Hàng loạt tài sản của phương Tây đã bị Nga tịch thu nhằm đáp trả các lệnh trừng phạt mà Mátxcơva coi là “hành động phi pháp” từ đối phương.
Trong 3 năm qua, chính quyền Nga đã thu giữ khối tài sản trị giá khoảng 50 tỉ USD – một con số khổng lồ phản ánh rõ nét quá trình tái cơ cấu kinh tế mang tên “Pháo đài Nga” giữa cuộc xung đột Ukraina. Dưới lớp vỏ cứng rắn của những sắc lệnh, quốc hữu hóa và trừng phạt, nước Nga đang chuyển mình thành một mô hình tự lực.
Theo nghiên cứu mới công bố của hãng luật NSP (Nektorov, Saveliev & Partners), tổng giá trị tài sản bị quốc hữu hóa chính thức trong giai đoạn 2021-2024 lên tới 3,9 nghìn tỉ rúp (tương đương 50 tỉ USD). Hàng loạt tài sản của phương Tây – từ các hãng năng lượng như Uniper của Đức, tới nhà sản xuất bia Carlsberg của Đan Mạch – đã bị tịch thu theo sắc lệnh của Tổng thống Vladimir Putin, nhằm đáp trả các lệnh trừng phạt mà Điện Kremlin gọi là “hành động phi pháp” từ phía phương Tây.
Không chỉ doanh nghiệp nước ngoài, nhiều tập đoàn lớn trong nước cũng rơi vào vòng xoáy chuyển giao quyền sở hữu sau các cáo buộc tham nhũng, vi phạm quy trình cổ phần hóa hoặc quản lý kém. Mới đây nhất, các công tố viên Nga đã bắt đầu thủ tục tịch thu cổ phần của tỉ phú Konstantin Strukov trong công ty vàng Uzhuralzoloto.
Hơn 1.000 công ty đã rời khỏi Nga kể từ tháng 2.2022, từ McDonald’s, Mercedes-Benz cho đến các hãng công nghệ, tiêu dùng toàn cầu. Một số bán tháo tài sản, số khác bỏ lại mọi thứ, còn chính quyền Nga nhanh chóng tiếp quản, thậm chí buộc phải bán lại cho các nhà đầu tư thân thiện.
Theo báo Kommersant, một trong những nhật báo kinh tế lớn nhất nước Nga, những động thái này đánh dấu sự định hình rõ nét cho mô hình kinh tế “Pháo đài Nga” – tức ưu tiên kiểm soát nội bộ, tự lực tự cường và tránh phụ thuộc vào chuỗi cung ứng toàn cầu vốn bị coi là “lỗi thời”.
Sự chuyển hướng này diễn ra trong bối cảnh kinh tế Nga phải hứng chịu loạt trừng phạt nặng nề nhất kể từ sau Chiến tranh Lạnh. Kể từ khi sáp nhập Crimea năm 2014 và đặc biệt là cuộc xung đột ở Ukraina, Nga đã bị cắt khỏi nhiều kênh tài chính và thương mại quốc tế.
Tuy nhiên, bất chấp các dự báo u ám ban đầu, nền kinh tế Nga năm 2024 vẫn đạt quy mô khoảng 2.200 tỉ USD, thấp hơn mức đỉnh 2.300 tỉ năm 2022, nhưng không sụp đổ như phương Tây kỳ vọng.
Thay vào đó, một nền kinh tế thời chiến đã xuất hiện, với ngân sách nhà nước nghiêng hẳn về quốc phòng và sản xuất công nghiệp phục vụ xung đột.
T.P