Bộ Quốc phòng Mỹ (DoD) hôm thứ Hai (14/7) cho biết đang cấp các hợp đồng trị giá lên tới 200 triệu USD cho các công ty Anthropic, Google, OpenAI và xAI để phát triển công nghệ trí tuệ nhân tạo (AI).
Chi đậm cho loạt “ông lớn” AI
Văn phòng Kỹ thuật số và Trí tuệ nhân tạo (Chief Digital and Artificial Intelligence Office – CDAO) của Bộ cho biết, các khoản tài trợ này sẽ giúp cơ quan đẩy nhanh việc áp dụng các năng lực AI tiên tiến nhằm giải quyết những thách thức an ninh quốc gia quan trọng.
Các công ty sẽ tham gia phát triển các tác nhân AI (AI agents) phục vụ cho nhiều lĩnh vực nhiệm vụ khác nhau của Bộ. Đây là AI có khả năng không chỉ tạo nội dung, mà còn đưa ra hành động hoặc quyết định trên hệ thống, ví dụ như tự lập kế hoạch chiến dịch, hỗ trợ hậu cần, hoặc đưa ra đề xuất chiến thuật.
“Việc áp dụng AI đang làm thay đổi khả năng của Bộ trong việc hỗ trợ binh sĩ và duy trì lợi thế chiến lược trước các đối thủ,” ông Doug Matty, Giám đốc kỹ thuật số và trí tuệ nhân tạo của Bộ Quốc phòng, cho biết trong một thông cáo báo chí.
Cũng trong ngày thứ Hai, công ty xAI của Elon Musk đã công bố sản phẩm Grok for Government – một bộ sản phẩm cho phép các cơ quan Chính phủ Mỹ sử dụng các mô hình AI của công ty.
Theo một bài đăng trên mạng xã hội X, các sản phẩm này được phân phối thông qua hệ thống mua sắm GSA (General Services Administration), cho phép các bộ, cơ quan hoặc văn phòng chính phủ liên bang dễ dàng tiếp cận và mua sắm.
Thông báo của xAI được đưa ra sau khi công ty tung ra phiên bản mới của chatbot Grok và dịch vụ Grok for Government, trong bối cảnh chatbot trước đó từng gây tranh cãi vì tạo ra và lan truyền các bài đăng chống Do Thái và nội dung xúc phạm, dẫn đến làn sóng chỉ trích.
Trước đó, OpenAI cũng đã được Bộ Quốc phòng trao hợp đồng kéo dài một năm trị giá 200 triệu USD vào năm 2024, không lâu sau khi họ tuyên bố sẽ hợp tác với startup công nghệ quốc phòng Anduril để triển khai các hệ thống AI tiên tiến phục vụ “nhiệm vụ an ninh quốc gia”.
Vào tháng 6, OpenAI đã ra mắt nền tảng OpenAI for Government, dành cho cán bộ chính phủ liên bang, tiểu bang và địa phương của Mỹ.
Duy trì lợi thế chiến lược
DoD đang theo đuổi chiến lược “commercial-first”, nhằm tận dụng tốc độ và hiệu quả của AI thương mại thay vì mô hình phát triển quân sự truyền thống. DoD cần nắm bắt nhanh công nghệ AI, nhằm vượt trội Trung Quốc – vốn đang tích cực cạnh tranh về AI quân sự.
Sắc lệnh về AI do Tổng thống Joe Biden ký vào tháng 10/2023 đã khẳng định tham vọng của Mỹ trong việc dẫn đầu về AI, đặc biệt trong lĩnh vực quốc phòng, để đối phó với sự phát triển nhanh chóng của Trung Quốc.
Trong khi đó, Trung Quốc đặt mục tiêu trở thành trung tâm đổi mới AI toàn cầu vào năm 2030, với kế hoạch thu hút 150 tỷ USD từ ngành AI, theo Kế hoạch Phát triển AI thế hệ mới (2017). Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Lloyd Austin (năm 2021) đã nhấn mạnh rằng Trung Quốc đang thách thức Mỹ về tốc độ phát triển AI, đặc biệt trong các ứng dụng quân sự như giám sát, tấn công mạng, và vũ khí tự động.
Với cách tiếp cận nhanh công nghệ AI tiên tiến, DoD muốn đảm bảo tính linh hoạt trong ứng dụng chiến trường và hậu cần, tạo cơ hội liên kết hệ thống AI quân sự với hạ tầng cloud mạnh như Azure, TPU.
Các mục tiêu cụ thể là nâng cao năng lực tác chiến, cải thiện quản lý dữ liệu và duy trì lợi thế công nghệ. Trong đó, chú trọng việc tích hợp AI trong các hệ thống không người lái (UAS), vũ khí tự động, và thiết bị bay không người lái để hỗ trợ tìm kiếm cứu nạn, vận chuyển y tế và giám sát.
AI giúp chỉ huy ở mọi cấp đưa ra quyết định nhanh chóng và chính xác hơn thông qua các hệ thống phân tích dữ liệu tình báo, lập kế hoạch tài chính quân sự, và giám sát thời gian thực.
Để duy trì khả năng răn đe trước Trung Quốc và các đối thủ khác, như được nêu trong chiến lược AI quân sự mới, DoD tập trung vào việc phát triển năng lực AI, xem AI là “vùng đất trung tâm” của quyền lực công nghệ trong thế kỷ 21, phát triển các hệ thống AI trình độ cao (high-level AI) có khả năng suy nghĩ như con người.
Tuy vây, so với các lĩnh vực khác như hệ thống không người lái (1,7-3,5 tỷ USD), ngân sách cho AI của DoD vẫn hạn chế. Việc mở rộng quy mô các chương trình AI như Lực lượng đặc nhiệm Lima hoặc RAI đòi hỏi nguồn lực tài chính lớn hơn, đặc biệt trong bối cảnh cạnh tranh với Trung Quốc.
Dù khoản đầu tư này củng cố vị thế của Mỹ trong cuộc đua AI với Trung Quốc, đặc biệt trong các ứng dụng quân sự như vũ khí tự động và giám sát, nhưng Trung Quốc có lợi thế về tốc độ triển khai và quy mô đầu tư lớn hơn.
Vì thế, DoD cần tăng cường đào tạo và thu hút chuyên gia AI để cạnh tranh với các công ty công nghệ và các quốc gia đối thủ. Để duy trì lợi thế, DoD phải tăng ngân sách cho AI lên mức tương đương hoặc vượt qua các lĩnh vực như hệ thống không người lái, đảm bảo cạnh tranh với Trung Quốc.
Trong dài hạn, việc vượt qua Trung Quốc và đảm bảo sử dụng AI có trách nhiệm sẽ là chìa khóa để Mỹ duy trì vị thế dẫn đầu. Nếu căng thẳng Mỹ-Trung leo thang, các khoản đầu tư vào AI quân sự có thể tăng mạnh, nhưng cũng làm tăng nguy cơ chạy đua vũ trang AI, dẫn đến bất ổn toàn cầu.
T.P