Giữa vùng trời đầy sóng gió của Biển Đông, tiếng động cơ gầm rú của F-35 Lightning II vang lên. Không chỉ đơn thuần là âm thanh của một cuộc tập trận, đó là hồi chuông vọng tới toàn khu vực về những thay đổi chiến lược sâu sắc đang diễn ra.
Từ ngày 7 đến 18 tháng 7 năm 2025, tại Căn cứ Không quân Clark ở Pampanga, Philippines, cuộc tập trận Cope Thunder 25-2 – đợt huấn luyện thứ hai trong năm giữa Không quân Philippines và Không quân Thái Bình Dương Hoa Kỳ – đã chính thức khởi động. Đây không chỉ là hoạt động huấn luyện thường niên, mà còn là một bước đi chiến lược trong bối cảnh căng thẳng gia tăng tại Biển Đông. Lần đầu tiên trong lịch sử, chiến đấu cơ tàng hình thế hệ thứ năm F-35 Lightning II tham gia các hoạt động huấn luyện chung cùng với FA-50 – loại máy bay chiến đấu chủ lực hiện nay của Philippines.
Sự xuất hiện của F-35 tại Philippines không đơn thuần mang ý nghĩa biểu tượng. Nó phản ánh một bước tiến quan trọng trong hợp tác quốc phòng giữa Mỹ và Philippines – hai đồng minh có vị trí chiến lược then chốt trong khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Đồng thời, đây cũng là một thông điệp gửi đến các quốc gia khác trong khu vực: Washington cam kết hiện diện, can dự và bảo vệ trật tự khu vực dựa trên luật lệ quốc tế.
Cope Thunder là chuỗi tập trận không quân có quy mô lớn, được khởi động từ thập niên 1980, tái khởi động vào năm 2023, hiện đang diễn ra với tần suất hai lần mỗi năm. Mục tiêu chính là nâng cao khả năng phối hợp chiến đấu giữa Không quân Philippines và Mỹ, cải thiện năng lực phản ứng trong các tình huống chiến sự giả định, cũng như chia sẻ kỹ năng tác chiến hiện đại. Thông qua các đợt tập huấn này, binh sĩ Philippines được tiếp cận với công nghệ quân sự tiên tiến, cũng như được huấn luyện với các mô hình phối hợp đa dạng – từ đánh chặn trên không, tiếp nhiên liệu trên không, cho đến điều phối lực lượng trong điều kiện tác chiến phức tạp.
Tuy nhiên, sự tham gia của F-35 Lightning II năm nay đã nâng tầm Cope Thunder. Là loại chiến đấu cơ thế hệ thứ năm, F-35 không chỉ nổi bật ở khả năng tàng hình và cảm biến hiện đại, mà còn đóng vai trò như một trung tâm mạng chiến đấu – liên kết và chia sẻ dữ liệu chiến trường theo thời gian thực với các lực lượng khác. Điều này mở ra khả năng huấn luyện trong các kịch bản tác chiến phức tạp như chiến tranh điện tử, tấn công chính xác cao, phòng vệ mạng và kiểm soát vùng trời trong môi trường xung đột hiện đại.
Với F-35, Không quân Philippines có cơ hội tiếp cận những chuẩn mực chiến đấu tân tiến nhất hiện nay; nâng cao khả năng tương tác chiến lược với Mỹ và các đối tác đồng minh khác. Và cũng từ đó, Washington một lần nữa khẳng định: họ không đứng ngoài các biến động khu vực.
Bối cảnh chiến lược hiện nay khiến sự kiện này càng mang ý nghĩa đặc biệt. Biển Đông vẫn đang là điểm nóng địa chính trị với các tranh chấp chủ quyền chồng lấn, đặc biệt là giữa Trung Quốc và các quốc gia ven biển, trong đó có Philippines. Việc Mỹ điều động F-35 tham gia tập trận trong vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của Philippines có thể được xem là hành động khẳng định quyền tự do hàng hải, hàng không, và đồng thời là sự hỗ trợ thiết thực dành cho Manila trong việc bảo vệ điều mà họ cho là lợi ích chủ quyền quốc gia chính đáng.
Về phía Trung Quốc, sự hiện diện của F-35 tại Philippines chắc chắn sẽ không thể bị phớt lờ. Bắc Kinh từ lâu đã xem Biển Đông là “lợi ích cốt lõi”, và coi mọi sự hiện diện quân sự của Mỹ trong khu vực như sự can thiệp vào công việc nội bộ. Trong quá khứ, Trung Quốc đã nhiều lần phản đối mạnh mẽ các cuộc tập trận chung Mỹ–Philippines, nhất là khi các hoạt động này diễn ra gần quần đảo Trường Sa hoặc vùng biển mà Trung Quốc đơn phương tuyên bố chủ quyền.
Việc F-35 – loại máy bay hiện đại và có khả năng thâm nhập cao – xuất hiện trong vùng không phận lân cận khiến Bắc Kinh có lý do để lo ngại. Trong con mắt của giới hoạch định chính sách Trung Quốc, đây không chỉ là sự leo thang về mặt kỹ thuật quân sự, mà còn là dấu hiệu cho thấy Washington đang mở rộng năng lực răn đe một cách chủ động và có hệ thống tại Biển Đông.
Phản ứng của Trung Quốc có thể sẽ đến dưới nhiều hình thức: từ những tuyên bố ngoại giao gay gắt, tăng cường hoạt động hải quân, cho đến tổ chức các cuộc tập trận đáp trả ở vùng biển lân cận. Ngoài ra, Bắc Kinh cũng có thể tìm cách chia rẽ ASEAN, gây sức ép lên các quốc gia nhỏ trong khu vực để làm suy yếu các liên minh an ninh mà Mỹ đang xây dựng. Dù vậy, trong bối cảnh Mỹ và các đồng minh ngày càng siết chặt hợp tác quốc phòng, khả năng Trung Quốc thay đổi lập trường hoặc giảm bớt các hoạt động quân sự là điều khó xảy ra.
Điều đáng lưu ý là, chính những hành động quân sự quyết đoán của Trung Quốc trong thời gian qua đã khiến nhiều nước trong khu vực tái đánh giá chiến lược an ninh của mình. Với Philippines, việc hợp tác sâu hơn với Mỹ – thể hiện rõ qua các cuộc tập trận như Cope Thunder – là một phản ứng chiến lược nhằm cân bằng lại ảnh hưởng ngày càng tăng của Bắc Kinh.
Tóm lại, Cope Thunder 25-2 không chỉ đơn thuần là một hoạt động huấn luyện quân sự, mà là một điểm nhấn trong bức tranh địa chính trị đang định hình lại ở Biển Đông.
T.V