Archimedes (khoảng 287- khoảng 212 trước Công Nguyên), là một nhà toán học, nhà vật lý, nhà thiên văn học người Hy Lạp, được coi là một trong những nhà khoa học hàng đầu của thời kỳ cổ đại. Ông từng nói một câu bất hủ: “Hãy cho tôi một điểm tựa, tôi sẽ nhấc bổng quả đất lên!”. Archimedes đã không làm được điều đó. Nhưng sau hơn 2000 năm, Tổng thống Mỹ Donald Trump có thể sẽ làm được.
Ấy là cách nói thậm xưng. Thực ra thì chỉ sau một tháng ngồi vào ghế cao nhất Nhà Trắng ở nhiệm kỳ 2.0, Donald Trump đã làm đảo lộn trật tự thế giới. Sự đảo lộn ấy diễn ra ngay tại Nhà Trắng, tại đất nước Mỹ, tại các nước đồng minh và nhiều quốc gia trên thế giới. Đáng chú ý nhất là các điểm nóng Israel-Hamas, Nga -Ukraine, Bán đảo Triều Tiên. Ông thậm chí còn muốn “mua đứt” Dải Gaza, xua hơn 2 triệu dân Gaza di tản đến những vùng đất khác. Bởi vì ông muốn biến Gaza thành “thiên đường du lịch”, biến nơi đây thành “Riviera của Trung Đông”.
Donald Trump “chàng trai” đầy dũng khí và tự tin, 79 tuổi, thừa biết rằng những lời nói như sấm nổ của mình, những hành động như Thiên lôi vung lưỡi tầm sét của mình sẽ khiến cho thế giới chê cười, kinh ngạc và phản đòn. Nhưng ông không nao núng. Vì ông muốn làm cho “nước Mỹ vĩ đại trở lại”. Nhất định ông sẽ nhấc bổng quả đất (!). Muốn vậy ông phải tìm con đường ngắn nhất tái định hình mối quan hệ của Mỹ với nhiều quốc gia.
Ngắn nhất là chỉ một ngày sau lễ nhậm chức (20/1/2025), Trump nêu rõ ý định rút Mỹ khỏi Thỏa thuận Khí hậu Paris và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Rồi ông ngó sang Greenland; lên kế hoạch tiếp quản Dải Gaza, điều mà thế giới gọi là cuộc xâm lược mới. Kế đó ông áp thuế quan cao ngất với Trung Quốc, Canada, Mexico. Rồi thẳng tay trục xuất người di cư không giấy tờ… Tầm ngắm của nhà tỉ phú nhìn đến đâu cũng thấy tiền, dường như không lục địa nào thoát khỏi góc chiếu của con mắt ông.
Ở trong nước, Tổng thống Trump tuyên bố đóng cửa Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID); trục xuất người nhập cư không giấy tờ. Trong thông báo gửi đến các nhân viên USAID hôm 6/2, Nhà Trắng cho biết sẽ chỉ giữ lại 611 nhân viên thiết yếu trong tổng số hơn 10 nghìn nhân viên cơ quan này trên toàn thế giới. Thật là một cơn lũ!
Cơn lũ ấy nhằm nỗ lực cắt giảm ngân sách liên bang. Người tham mưu là tỉ phú Elon Musk. Ông này đứng đầu Ủy ban Hiệu quả chính phủ (DOGE). Musk đã đăng lên X: “USAID không thể sửa chữa được”, cần phải đóng cửa ngay! Được biết, USAID hiện quản lý gần 43 tỉ USD tiền viện trợ thực phẩm, nhân đạo và các khoản viện trợ khác, bao gồm chương trình nước sạch và cung cấp thuốc men, cho khoảng 130 quốc gia.
Về chính sách đối với người nhập cư mới thật là tàn bạo. Nguồn tin từ NBC News cho hay, khi Trump ngồi ghế Tổng thống chưa nóng chỗ, các đặc vụ liên bang đã bắt giữ hơn 8.000 người nhập cư không có giấy tờ, với cam kết những cá nhân này sẽ trở thành một phần của cuộc trục xuất hàng loạt mang tính lịch sử.
Nói thêm về việc thắt chặt thuế quan. Nhà Trắng tuyên bố áp đặt mức thuế quan bổ sung 10% với tất cả sản phẩm nhập khẩu từ Trung Quốc từ ngày 4/2. Còn đối với Canada và Mexico thì được tạm hoãn ý định áp thuế bổ sung khi hai bên cam kết tăng cường an ninh biên giới. Không chỉ đánh vào các nước nêu trên, ngay cả đồng minh và đối tác thân thiết của Mỹ cũng không phải ngoại lệ. Trump tuyên bố áp 25% thuế nhôm và thép với tất cả các nước.
Đáng lo nhất là cách hàn gắn vết thương ngoại giao, chấm dứt chiến tranh giữu Nga với Ukraine, giữ Israel với Hamas. Nhưng khu vực này đang đón nhận những hi vọng vô cùng mong manh. Tổng thống Ukraine đã được “khuyên” di tản ngay ra nước ngoài, bởi chiến tháng đã thuộc về Nga.
Donald Trump đặt mục tiêu chấm dứt xung đột Ukraine thông qua đàm phán với Tổng thống Nga Vladamir Putin. Thế nhưng quyết định thảo luận trực tiếp với Nga của Trump không chỉ khiến Ukraine mà cả các thành viên Liên minh châu Âu đều vô cùng sững sờ, bối rối. Ukraine đã không được mời tham dự cuộc họp giữa Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio và Bộ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Lavrov tại Ả Rập Saudi hôm 18/2. Thử hỏi đàm phán kiểu gì lạ lùng vậy?
Thế rồi với thái độ trịch thượng, ông Trump chế giễu Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky là “diễn viên hài” là “kẻ độc tài”. Rằng Zelensky là kẻ đi buôn tài nhất thế giới, đã ép buộc Washington chi hàng tỉ USD vào “một cuộc xung đột cầm chắc thất bại”.
Hôm 21/2, Washington đã đệ trình một nghị quyết tại Đại Hội đồng Liên hợp quốc, kêu gọi “chấm dứt nhanh chóng” xung đột Ukraine, nhưng không nhắc đến việc tôn trọng toàn vẹn lãnh thổ của Ukraine. Theo các nhà phân tích, hành động này của Washington có thể “gây phản ứng giận dữ từ phía các nước châu Âu, vốn đã bị gạt ra bên lề với đối thoại Mỹ – Nga về Ukraina”.
Con đường đến với hòa bình không đơn giản thế! Không chỉ bằng những lời dọa nạt, ve vuốt, hay mua chuộc. Nhưng ông Trump đã cam kết là sẽ giải quyết nhanh mọi việc và nhất định làm, bất kể có đạt được mục tiêu hay không, mặc cho dư luận thế giới cho rằng, ông là một kẻ điên khùng.
Biết đâu đấy ông sẽ tìm được một “đòn bẩy” để nhấc bổng trái đất ?
H.Đ