Theo tờ Nikkei Asia của Nhật Bản, Luật Quốc tịch sửa đổi mới ban hành sẽ tạo điều kiện thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao đến Việt Nam sinh sống và làm việc. Đây là bước tiền đề để tạo lợi thế cạnh tranh về khoa học công nghệ cho Việt Nam so với các nước khác.
Tạo điều kiện thu hút các nhà khoa học, chuyên gia quốc tế
Tờ Nikkei Asia của Nhật Bản mới đây đăng tải bài viết về Luật Quốc tịch sửa đổi của Việt Nam. Nikkei Asia nhận định Việt Nam coi công nghệ cao là chìa khóa để phát triển kinh tế, nhưng đất nước lại đang thiếu những người có kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực khoa học công nghệ (KHCN). Luật Quốc tịch sửa đổi mới ban hành có thể là bước tiền đề để giải quyết tình trạng này.
Mặc dù Việt Nam đang ở trong thời kỳ cơ cấu “dân số vàng”, nhưng theo báo cáo tổng kết công tác năm 2024 của Bộ Khoa học và Công nghệ, nguồn nhân lực chất lượng cao nói chung và nhân lực KHCN nói riêng còn thiếu hụt về số lượng.
Ngày 24/6 vừa qua, tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội Việt Nam đã biểu quyết thông qua dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch Việt Nam. Luật sửa đổi có hiệu lực từ ngày 1/7/2025. Theo Nikkei Asia, những điều kiện thông thoáng hơn trong quy trình xét duyệt quốc tịch sẽ tạo điều kiện để các chuyên gia, nhà khoa học quốc tế đến Việt Nam sinh sống và làm việc.
Trước đây, Luật Quốc tịch quy định người xin nhập quốc tịch Việt Nam phải đáp ứng nhiều điều kiện chặt chẽ tại Điều 19. Tuy nhiên, luật sửa đổi mới đây đã nới lỏng điều kiện nhập quốc tịch đối với một số trường hợp. Theo đó, người nhập tịch có thể không biết tiếng Việt, không thường trú trên 5 năm tại Việt Nam nếu đáp ứng một số điều kiện cụ thể.
Bên cạnh đó, Luật Quốc tịch sửa đổi cũng rút ngắn thời gian giải quyết hồ sơ nhập tịch.
Theo Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh, Luật Quốc tịch sửa đổi được kỳ vọng sẽ góp phần thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao, đáp ứng nhu cầu phát triển đất nước trong bối cảnh cạnh tranh toàn cầu về nguồn lực ngày càng gay gắt.
Tạo điều kiện thuận lợi cho kiều bào về Việt Nam làm việc
Trong bài viết, Nikkei Asia cũng trích dẫn phát biểu của Tổng Bí thư Tô Lâm, kêu gọi người Việt ở nước ngoài tiếp tục hướng về quê hương, cội nguồn dân tộc, hỗ trợ lẫn nhau và đóng góp cùng nhân dân trong nước xây dựng một nước Việt Nam hùng mạnh.
Để tạo điều kiện cho kiều bào về nước sinh sống và làm việc, Luật Quốc tịch sửa đổi mới đây đã có nhiều quy định thông thoáng hơn. Thay đổi bao gồm các điều kiện thuận lợi để trở lại quốc tịch Việt Nam đồng thời giữ quốc tịch nước ngoài, cũng như sự linh hoạt trong việc định danh tên của người gia nhập quốc tịch Việt Nam.
Theo thống kê, hiện có khoảng 6 triệu người Việt Nam ở nước ngoài, trong đó số lượng người có trình độ đại học trở lên chiếm khoảng hơn 10%, tương đương khoảng 600.000 người.
Kiều bào của Việt Nam bao gồm 2 nhóm: Con em của người Việt ở nước ngoài và người trí thức từ trong nước ra nước ngoài học tập, làm việc, tập trung chủ yếu ở các nước phương Tây. Trong đó, Việt Nam đang là nước có nhiều du học sinh nhất Đông Nam Á, với khoảng 230.827 du học sinh trong năm học 2022 – 2023, theo báo cáo của Key Trend tháng 2/2024.
Theo thống kê, khoảng 70-80% du học sinh tự túc ở lại nước ngoài làm việc sau khi học xong. Nhiều du học sinh đến các nước như Mỹ, Vương quốc Anh, Úc và châu Âu lựa chọn ở lại nước ngoài làm việc trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ và tài chính tại các tập đoàn lớn như Google, Meta, IBM và Microsoft.
Với lợi thế được đào tạo bài bản ở các nước phát triển, có kinh nghiệm làm việc trong môi trường KHCN cao, trí thức kiều bào ta ở nước ngoài là lực lượng lao động đặc biệt quan trọng trong tiến trình đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và phát triển nền kinh tế tri thức.
Trước đó, Nghị quyết 57, một trong những trụ cột cải cách của đất nước đã nêu rõ Việt Nam sẽ xây dựng “cơ chế đặc biệt” để thu hút người Việt Nam ở nước ngoài và người nước ngoài có trình độ cao đến làm việc và sinh sống tại Việt Nam. Các cơ chế này bao gồm quyền công dân, cho phép sở hữu nhà và đất đai, mức lương hấp dẫn và môi trường làm việc tốt hơn trong nước.
Đáp ứng nguyện vọng của kiều bào, Luật Quốc tịch sửa đổi tạo điều kiện cho một số bà con đã thôi quốc tịch Việt Nam có thể nộp hồ sơ xin trở lại quốc tịch Việt Nam. Người Việt Nam ở nước ngoài khi trở lại quốc tịch Việt Nam được giữ quốc tịch gốc mà họ đang mang.
Bên cạnh đó, Quốc hội Việt Nam đã nới lỏng các quy định về tên gọi, cho phép người xin nhập/trở lại quốc tịch Việt Nam đồng thời xin giữ quốc tịch nước ngoài thì có thể lựa chọn tên ghép giữa tên Việt Nam và tên nước ngoài nhằm bảo đảm tạo thuận lợi cho họ khi sinh sống và làm việc tại các quốc gia mà người đó có quốc tịch.
Những người đang cư trú ở nước ngoài cũng có thể nộp hồ sơ xin nhập quốc tịch tại cơ quan đại diện Việt Nam ở nước sở tại, thay vì phải về nước.
T.P