“Vòng xoáy bất ổn”, “cuộc chiến đa mặt trận” là những cụm từ mà báo chí quốc tế nói về tình hình Trung Đông trong những ngày đầu năm 2025. Trung Đông có thể xem là một dẫn chứng đau xót về hậu quả cạnh tranh địa chính trị trong thời kỳ hậu Chiến tranh Lạnh.
Cuộc xung đột giữa Israel và Hamas bùng phát vào ngày 7/10/2023 và trong năm 2024 đã leo thang thành cuộc chiến tranh toàn diện giữa Israel với Hamas; giữa Israel với tổ chức Hezbollah ở Lebanon, Iran, Syria và lực lượng Houthi của người Shiite ở Yemen. Cùng lúc phải tấn công, trấn áp lực lượng nổi dậy ở nhiều quốc gia trong khu vực, nhưng Israel vẫn tỏ ra bền bỉ, vừa trả đũa đối phương, vừa chủ động tấn công, răn đe, hướng đến mục tiêu lâu dài là thâu tóm, làm chủ cả “miền đất hứa” giàu có, dẫu biết là không dễ nuốt trôi “miếng gân gà”.
Sự kiện chấn động nhất là Thủ lĩnh Hamas Ismail Haniyeh bị Israel tiêu diệt/ám sát vào ngày 31/7/2024, ngay tại thủ đô Tehran của Iran. Hành động này đã khiến Iran vô cùng phấn nộ và đã giáng đòn đáp trả ngay sau đó, 2/10/2024. Iran đã mở cuộc tấn công bằng 200 tên lửa vào các mục tiêu trên lãnh thổ Israel. Những quả tên lửa “ma quái” của Iran đã phá vỡ hệ thống phòng thủ đa tầng mà Israel rất tự hào.
“Máu kêu trả máu”, ngày 26/10/2024, không quân Israel mở đợt tấn công bão lửa, phóng tên lửa vào trung tâm nghiên cứu phát triển và cơ sở sản xuất máy bay không người lái, cơ sở sản xuất tên lửa, nhà máy điện của Lực lượng vệ binh cách mạng Iran. Israel còn đồng loạt tiến hành các cuộc không kích nhằm vào các mục tiêu quân sự ở miền Trung và miền Nam Syria, lực lượng Hezbollah ở Beirut và miền nam Lebanon.
Theo các nhà bình luận quốc tế, Israel đã tìm được cái cớ để động binh. Đó là cuộc tấn công bất ngờ từ phía Hamas ngày 07/10/2023. Ngươi dám đánh ta trước thì ngươi phải đền tội. Vậy là từ đó bom đạn đã trút lên đầu dân lành. Tại Dải Gaza, nơi xung đột đã kéo dài 14 tháng có dư, hơn 45.000 người đã thiệt mạng, hàng triệu người phải rời bỏ nhà cửa, cố hương để tìm nơi thoát hiểm.
Nhưng Tel Aviv đâu chỉ dừng lại ở giấc mộng chiếm được Dải Gaza. Điều mà họ muốn là xóa sổ vĩnh viễn dự án thành lập Nhà nước Palestine độc lập. Từng bước giành quyền kiểm soát một phần lãnh thổ Lebanon, Syria và tàn phá tiềm lực kinh tế và quân sự của Iran. Bộ trưởng Bộ An ninh quốc gia Itamar Ben-Gvir và Bộ trưởng Bộ Tài chính Bezalel Smotrich nói huỵch toẹt rằng: “Tương lai của Jerusalem sẽ mở rộng đến Damascus”. “Miền đất hứa” sẽ bao gồm tất cả các vùng đất của Palestine và các vùng lãnh thổ của Jordan, Syria, Lebanon, Iraq, Ai Cập và Arab Saudi.
Vấn đề cốt lõi là nhổ cái gai Hamas, biến Hezbollah – lực lượng vũ trang được Iran hậu thuẫn tại Lebanon – thành những cỗ máy không có tư duy. Kế đến là hạn chế tầm ảnh hưởng của Iran, giành và duy trì ưu thế chính trị và quân sự trong khu vực Trung Đông. Mục tiêu này trùng khít với mục tiêu của Mỹ: “Xóa sổ” chính thể nhà nước Iran, nơi được coi là một trong ba quốc gia hình thành nên tam giác chiến lược Nga – Trung Quốc – Iran.
Vậy là bản chất của “cuộc chiến đa mặt trận” đã rõ. Israel tiến hành các cuộc tấn công từng giai đoạn, hạ gục từng đối thủ, bởi không thể đối đầu cùng lúc trên cả 7 mặt trận.
Sự sụp đổ của chính quyền Tổng thống Syria Bashar al-Assad có thể giúp giảm một trong những mặt trận chiến đấu cho Israel. Thế nhưng Hezbollah vẫn là mối lo đe dọa lâu dài, dù bị tổn thất nặng nề, Hezbollah vẫn còn một kho vũ khí lớn. Lệnh ngừng bắn kéo dài 60 ngày (từ ngày 27/11/2024, hết hạn vào cuối tháng 1/2025), Israel đang đau đầu tính toán, có thể gia hạn lệnh ngừng bắn này hay tiếp tục nổ súng?
Tuần đầu tiên của năm 2025 đã trôi qua một cách nặng nề ở Trung Đông. Dự báo cả năm nay cuộc chiến tranh đa mặt trận sẽ tiếp diễn, nhưng với những diễn biến phức tạp, khó lường. Giờ đây, Israel đang nắm thế chủ động, khi các “nhóm khủng bố Hồi giáo” đã chia rẽ nhiều hơn so với trước đây. Và Tel Aviv sẽ tận dụng triệt để cơ hội này để giáng đòn quyết định vào Hamas, nhằm chấm dứt cuộc chiến hao tổn xương máu và tốn kém về vật chất. Xung đột Gaza là cuộc chiến khác biệt hoàn toàn so với các cuộc xung đột trước đây của Israel. Khi không kết thúc được cuộc chiến tại Gaza, thì nó sẽ tiếp tục lan rộng ra các mặt trận khác.
Giữa những mất mát và đau thương, người dân Gaza và các điểm nóng khác ở Trung Đông không nguôi hi vọng, chiến tranh sẽ sớm chấm dứt, để họ có thể trở về nhà và bắt đầu lại cuộc sống bình thường. Cầu mong năm 2025 sẽ có một tương lai tươi sáng hơn. Hòa bình và an lành sẽ thay thế những xung đột, chết chóc, bệnh tật và đau khổ.
H.Đ