Đế chế kinh doanh của ông trùm Hồng Kông Lý Gia Thành đang trở thành tâm điểm chú ý sau khi CK Hutchison Holdings quyết định bán cảng tại Kênh đào Panama cho một liên doanh do công ty Mỹ BlackRock đứng đầu, động thái đã khiến Bắc Kinh tức giận. Cổ phiếu của công ty đã giảm mạnh trong những phiên gần đây.
Số phận của thỏa thuận này đang đối mặt nhiều rủi ro, điều này cũng làm đậm nét những khó khăn mà các doanh nghiệp Hồng Kông phải đối mặt khi họ cân bằng giữa yêu cầu của Bắc Kinh về lòng trung thành với quốc gia và lợi ích tư bản của riêng họ.
Mối quan hệ của ông Lý Gia Thành với Bắc Kinh
Được mệnh danh là “superman (siêu nhân) châu Á”, tỷ phú Lý Gia Thành nằm trong danh sách 50 người giàu nhất thế giới của Forbes với khối tài sản ước tính khoảng 38 tỷ USD.
Vị tỷ phú 96 tuổi đã rời khỏi vị trí chủ tịch của CK Hutchison vào năm 2018, người kế nhiệm ông là con trai cả Victor. Nhưng ông vẫn là một trong những nhân vật có ảnh hưởng nhất của Hồng Kông.
Chặng đường từ nghèo khó đến giàu có của ông Lý gắn liền với sự trỗi dậy của Hong Kong, vùng đất từng là thuộc địa Anh. Đế chế kinh doanh của ông chạm đến hầu hết mọi khía cạnh của cuộc sống hàng ngày ở Hồng Kông, từ bất động sản và siêu thị đến viễn thông và tiện ích.
Trên toàn cầu, tập đoàn của ông sở hữu tài sản bao gồm chuỗi hiệu thuốc Anh Superdrug và nhà mạng di động châu Âu Three.
Một công ty con của Hutchison đã vận hành các cảng ở cả hai đầu Kênh đào Panama kể từ năm 1997. Đó là một trong những lý do khiến Tổng thống Mỹ Donald Trump cáo buộc Trung Quốc can thiệp vào hoạt động của tuyến vận chuyển quan trọng này.
Ảnh hưởng của ông Lý không chỉ giới hạn trong kinh doanh. Ông đã gặp gỡ các nhà lãnh đạo cấp cao của Trung Quốc và từng phục vụ trong ủy ban tinh hoa lựa chọn nhà lãnh đạo Hồng Kông.
Các chuyên gia về quan hệ giữa Bắc Kinh và Hồng Kông cho biết các nhà lãnh đạo Đảng Cộng sản cầm quyền từng hiểu rằng sự hỗ trợ từ khu vực doanh nghiệp là rất quan trọng để duy trì hệ thống tư bản chủ nghĩa của Hồng Kông.
Điều này có ý nghĩa chiến lược quan trọng đối với nền kinh tế của Trung Quốc đại lục, xét đến vai trò của mạng lưới và nguồn lực toàn cầu của họ trong sự phát triển của đất nước. Vì vậy, ông Lý đã có ảnh hưởng chính trị đáng kể.
Nhưng vị tỷ phú này cũng đã phải đối mặt với sự chỉ trích về một số quyết định kinh doanh trong quá khứ. Khi ông bán một số tài sản ở Trung Quốc đại lục vào năm 2015, ông đã từng bị cáo buộc là “vô đạo đức”.
Những tác động dài hạn
Ông George Chen, giám đốc điều hành khu vực Hong Kong của The Asia Group, một công ty tư vấn chính sách và kinh doanh có trụ sở tại Washington, cho biết Bắc Kinh có thể đã thất vọng vì gần như không có thời gian để đưa ra phản ứng trước quyết định của công ty Hong Kong.
Theo ông Wilson Chan, đồng sáng lập Viện Pagoda (một tổ chức nghiên cứu tập trung vào chính sách công và kinh tế chính trị toàn cầu), cảng là tài sản chiến lược có giá trị và các giao dịch liên quan đến cảng luôn nhạy cảm.
Theo ông Chan, việc hủy bỏ thỏa thuận sẽ rất rủi ro và ông lo ngại phản ứng của Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng như cách thế giới bên ngoài nhìn nhận các doanh nghiệp Hồng Kông.
Cũng theo ông Chan, tỷ phú Lý Gia Thành có thể cố gắng xoa dịu những người chỉ trích ông không đủ lòng yêu nước bằng cách sử dụng số tiền thu được từ việc bán tài sản cảng để đầu tư phù hợp với chính sách của Bắc Kinh, đặc biệt là phát triển các doanh nghiệp cảng ở Hồng Kông và đại lục.
Ông Chan cho rằng nếu Bắc Kinh tăng cường gây sức ép buộc ông Lý hủy bỏ thỏa thuận, chính quyền của Tổng thống Trump có thể đáp trả bằng nhiều lệnh trừng phạt và hạn chế hơn đối với các doanh nghiệp và một số cá nhân ở Hồng Kông và Trung Quốc.
Sau khi các quan chức ở Bắc Kinh và Hồng Kông lên tiếng phản đối thoả thuận này, cổ phiếu của CK Hutchison đã lập tức giảm mạnh.
Khi được hỏi tại một cuộc họp báo thường kỳ về việc Trung Quốc có đang điều tra kế hoạch bán CK Hutchison hay không, bà Mao Ning, người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Trung Quốc, đã từ chối trả lời trực tiếp. Nhưng bà đã nêu rõ quan điểm của Bắc Kinh.
“Tôi muốn nhấn mạnh rằng Trung Quốc luôn kiên quyết phản đối việc sử dụng sự cưỡng ép kinh tế, bá quyền và bắt nạt để xâm phạm các quyền và lợi ích hợp pháp của các quốc gia khác”, bà nói.
Bình luận của bà tương tự như lời của Đặc khu trưởng Hồng Kông John Lee, người đã phát biểu vào sáng 18/3 rằng: “Chúng tôi phản đối việc sử dụng các biện pháp cưỡng ép hoặc bắt nạt một cách lạm dụng trong quan hệ quốc tế, kinh tế và thương mại”.
Cổ phiếu của CK Hutchison đã giảm tới 5% do lo ngại về tương lai của thương vụ với Blackrock, hiện đang là “thỏa thuận về nguyên tắc”.
T.P