Một công ty công nghệ tại Quảng Châu, Trung Quốc đang làm dậy sóng dư luận quốc tế với kế hoạch ra mắt robot mang thai hộ đầu tiên trên thế giới, dự kiến có giá khoảng 360 triệu đồng. Sản phẩm do Caiwa Technology phát triển hứa hẹn mở ra hướng đi mới trong y học sinh sản, đồng thời đặt ra hàng loạt tranh luận về pháp lý, đạo đức và tác động kinh tế – xã hội.
Robot mang thai hộ: Bước đột phá trong công nghệ sinh sản
Công ty Caiwa Technology tại Quảng Châu, Trung Quốc, mới đây cho biết họ đang phát triển robot mang thai hộ đầu tiên trên thế giới, dự kiến ra mắt nguyên mẫu đầu tiên vào năm 2026. Theo đó, mẫu thử nghiệm này sẽ được trang bị tử cung nhân tạo mô phỏng môi trường tử cung người, có khả năng nuôi dưỡng thai nhi trong 10 tháng và sinh nở gần như tự nhiên. Giá bán dự kiến dưới 100.000 nhân dân tệ (khoảng 360 triệu đồng Việt Nam).
Theo nhà sáng lập kiêm CEO Zhang Qifeng, sản phẩm được sáng chế hướng tới nhu cầu của nhóm người trẻ muốn có con nhưng không muốn trải qua quá trình mang thai, và các cặp đôi gặp khó khăn trong sinh sản. Với mức giá dưới 100.000 nhân dân tệ (khoảng 13.900 USD), sản phẩm được kỳ vọng sẽ dễ dàng tiếp cận với tầng lớp thu nhập trung bình khá, đặc biệt là những gia đình từng chi hàng trăm nghìn nhân dân tệ cho các biện pháp hỗ trợ sinh sản không thành công.
Với tỷ lệ vô sinh ở Trung Quốc đã đạt 18% vào năm 2020, đây được coi là thị trường tiềm năng hàng tỷ USD. Trên phương diện quốc tế, nhu cầu này cũng hiện hữu tại Nhật Bản, Hàn Quốc và nhiều nước châu Âu, nơi tỷ lệ sinh giảm sâu và dịch vụ mang thai hộ hợp pháp hóa còn hạn chế cũng cho thấy tiềm năng phát triển của robot mang thai hộ.
Theo dự báo từ công ty, nếu được thương mại hóa, robot mang thai có thể sẽ tạo ra một thị trường mới trị giá hàng tỷ USD trong lĩnh vực y tế – công nghệ sinh học, đặc biệt tại các quốc gia đang đối mặt với tỷ lệ sinh thấp và chi phí nuôi con cao. Không chỉ vậy, nó cũng có thể kích hoạt nhu cầu dịch vụ phụ trợ như xét nghiệm gene, bảo quản trứng, tinh trùng, và chăm sóc trẻ sơ sinh.
Ngay sau khi thông tin được đăng tải, từ khóa “Robot mang thai đầu tiên trên thế giới” đã thu hút hơn 100 triệu lượt xem trên Weibo, trở thành chủ đề tìm kiếm hàng đầu. Video phỏng vấn Zhang Qifeng trên Douyin cũng thu hút gần 4.000 bình luận, phản ánh sự chia rẽ trong dư luận.
Trong khi một số người ủng hộ cho rằng robot mang thai sẽ giải phóng phụ nữ khỏi gánh nặng sinh nở, giảm rủi ro sức khỏe và hỗ trợ các gia đình vô sinh.
“Nếu giá chỉ bằng nửa lương năm của tôi, tôi sẽ mua ngay”, một người dùng Weixin bình luận. Một số ý kiến khác còn coi đây là “bước tiến nhân văn” khi giúp nhiều cặp đôi có cơ hội làm cha mẹ mà không phụ thuộc vào mang thai hộ.
Tuy nhiên, làn sóng phản đối cũng không nhỏ. Nhiều ý kiến bày tỏ lo ngại về mối liên kết tình cảm giữa mẹ và con, sự hình thành bản sắc, cũng như tác động đến cấu trúc gia đình truyền thống. “Thật tàn nhẫn khi đứa trẻ sinh ra không có kết nối với mẹ”, một người phản đối viết. Ngoài ra, câu hỏi “trứng lấy từ đâu” hay “ai là mẹ hợp pháp” cũng đặt ra thách thức pháp lý lớn.
Rào cản kỹ thuật và pháp lý trên con đường thương mại hóa
Dù tiềm năng, song các chuyên gia y tế lại cảnh báo việc tái tạo toàn bộ quá trình mang thai của con người là cực kỳ phức tạp và sẽ khó có thể được hiện thực hóa trong nay mai. Một số chuyên gia thậm chí dẫn chứng sự phát triển của thai nhi phụ thuộc vào các cơ chế phức tạp như hormone của mẹ và sự tương tác với hệ miễn dịch, điều mà công nghệ hiện tại chưa thể tái tạo hoàn chỉnh.
Dù phía công ty Kaiwa Technology cho biết đã thử nghiệm thành công mô hình tử cung nhân tạo trên động vật, song việc áp dụng cho con người vẫn cần nghiên cứu sâu và sự cho phép của cơ quan quản lý.
Trong bài phỏng vấn, CEO Zhang cũng tiết lộ công ty hiện đang trao đổi với chính quyền Quảng Đông về khung pháp lý và chính sách liên quan.
Dưới góc độ tài chính – công nghệ, nếu robot mang thai chứng minh được tính khả thi và an toàn, đây có thể trở thành một sản phẩm y tế cao cấp, thu hút vốn đầu tư mạo hiểm và thúc đẩy sự phát triển của ngành công nghệ sinh học.
Tuy nhiên, theo các chuyên gia, với chi phí R&D lớn, thời gian thử nghiệm kéo dài và rủi ro pháp lý cao, dự án cũng có thể sẽ làm nản lòng nhà đầu tư. Một số chuyên gia tài chính cảnh báo nếu không được chấp thuận rộng rãi, công nghệ này có thể rơi vào tình trạng “đột phá phòng thí nghiệm” nhưng không thể thương mại hóa – tương tự nhiều dự án y sinh từng thất bại do vướng luật hoặc phản ứng xã hội.
Trong bối cảnh Trung Quốc và nhiều quốc gia châu Á đang chịu áp lực dân số già, lực lượng lao động thu hẹp, công nghệ như robot mang thai có thể là một phần lời giải. Tuy nhiên, để được chấp nhận rộng rãi, sản phẩm cần vượt qua hàng loạt rào cản: thử nghiệm lâm sàng, chứng minh an toàn, xây dựng khung pháp lý quốc tế, và thuyết phục xã hội về tính nhân văn.
Ông Zhang Qifeng khẳng định: “Chúng tôi không nhằm thay thế vai trò người mẹ, mà muốn mang lại lựa chọn mới cho những ai không thể hoặc không muốn mang thai”. Lời tuyên bố này cho thấy robot mang thai không chỉ là bước tiến kỹ thuật, mà còn là phép thử lớn đối với luật pháp, đạo đức và thị trường toàn cầu.
Nếu thành công, đây có thể là “điểm chạm” giữa khoa học viễn tưởng và thực tế, mở ra chương mới cho ngành tài chính – công nghệ, đồng thời khơi lại cuộc tranh luận chưa có hồi kết về ranh giới giữa sáng tạo và chuẩn mực xã hội.
T.P