Hàng không mẫu hạm được coi là con “át chủ bài” của Quân đội Trung Quốc. Mấy năm nay Trung Quốc liên tục đạt được những thành tựu mới trong lĩnh vực nghiên cứu và phát triển con bài này, đặc biệt là sắp tới có thể cho ra đời tàu sân bay chạy bằng năng lượng hạt nhân.
Chiến hạm đầu tiên chạy bằng năng lượng hạt nhân
Xin có lời giải thích ngắn gọn, Hàng không mẫu hạm là một phần của lực lượng hải quân, bao gồm các tàu sân bay và các tàu hộ tống, máy bay, và các phương tiện hỗ trợ khác. Nhiệm vụ chính của lực lượng này là triển khai, thu hồi và hỗ trợ hoạt động của máy bay trên biển, biến tàu sân bay thành một căn cứ không quân di động.
Tuần trước, truyền thông Trung Quốc đưa tin, số lượng phi công chiến đấu được tuyển dụng vào hạm đội tàu sân bay đã đạt mức cao kỷ lục. Đây là một phần trong chiến lược tăng cường sức mạnh hải quân Bắc Kinh. Hiện tại, Trung Quốc là quốc gia có lực lượng hải quân lớn nhất thế giới, nếu tính theo số lượng tàu chiến (hơn 370 tàu chiến và tàu ngầm đang hoạt động, trong đó có hai tàu sân bay).
Tháng 6/2025, cả hai tàu sân bay cùng lúc xuất hiện tại khu vực Tây Thái Bình Dương, thể hiện sức mạnh hải quân vô đối. Trong khi đó Mỹ vẫn ung dung ngồi chiếu trên khi sở hữu hạm đội tàu sân bay lớn nhất thế giới, với 11 tàu đang hoạt động. Không chịu thua, Hải quân Trung Quốc chuẩn bị đưa tàu sân bay thứ ba (Fujian) hiện đại nhất vào hoạt động, đây là chiến hạm đầu tiên chạy bằng năng lượng hạt nhân của quốc gia này.
Phương tiện hiện đại phải có con người trí tuệ, thành thục công nghệ mới. Phương án tuyển dụng phi công của Trung Quốc ngày càng “đa dạng và tối ưu”. Theo một báo cáo của quân đội, cả số lượng ứng viên đáp ứng tiêu chuẩn phi công chiến đấu trên tàu sân bay và tỷ lệ ứng viên đủ tiêu chuẩn đều đạt mức kỷ lục. Hàng chục nghìn sinh viên trẻ trên khắp đất nước hơn tỷ dân đã “háo hức” đăng ký tham gia tuyển dụng phi công hải quân.
Cách đây không lâu, tháng 11/2024, quân đội Trung Quốc đã chính thức ra mắt hai tiêm kích trên tàu sân bay là J-15T và J-15D. Loại tiêm kích này có khả năng cất cánh từ cả 3 mẫu hạm, vốn sử dụng hai hệ thống phóng máy bay khác nhau. Dòng máy bay J-15 được thiết kế để thực hiện các nhiệm vụ tác chiến điện tử, tương tự như máy bay tác chiến điện tử EA-18G Growler của Mỹ.
Tin từ Thời báo Hoàn cầu cho hay, rồi đây, các phi công Trung Quốc được phân công vào các đơn vị hàng không trên tàu sân bay sẽ có khả năng vừa lái máy bay vừa vận hành hệ thống tác chiến điện tử. Đây là một đòi hỏi rất cao, nhằm nâng cao tiêu chuẩn về kỹ năng chuyên môn và mở rộng nhu cầu về nhân tài trên mọi lĩnh vực…
Không chỉ là khoe khoang công nghệ
Không phải ngẫu nhiên Trung Quốc ưu tiên đầu tư phát triển ngành Hàng không mẫu hạm hiện đại có khả năng vượt mặt Mỹ. Điều này động chạm đến những vấn đề chiến lược lớn trong khu vực châu Á-Thái Bình Dương và có liên quan trực tiếp đến cân bằng quyền lực giữa các nước, đặc biệt là tại Biển Đông, một vùng biển có vị trí địa chính trị và kinh tế cực kỳ quan trọng.
Thử đặt câu hỏi, việc Trung Quốc đóng tàu sân bay thứ ba rất hiện đại có phải nhằm âm mưu độc chiếm Biển Đông? Không ngọai trừ, vì đây là một phần trong chiến lược dài hạn. Trung Quốc tăng cường năng lực hải quân, trong đó có các tàu sân bay phù hợp với mục tiêu trở thành siêu cường quân sự toàn cầu và áp đặt ảnh hưởng mạnh hơn ở khu vực lân cận, đặc biệt là Biển Đông.
Trung Quốc tuyên bố “chủ quyền lịch sử” đối với phần lớn Biển Đông qua cái gọi là “Đường chín đoạn”, dù đã bị Tòa Trọng tài Quốc tế bác bỏ vào năm 2016. Vì cái chủ quyền vô lối này mà họ buộc phải tăng cường sức mạnh, tăng cường sự hiện diện hải quân (bao gồm tàu sân bay), nhằm áp đặt sự kiểm soát thực tế và đe dọa/quấy nhiễu hoạt động của các nước khác.
Khi có trong tay các tàu sân bay hiện đại sẽ giúp Trung Quốc có khả năng phát động tác chiến xa bờ, điều chưa từng có cách đây 10-15 năm. Vì vậy, đây không chỉ là khoe khoang công nghệ, mà rõ ràng phục vụ mục tiêu chiến lược, bao gồm cả việc củng cố yêu sách chủ quyền phi pháp ở Biển Đông.
Qua đây, liệu Mỹ có “xanh mặt”, chịu xuống “chiếu dưới” hay không? Theo các nhà bình luận quốc tế, điều đó không bao giờ xảy ra. Bởi vì sao, vì Mỹ vẫn là quốc gia dẫn đầu thế giới về tàu sân bay, với 11 tàu sân bay chạy bằng năng lượng hạt nhân lớp Nimitz và Ford, vượt xa về công nghệ, năng lực tác chiến, khả năng triển khai toàn cầu.
Tàu sân bay thứ ba của Trung Quốc tuy hiện đại với hệ thống phóng máy bay bằng điện từ (EMALS), nhưng vẫn chạy bằng nhiên liệu thông thường, chưa thể sánh với hàng không mẫu hạm Mỹ. Trung Quốc lại chưa có kinh nghiệm tác chiến thực tế với tàu sân bay. Khả năng phối hợp nhóm tác chiến, hậu cần, bảo vệ và phòng thủ vẫn đang trong quá trình hoàn thiện. Trong khi đó, Mỹ có hạm đội toàn cầu, đồng minh mạnh (Nhật Bản, Úc, Hàn Quốc, Philippines…) và có khả năng triển khai quân rất hoàn hảo, nhanh chóng.
Tuy nhiên, Nhà Trắng không thể kê cao gối ngủ. Sự gia tăng sức mạnh của Trung Quốc đặt ra thách thức nghiêm túc, buộc Mỹ phải điều chỉnh chiến lược ở Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, như tăng cường hiện diện quân sự ở Philippines, thiết lập AUKUS…
Giờ đây các nước đang tranh chấp với Trung Quốc ở Biển Đông cần phải làm gì? Chúng tôi có thể đề xuất một số hướng hành động thực tế. Trước hết phải tăng cường hơn nữa năng lực phòng thủ, như đầu tư cho hải quân, cảnh sát biển, radar, hệ thống phòng không. Hiện đại hóa quân đội để có khả năng răn đe phòng vệ, không bị lép vế.
Liên kết khu vực cần được tăng cường hơn nữa, thực chất hơn nữa. Củng cố hợp tác với các nước ASEAN có cùng mối quan tâm như các nước Việt Nam, Philippines, Malaysia, Indonesia. Sắp tới cần thúc đẩy mạnh mẽ hoàn thiện Bộ Quy tắc ứng xử Biển Đông (COC) mang tính ràng buộc pháp lý.
Các nước trong khu vực cũng cần tận dụng quan hệ với các cường quốc, hợp tác quốc phòng-an ninh với Mỹ, Nhật Bản, Ấn Độ, Úc, EU…Tham gia các sáng kiến an ninh như Quad, AUKUS, nếu xét thấy phù hợp với lợi ích của đất nước.
Qua câu chuyện về con “át chủ bài” mà Trung Quốc đang toan tính càng thấy rõ, họ không giấu tham vọng trở thành cường quốc biển, và Biển Đông là một trọng tâm. Việc Trung Quốc tăng tốc đóng tàu sân bay có thể gây áp lực cho các nước trong khu vực, nhưng vẫn chưa đủ để vượt qua Mỹ về năng lực hàng không mẫu hạm.
Các quốc gia ven Biển Đông cần chủ động, hợp tác và khôn ngoan hơn, thay vì trông chờ vào bên ngoài. Bởi dù có bạn bè, nhưng chủ quyền là của mình, do mình bảo vệ, không ai có thể giữ thay được.
H.Đ