Các thỏa thuận thuế quan thoạt nhìn có thể được coi là chiến thắng cho nước Mỹ. Các đối tác thương mại của Washington đang phải gánh thuế cao hơn, giúp Cơ quan Hải quan Mỹ thu về gần 30 tỷ USD mỗi tháng. Nhưng theo The Economist, cách nghĩ này là một sai lầm nghiêm trọng. Về lâu dài, chính nền kinh tế Mỹ sẽ phải gánh chịu hậu quả.
Chiến thắng “ảo”
Cho rằng nhiều nước có hành vi thương mại không công bằng với Mỹ, ngày 31/7, ông Trump tuyên bố sẽ áp thuế “có đi có lại” đối với nhiều đối tác thương mại, dao động từ 10% đến 41%. Để tránh bị áp thuế, trước đó Liên minh châu Âu (EU), Nhật Bản và Hàn Quốc đều đã đạt được các thỏa thuận với Washington. Theo đó, các nước này cam kết mở cửa thị trường và đầu tư hàng trăm tỷ USD vào Mỹ, để đổi lấy mức thuế 15% đối với hàng xuất khẩu của họ.
Từ đây, một niềm hy vọng hình thành: Nước Mỹ đang giành chiến thắng nhờ chính sách thuế quan hiện tại. Tổng thống Trump đã buộc các đối tác thương mại lớn nhất của Mỹ phải chấp nhận thỏa hiệp trước các yêu cầu của ông. Nền kinh tế Mỹ đến hiện tại chưa cho thấy dấu hiệu bị tổn hại, trong khi nguồn thu từ thuế quan vẫn đều đặn đổ về.
Nhưng theo The Economist, cách nghĩ này là sai lầm nghiêm trọng. “Cuộc chơi” thuế quan chưa kết thúc. Và đây là cuộc chơi mà nước Mỹ không thể chiến thắng.
Theo trung tâm nghiên cứu Yale Budget Lab, đến ngày 7/8, mức thuế hiệu quả của Mỹ sẽ tăng lên 18% – cao gần gấp 8 lần so với cùng kỳ năm ngoái.
Theo những người ủng hộ ông Trump, đây được coi là một chiến thắng cho nước Mỹ, vì các đối tác thương mại của Mỹ đang phải gánh thuế cao hơn, giúp Cơ quan Hải quan Mỹ thu về gần 30 tỷ USD mỗi tháng.
Tuy nhiên, theo The Economist, đây là hiểu lầm cơ bản về kinh tế thương mại. Lịch sử thương mại cho thấy thuế quan gây thiệt hại cho người mua nhiều hơn là cho người bán hàng hóa. Càng tăng thuế, Washington càng khiến chính người dân Mỹ mất đi cơ hội mua hàng với mức giá thấp.
Ngân hàng Goldman Sachs ước tính rằng cho đến nay, các doanh nghiệp và người tiêu dùng Mỹ đã phải gánh tới 4/5 chi phí thuế. Ví dụ điển hình là hãng xe Ford và GM: chỉ trong quý II năm nay, họ ước tính đã phải bỏ ra lần lượt 800 triệu USD và 1,1 tỷ USD cho các khoản thuế.
Người tiêu dùng trả giá
Sau sắc lệnh thuế của ông Trump, thị trường tài chính Mỹ không phản ứng mạnh. Chỉ số S&P 500 vẫn cao hơn gần 12% so với “Ngày Giải phóng” 2/4; đồng USD Mỹ, dù đã suy yếu, vẫn tăng giá trong những tuần gần đây. Thậm chí Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) đã nâng dự báo tăng trưởng kinh tế của Mỹ trong năm nay so với hồi tháng 4.
Nhưng theo The Economist, tình hình kinh tế khả quan hiện tại đến từ nhiều yếu tố. Những yếu tố này sẽ giúp trì hoãn thiệt hại từ chính sách thuế quan trong ngắn hạn, nhưng không thể loại bỏ nó.
Theo đó, kể từ khi ông Trump tuyên bố chính sách thuế đối ứng, các doanh nghiệp Mỹ biết rằng giá hàng nhập khẩu sẽ sớm tăng, vì thế họ tranh thủ nhập thật nhiều hàng trước khi mức thuế mới có hiệu lực. Kết quả là trong ngắn hạn, nguồn cung vẫn ổn định, chưa có hiện tượng thiếu hàng hay giá tăng vọt. Do đó, thị trường tài chính nhìn chung không phản ứng mạnh sau sắc thuế ngày 31/7.
Bên cạnh đó, tăng trưởng kinh tế Mỹ cũng đến từ làn sóng đầu tư mạnh mẽ vào trí tuệ nhân tạo (AI). Theo Renaissance Macro Research, đầu tư vào AI đã đóng góp cho tăng trưởng GDP của Mỹ trong 2 quý gần nhất nhiều hơn toàn bộ chi tiêu tiêu dùng. Một phần nhờ điều này, thị trường chứng khoán liên tục tăng điểm.
Theo The Economist, chính sách thuế của Nhà Trắng sẽ khiến nền kinh tế Mỹ tổn thất theo thời gian. Tổng thống Trump đã phá vỡ hệ thống thương mại đa phương – nơi thuế được áp như nhau cho cùng một mặt hàng, không phân biệt nguồn gốc xuất xứ. Thay vào đó là hệ thống song phương, nơi một mặt hàng phải chịu mức thuế khác nhau tùy thuộc vào quốc gia sản xuất.
Không những vậy, nhiều chuyên gia cho rằng các mức thuế còn bị chi phối bởi vận động hành lang và ý chí chủ quan của tổng thống. Với cá tính của ông Trump, không thể chắc chắn mức thuế sẽ tăng giảm thế nào.
Sau tất cả, người tiêu dùng Mỹ sẽ là người phải “trả giá”. Họ từng có vô số lựa chọn, bởi các nhà sản xuất trong và ngoài nước đều cạnh tranh để tiếp cận người tiêu dùng. Hơn nữa, nếu các tổng thống kế nhiệm muốn đưa thuế trở về mức ban đầu, họ sẽ phải đối mặt với làn sóng phản đối mạnh mẽ từ các doanh nghiệp Mỹ – vốn đã quen với sự bảo hộ từ hàng rào thuế quan và vì thế dần mất lợi thế cạnh tranh trên thị trường toàn cầu.
T.P