Thái Lan phê duyệt mua Gripen, khinh hạm và tàu ngầm, cho thấy rõ mục tiêu tăng sức mạnh hải quân và củng cố vị thế trong cán cân an ninh ASEAN.
Ngày 5–6/8/2025, nội các Thái Lan đã chính thức thông qua loạt dự án quốc phòng quy mô lớn, bao gồm việc mua sắm máy bay chiến đấu Gripen E/F, bổ sung khinh hạm cho hải quân và điều chỉnh dự án tàu ngầm S26T. Theo tờ Bangkok Post, đây là gói nâng cấp quân sự lớn nhất của Bangkok trong nhiều năm trở lại đây, phản ánh quyết tâm hiện đại hóa lực lượng và gia tăng năng lực răn đe trước bối cảnh an ninh khu vực ngày càng phức tạp.
Về không quân, nội các đã phê duyệt ngân sách 19,5 tỷ baht (khoảng 602 triệu USD) để mua bốn chiếc Gripen E/F, gồm ba phiên bản một chỗ và một phiên bản hai chỗ, thay thế phi đội F-16 đã phục vụ hơn 37 năm. Kế hoạch này nằm trong lộ trình ba giai đoạn kéo dài 10 năm, hướng tới tổng cộng 12 máy bay với chi phí dự kiến 60 tỷ baht. Gripen E/F được đánh giá cao nhờ khả năng tích hợp tên lửa không đối không tầm xa Meteor, hệ thống tác chiến điện tử tiên tiến, cùng mức độ tương thích cao với máy bay cảnh báo sớm mà Thái Lan đang vận hành.
Về hải quân, nội các đồng ý chi 35 tỷ baht (hơn 1 tỷ USD) để mua hai khinh hạm mới, nhằm đạt mục tiêu 8 chiếc hoạt động vào năm 2037. Hiện hải quân Thái Lan vận hành 4 khinh hạm, phần lớn đã phục vụ lâu năm. Các tàu mới sẽ có khả năng phòng không và chống hạm hiện đại, góp phần mở rộng phạm vi tuần tra và bảo vệ tuyến hàng hải chiến lược, đặc biệt là ở Vịnh Thái Lan và vùng biển giáp ranh. Dự kiến sẽ có một quá trình đấu thầu quốc tế với sự tham gia của nhiều nhà đóng tàu uy tín. Song song đó, Thái Lan cũng quyết định tiếp tục dự án tàu ngầm S26T do Trung Quốc đóng, nhưng chuyển sang sử dụng động cơ CHD-620 của Trung Quốc thay vì động cơ MTU của Đức vốn không thể bàn giao. Thay đổi này giúp dự án được nối lại sau thời gian đình trệ, dù tiến độ kéo dài thêm hơn 1.200 ngày. Tính đến nay, hơn 60% công việc đóng tàu đã hoàn tất và phần lớn chi phí đã được thanh toán. Khi đi vào hoạt động, S26T sẽ là tàu ngầm đầu tiên trong lịch sử Hải quân Hoàng gia Thái Lan, bổ sung khả năng răn đe dưới biển và mở rộng phạm vi kiểm soát vùng đặc quyền kinh tế.
Những bước đi này diễn ra trong bối cảnh khu vực Đông Nam Á đang chứng kiến cuộc chạy đua hiện đại hóa quân sự mạnh mẽ. Việt Nam hiện sở hữu sáu tàu ngầm Kilo, hơn 10 tàu hộ vệ tên lửa và khinh hạm Gepard; Indonesia có hai tàu ngầm Chang Bogo, đang đóng thêm hai chiếc Type 214 và nhiều khinh hạm SIGMA; Singapore có bốn tàu ngầm Type 218SG thế hệ mới cùng hạm đội khinh hạm Formidable hiện đại; Malaysia duy trì hai tàu ngầm Scorpène và nhiều tàu tuần tra cỡ lớn. So với các nước này, Thái Lan vẫn ở mức trung bình, với chỉ vài khinh hạm cũ và chưa từng sở hữu tàu ngầm. Việc bổ sung khinh hạm mới và tàu ngầm S26T sẽ nâng đáng kể vị trí của Bangkok, đưa hải quân nước này ngang tầm nhóm trung cao trong ASEAN, đặc biệt ở khả năng tác chiến dưới nước — lĩnh vực vốn là điểm yếu truyền thống của họ.
Thái Lan không phải là bên có yêu sách trực tiếp ở Biển Đông, nhưng vị trí địa lý của nước này ở trung tâm bán đảo Đông Dương và cửa ngõ ra vịnh Thái Lan, gần eo biển Malacca, khiến họ đóng vai trò quan trọng trong an ninh hàng hải ASEAN. Sức mạnh hải quân và không quân được nâng cấp sẽ giúp Thái Lan đảm bảo tự do hàng hải, bảo vệ tài nguyên, sẵn sàng tham gia các hoạt động chung của khu vực như tuần tra chống cướp biển, cứu hộ cứu nạn hoặc gìn giữ hòa bình. Một lực lượng đủ mạnh cũng giúp Bangkok duy trì vai trò trung lập nhưng có ảnh hưởng trong các vấn đề an ninh chung, tránh bị cuốn vào cạnh tranh chiến lược giữa các cường quốc.
Tuy nhiên, đi cùng cơ hội là thách thức. Kinh phí hàng tỷ USD đòi hỏi Thái Lan phải đảm bảo nguồn ngân sách ổn định. Việc vận hành khí tài hiện đại như Gripen E/F, khinh hạm mới và tàu ngầm S26T đòi hỏi đội ngũ nhân lực được đào tạo chuyên sâu, hệ thống bảo dưỡng – hậu cần – kho dự trữ phụ tùng đầy đủ. Nếu không, năng lực chiến đấu sẽ khó duy trì ở mức tối ưu. Ngoài ra, việc hợp tác đồng thời với nhiều nhà cung cấp từ các khối chính trị khác nhau cũng đòi hỏi kỹ năng cân bằng ngoại giao, tránh rơi vào thế khó xử khi quan hệ quốc tế biến động.
Nhìn tổng thể, đây là một bước ngoặt chiến lược với Thái Lan. Sự kết hợp giữa hiện đại hóa quân sự và chính sách ngoại giao cân bằng giúp nước này không chỉ tăng cường khả năng tự vệ mà còn củng cố vị thế trong ASEAN, trở thành một trong những nhân tố giữ ổn định cán cân quyền lực khu vực.
T.V