Cuộc tập trận đa phương mang tên Alon 2025 đã khai mạc và đang diễn ra.. Đây là cuộc tập trận lớn nhất từ trước đến nay giữa Philippines và Úc.
Sự kiện có hơn 3.600 binh sĩ từ Philippines, Úc, Mỹ và Canada tham gia, cùng các quan sát viên từ Nhật Bản, Hàn Quốc, New Zealand và Indonesia. Hoạt động kéo dài hai tuần, diễn ra ở Palawan và Luzon, bao gồm nhiều nội dung như đổ bộ, phòng không và phối hợp tác chiến hải – không quân.
Với quy mô và thành phần đa dạng, Alon 2025 vượt ra khỏi ý nghĩa một cuộc huấn luyện thường lệ. Nó phản ánh sự dịch chuyển cán cân chiến lược tại Biển Đông, đồng thời khẳng định xu thế quốc tế hóa an ninh hàng hải.
Bối cảnh địa lý khiến thông điệp tập trận trở nên rõ ràng. Palawan nằm sát Biển Đông, gần Bãi Cỏ Mây và đảo Thị Tứ, nơi thường xuyên xảy ra va chạm giữa lực lượng Philippines và tàu hải cảnh Trung Quốc. Khi Manila cùng đồng minh tổ chức một hoạt động quy mô lớn ngay sát khu vực tranh chấp, thông điệp răn đe hướng thẳng tới Bắc Kinh: Philippines không đơn độc, mà được hậu thuẫn bởi một mạng lưới an ninh rộng mở. Điều đó khiến mọi hành động cưỡng ép từ Trung Quốc đều tiềm ẩn nguy cơ đối đầu tập thể.
Nhiều năm qua, Philippines dao động giữa lợi ích kinh tế với Trung Quốc và nhu cầu bảo vệ chủ quyền. Alon 2025 cho thấy chính quyền Tổng thống Ferdinand Marcos Jr. đã chọn hướng đi rõ ràng hơn: tăng cường hợp tác quân sự với các đối tác dân chủ. Việc ký kết hiệp ước quốc phòng với Úc ngay trong thời điểm diễn tập càng củng cố lựa chọn này. Manila đang xây dựng nhiều “trụ cột an ninh” thay vì dựa duy nhất vào Washington, nhờ đó tăng sức mặc cả và giảm nguy cơ bị Trung Quốc gây sức ép.
Đối với Úc, cuộc tập trận là minh chứng cho sự mở rộng can dự. Trước đây, Canberra chủ yếu tham gia các cơ chế song phương hoặc trong AUKUS. Lần này, việc triển khai hơn 1.200 quân nhân khẳng định quyết tâm hiện diện sâu hơn ở Biển Đông, coi đây là tuyến hàng hải thiết yếu đối với an ninh và thương mại toàn cầu. Một quốc gia Nam bán cầu sẵn sàng can dự mạnh mẽ cho thấy Biển Đông không chỉ là vấn đề khu vực, mà là lợi ích chung của cộng đồng quốc tế.
Mỹ và Canada bổ sung thêm ý nghĩa. Mỹ – đồng minh hiệp ước – tái khẳng định cam kết phòng thủ Philippines, đồng thời duy trì vị trí dẫn dắt trật tự an ninh. Canada tham gia trực tiếp, dù địa lý cách xa, đã chứng minh Biển Đông không còn là câu chuyện riêng của châu Á.
Từ góc nhìn ASEAN, Alon 2025 phản ánh thực tế rằng tiến trình đàm phán Bộ Quy tắc ứng xử với Trung Quốc, ngay cả khi có sự đột phá trong thời gian tới, cũng chưa tạo ra sự an tâm. Thế nên, thay vì chờ đợi một cơ chế tập thể, Philippines chọn cách tự củng cố sức mạnh qua hợp tác bên ngoài. Động thái đó vừa tạo áp lực buộc ASEAN phải thể hiện vai trò trung tâm rõ hơn, vừa cho thấy mỗi quốc gia thành viên sẵn sàng hành động đơn phương để bảo vệ lợi ích thiết thực.
Trong dài hạn, có thể thấy ba hệ quả chính. Thứ nhất, mức độ quốc tế hóa Biển Đông gia tăng. Khi cả Úc, Canada và nhiều nước ngoài khu vực tham gia, tranh chấp nơi đây trở thành vấn đề toàn cầu. Thứ hai, tần suất hiện diện quân sự sẽ tăng. Bắc Kinh có thể coi các cuộc tập trận như thách thức trực tiếp, đáp trả bằng cách tổ chức diễn tập đối ứng hoặc điều thêm lực lượng hải cảnh, khiến nguy cơ va chạm leo thang. Thứ ba, sự hợp tác đa phương tạo thế cân bằng chiến lược, khiến Trung Quốc phải cân nhắc kỹ lưỡng hơn mỗi khi áp dụng biện pháp cưỡng ép.
Cho tới nay, Bắc Kinh chưa có phản ứng chính thức về Alon 2025. Song, nhiều khả năng, sấp tới, họ sẽ tiếp tục phê phán là hành động “quân sự hóa”, đồng thời gia tăng hoạt động quân sự ở Hoàng Sa hay Trường Sa. Nếu vậy, Biển Đông có thể bước vào chu kỳ cạnh tranh mới, nơi các cuộc tập trận và phản tập trận trở thành công cụ chính trị – quân sự thường trực.
Nhìn tổng thể, Alon 2025 là thước đo cho sự chuyển dịch cục diện tại Biển Đông. Philippines đã thoát khỏi tình trạng lưỡng lự, mạnh dạn dựa vào nhiều đồng minh để bảo vệ chủ quyền. Biển Đông ngày càng trở thành điểm hội tụ lợi ích toàn cầu, nơi các quốc gia xa xôi cũng không thể đứng ngoài. Tác động kép của Alon là tăng cường sức răn đe đối với Trung Quốc nhưng cũng tiềm ẩn nguy cơ làm tình hình thêm phức tạp. Dù vậy, với những diễn ra, trong đó có sự kiện Alon 2025, ai cũng có thể nhận ra, hiển nhiên Biển Đông không còn là “sân sau” của bất kỳ cường quốc nào, cũng như an ninh hàng hải ở khu vực này chẳng còn là chuyện của riêng ai, mà là lợi ích chung của toàn thế giới.
T.V