Chuyến công du bốn ngày của Tổng thống Putin tới Trung Quốc (31/8 – 3/9), cùng lúc Mỹ phê duyệt bán 3.350 tên lửa ERAM cho Ukraine, phản ánh sự tái cấu trúc quyền lực toàn cầu trong bối cảnh căng thẳng hiện nay.
Trong một động thái mang tính biểu tượng cao, dự kiến, Tổng thống Nga Vladimir Putin sẽ có chuyến công du kéo dài bốn ngày tới Trung Quốc từ 31/8 đến 3/9. Theo Tass, đây là chuyến đi hiếm có về độ dài và được chia làm ba phần chính: từ 31/8 đến 1/9, ông Putin tham dự Hội nghị Thượng đỉnh Tổ chức Hợp tác Thượng hải (SCO) tại Thiên Tân; ngày 2/9 hội đàm song phương với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình; và ngày 3/9 tại Bắc Kinh, hai nhà lãnh đạo cùng dự lễ kỷ niệm 80 năm Nhật Bản đầu hàng trong Thế chiến II. Reuters cho rằng, sự kiện này được Bắc Kinh thiết kế để nhấn mạnh vai trò lịch sử và củng cố quan hệ đối tác chiến lược Nga–Trung.
Cùng thời điểm, Mỹ đã phê duyệt gói bán 3.350 tên lửa tấn công tầm xa ERAM (Extended Range Attack Munition) cho Ukraine, trị giá khoảng 850 triệu USD, phần lớn do các nước châu Âu tài trợ. Dự kiến lô hàng đầu tiên sẽ đến tay Kiev trong khoảng sáu tuần tới. Tuy nhiên, theo Wall Street Journal, việc sử dụng ERAM vẫn cần sự phê duyệt từng vụ từ Lầu Năm Góc, nhằm tránh leo thang chiến sự vượt ngoài kiểm soát.
Hai động thái này trùng thời điểm không phải là ngẫu nhiên – theo giới quan sát. Nó phản ánh một bước ngoặt chiến lược trong cấu trúc quyền lực toàn cầu. Với chuyến công du dài ngày, Putin muốn gửi thông điệp rằng Trung Quốc là đối tác chiến lược then chốt, là “phao cứu sinh” của Nga trong bối cảnh phương Tây gia tăng sức ép. Đây cũng là cách Moscow khẳng định “trục Đông”, vừa khai thác ảnh hưởng khu vực qua SCO, vừa tận dụng lễ kỷ niệm lịch sử để tạo dựng, khẳng định tính chính danh cho liên minh với Bắc Kinh.
Chiều ngược lại, Washington, thông qua việc chuyển giao ERAM cho Ukraine, đang khẳng định quyết tâm duy trì ưu thế công nghệ quân sự của phương Tây. ERAM không chỉ là vũ khí mới mà còn là biểu tượng cho sự chia sẻ gánh nặng giữa Mỹ và châu Âu. Vũ khí này giúp Kiev có khả năng tấn công sâu hơn vào các mục tiêu của Nga, song vẫn dưới sự kiểm soát chặt chẽ từ Lầu Năm Góc để tránh nguy cơ chiến tranh Nga – NATO trực tiếp.
Hai mặt trận — hợp tác Nga–Trung và hỗ trợ quân sự cho Ukraine — tạo nên bức tranh rõ nét về sự hình thành “hai cực mềm”: một bên là khối phương Tây ủng hộ Ukraine; bên kia là khối Nga–Trung tìm cách chống đỡ áp lực bằng liên minh chiến lược. Cấu trúc này khác với Chiến tranh Lạnh, khi đối đầu mang tính tuyệt đối. Ngày nay, sự cạnh tranh mang tính linh hoạt, vừa đối trọng vừa gắn bó trong nhiều lĩnh vực như thương mại, năng lượng, công nghệ và an ninh.
Với châu Âu, việc tham gia tài trợ phần lớn hợp đồng ERAM cho thấy sự ràng buộc ngày càng sâu giữa an ninh lục địa với chiến trường Ukraine. Các nước NATO không còn lựa chọn lùi bước, bởi một Ukraine thất bại sẽ đặt an ninh châu Âu trước nguy cơ trực tiếp. Tuy nhiên, điều này cũng phơi bày điểm yếu: họ vẫn phụ thuộc vào Mỹ trong việc phê duyệt và kiểm soát những công cụ quân sự mang tính bước ngoặt.
Về phía Trung Quốc, việc đón tiếp Putin trong dịp kỷ niệm chiến thắng Nhật Bản mang nhiều tầng ý nghĩa. Đó vừa là cách nhấn mạnh vai trò lịch sử của Bắc Kinh, vừa là thông điệp rằng Trung Quốc là cường quốc toàn diện, có trách nhiệm quốc tế. Đồng thời, Bắc Kinh muốn cho thấy họ không đơn độc trước áp lực phương Tây, mà có Nga, một đối tác hạt nhân và giàu tài nguyên, sát cánh.
Tác động của sự kiện này lan rộng tới khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Các đồng minh thân cận của Mỹ như Nhật Bản, Hàn Quốc, Australia có khả năng sẽ đẩy mạnh hợp tác an ninh. Trong khi đó, Đông Nam Á cần thận trọng hơn trong ứng xử chiến lược. Dù không trực tiếp liên quan, khu vực này khó tránh tác động từ những dịch chuyển quyền lực toàn cầu, đặc biệt khi cạnh tranh Mỹ–Trung tiếp tục gay gắt.
Tóm lại, chuyến thăm Trung Quốc của Putin và gói cung cấp ERAM cho Ukraine là hai dấu mốc song hành, phản ánh sự phân hóa rõ nét của thế giới hiện nay. Một bên củng cố liên minh để ứng phó sức ép, bên kia nâng cấp sức mạnh cho đối tác nhằm duy trì trật tự có lợi. Nó chứng tỏ rằng, thế giới đang chứng kiến sự định hình của một trật tự đa cực mới, nơi các khối quyền lực mềm cạnh tranh và điều chỉnh, nhưng vẫn tiềm chứa nguy cơ va chạm tiềm ẩn.
T.V