Bộ Thương mại Trung Quốc ngày 19/5 tuyên bố những động thái gần đây của Mỹ đã làm suy yếu nghiêm trọng sự đồng thuận đạt được tại các cuộc đàm phán song phương cấp cao ở Geneva (Thụy Sĩ), đồng thời cam kết sẽ có các biện pháp kiên quyết nếu Mỹ tiếp tục gây tổn hại “đáng kể” đến lợi ích của Trung Quốc.
Mâu thuẫn leo thang
Tuần trước, Bộ Thương mại Mỹ đã ban hành hướng dẫn cảnh báo các doanh nghiệp về nguy cơ vi phạm kiểm soát xuất khẩu của Mỹ khi sử dụng chip của Trung Quốc.
Cụ thể, bộ này phát cảnh báo đến các tổ chức và doanh nghiệp toàn cầu, yêu cầu ngưng sử dụng các dòng chip AI Ascend của Huawei gồm các phiên bản 910B, 910C và 910D.
Theo Cục Công nghiệp và An ninh Mỹ, các chip nói trên có khả năng đã được “thiết kế bằng một số phần mềm hoặc công nghệ có nguồn gốc từ Mỹ, hoặc được sản xuất bằng thiết bị chế tạo chất bán dẫn vốn là sản phẩm trực tiếp của phần mềm hoặc công nghệ có nguồn gốc từ Mỹ, hoặc cả hai”.
Trong phản ứng mới nhất, Bộ Ngoại giao Trung Quốc cáo buộc Mỹ đã “lạm dụng các biện pháp kiểm soát xuất khẩu, áp đặt các hạn chế chặt chẽ hơn đối với các sản phẩm chip của Trung Quốc dưới những cáo buộc vô căn cứ” và khẳng định “Trung Quốc kiên quyết phản đối hành động này”.
“Cố gắng làm người khác vấp ngã sẽ không khiến bản thân chạy nhanh hơn”, bộ này nói thêm, đồng thời cảnh báo rằng động thái của Washington cuối cùng có thể gây tổn hại đến khả năng cạnh tranh công nghiệp của chính Mỹ.
Những bình luận này được đưa ra sau khi Trung Quốc và Mỹ đạt được thỏa thuận đình chiến thuế quan kéo dài 90 ngày vào đầu tháng này sau các cuộc đàm phán thương mại tại Geneva, Thụy Sĩ. Trong đó cả hai bên đồng ý giảm thuế quan 3 chữ số đối với các sản phẩm của nhau trong quá trình hướng tới một thỏa thuận lâu dài hơn.
Cựu Đại sứ Trung Quốc tại Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) Lý Thành Cương và Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer (cả hai đều là nhà đàm phán trong cuộc đàm phán Geneva) cũng đã gặp nhau vào tuần trước bên lề cuộc họp Hợp tác Kinh tế châu Á – Thái Bình Dương tại Hàn Quốc. Hiện không bên nào đưa ra tuyên bố về chi tiết của các cuộc thảo luận.
Ông Ray Wang, một nhà phân tích tại Washington tập trung vào cuộc chiến công nghệ Mỹ – Trung, cho biết động thái của Mỹ là một “biện pháp quản lý ngoài lãnh thổ”. Ông lưu ý rằng hướng dẫn mới có thể ngăn cản các công ty Trung Quốc có tham vọng toàn cầu sử dụng bộ xử lý Huawei vì họ lo ngại vi phạm các quy định của Mỹ.
Theo một báo cáo nghiên cứu do công ty tư vấn ICWise có trụ sở tại Thượng Hải công bố vào cuối tuần trước, các công ty AI của Trung Quốc có thể gặp phải rủi ro về tuân thủ nếu họ tiếp tục sử dụng chip Ascend.
“AI là công nghệ mang tính quốc tế cao và nếu các mô hình AI lớn của Trung Quốc thâm nhập thị trường nước ngoài, các công ty phải làm rõ liệu quá trình đào tạo có gặp phải vấn đề tuân thủ luật pháp hay không”, các nhà phân tích cho biết.
Các hướng dẫn mới của Mỹ dựa trên giả định rằng chip của Huawei được phát triển bằng công nghệ của Mỹ, một tuyên bố mà công ty không xác nhận cũng không phủ nhận.
Theo các nhà phân tích, lệnh cấm mới nhất đối với chip Huawei báo hiệu rằng Tổng thống Mỹ Donald Trump đang tìm cách mở rộng chiến trường ra ngoài thuế quan và thắt chặt các hạn chế công nghệ đối với Trung Quốc.
Trung Quốc không chỉ phòng thủ
Ông Zhao Minghao, giáo sư tại Viện Nghiên cứu Quốc tế thuộc Đại học Fudan ở Thượng Hải, cho biết đòn giáng của Mỹ đối với Huawei có “ảnh hưởng đáng kể”.
“Mục tiêu của họ là loại trừ Huawei khỏi hệ sinh thái bán dẫn toàn cầu, phản ánh nỗ lực của ông Trump trong nhiệm kỳ đầu tiên nhằm hạn chế ảnh hưởng của Huawei trong ngành công nghiệp 5G toàn cầu thông qua cái gọi là sáng kiến Mạng sạch”, ông Zhao cho biết.
Nhưng Bắc Kinh cũng không chỉ phòng thủ. Theo các nhà phân tích, Trung Quốc hiện đã chuẩn bị tốt hơn và tích cực chống lại các hạn chế của Mỹ, bao gồm cả việc kiểm soát xuất khẩu và tự lực để đảm bảo không phụ thuộc vào một quốc gia khác.
Điều đó bao gồm một danh sách các thực thể không đáng tin cậy để hạn chế giao dịch với một số thực thể nhất định và sử dụng luật kiểm soát xuất khẩu và luật chống trừng phạt nước ngoài mới để “chống lại sự xâm phạm lãnh thổ, kiểm soát xuất khẩu và trừng phạt thứ cấp của Mỹ”.
Ví dụ, theo luật trừng phạt chống nước ngoài được ban hành năm 2021 và các hướng dẫn được công bố vào tháng 3, Trung Quốc có thể thực hiện mọi “biện pháp đối phó cần thiết” khi chủ quyền, an ninh và lợi ích phát triển của nước này bị đe dọa – từ kiểm soát công nghệ và thương mại đến hạn chế luồng dữ liệu tới các thực thể nước ngoài.
“Mặc dù khuôn khổ pháp lý này vẫn đang trong quá trình phát triển, nhưng nó thể hiện kho vũ khí phòng thủ ngày càng lớn mạnh của Bắc Kinh”, ông Zhao cho biết.
Dù lệnh đình chiến thuế quan là một bước hạ nhiệt căng thẳng, nhưng ông Zhao cho rằng điều này có thể không kéo dài lâu bởi cả hai bên đều đang đối mặt với những thách thức “đáng kể” trong nước.
Bắc Kinh vẫn tập trung vào phục hồi kinh tế trong khi cân nhắc các yêu cầu từ Washington – bao gồm việc mua số lượng lớn hàng hóa Mỹ và tăng đầu tư vào Mỹ. Trong khi đó, Washington lại đang đối mặt với tình trạng chia rẽ chính trị, lo ngại lạm phát, cùng sự biến động của đồng USD và thị trường chứng khoán khi cuộc bầu cử giữa kỳ vào năm sau đang đến gần.
T.P