Sự kiện tàu sân bay Phúc Kiến của Trung Quốc lần đầu vượt eo biển Đài Loan không chỉ mang tính biểu tượng, mà còn tác động đến cục diện an ninh khu vực và cán cân lực lượng trên biển.
Ngày 12/9, tàu sân bay Phúc Kiến – hàng không mẫu hạm mới nhất và lớn nhất của Trung Quốc – đã vượt qua eo biển Đài Loan lần đầu tiên kể từ khi được hạ thủy năm 2022. Đây là một bước đi gây chú ý, bởi eo biển này vốn là điểm nóng nhạy cảm, nơi Bắc Kinh thường triển khai các hoạt động quân sự nhằm gia tăng sức ép lên Đài Bắc.
Phúc Kiến có lượng giãn nước đầy tải khoảng 80.000 tấn, được trang bị ba máy phóng điện từ (EMALS), cho phép triển khai máy bay cất cánh với trọng tải lớn hơn, tầm hoạt động xa hơn, và tốc độ xoay vòng nhanh hơn so với tàu Liêu Ninh hay Sơn Đông. Đây cũng là tàu sân bay đầu tiên của Trung Quốc đạt tới công nghệ ngang hàng với Mỹ, vốn đang vận hành các siêu hàng không mẫu hạm lớp Nimitz và Ford. Việc một tàu sân bay thế hệ mới, có khả năng phóng tiêm kích bằng hệ thống máy phóng điện từ hiện đại, xuất hiện tại khu vực này cho thấy Trung Quốc đang muốn gửi đi thông điệp mạnh mẽ về sức mạnh hải quân đang lên.
Điểm đáng chú ý – theo giới phân tích – là thời điểm. Trung Quốc đưa Phúc Kiến qua eo biển Đài Loan chỉ vài tuần sau khi Mỹ triển khai thêm nhóm tàu sân bay tại Tây Thái Bình Dương, và Nhật Bản tăng cường phối hợp tập trận cùng Philippines ở Biển Đông. Động thái này không chỉ nhắm đến Đài Loan, mà còn gián tiếp thử thách phản ứng của Mỹ và các đồng minh. Khi một siêu hàng không mẫu hạm hiện diện tại vùng biển nhạy cảm, đó không chỉ là chuyện “răn đe” thông thường, mà còn là tuyên bố về năng lực triển khai xa bờ, mở rộng phạm vi kiểm soát biển.
Với Biển Đông, trong đó có eo biển Đài Loan, tác động không hề nhỏ. Trung Quốc từ lâu đã bồi đắp, quân sự hóa các đảo nhân tạo, triển khai tàu hải cảnh và dân quân biển nhằm củng cố hiện diện. Nay, với Hàng không mẫu hạm Phúc Kiến, Bắc Kinh có trong tay công cụ để bảo vệ, thậm chí mở rộng những tham vọng xa hơn. Một tàu sân bay với máy bay cánh cố định tầm xa, hoạt động cùng hạm đội hộ tống, có thể kiểm soát vùng trời và vùng biển trong bán kính hàng trăm km. Điều này khiến cán cân lực lượng ở Biển Đông càng nghiêng về phía Trung Quốc, đặt các nước Đông Nam Á vào tình thế khó khăn hơn khi muốn bảo vệ quyền chủ quyền trong vùng đặc quyền kinh tế của mình.
Tuy nhiên, cần lưu ý rằng Phúc Kiến vẫn chưa hoàn toàn sẵn sàng chiến đấu. Dù đã chạy thử và bước đầu phô trương khả năng, con tàu này cần thêm nhiều năm để hoàn thiện huấn luyện phi công, bảo đảm hậu cần, và tích hợp vào hệ thống hải quân. Việc vận hành một siêu hàng không mẫu hạm không chỉ phụ thuộc vào con tàu, mà còn cả nhóm tác chiến đi kèm, bao gồm tuần dương hạm, khu trục hạm, tàu ngầm và hậu cần. Mỹ, với hàng thập kỷ kinh nghiệm vẫn duy trì ưu thế vượt trội, với 11 tàu sân bay hạt nhân lớp Nimitz và Ford, đi kèm các hạm đội hộ tống và mạng lưới căn cứ toàn cầu. Nhật Bản và Hàn Quốc tuy chưa sở hữu tàu sân bay hạt nhân, nhưng cũng đang từng bước nâng cấp lực lượng, biến các tàu chở trực thăng thành hàng không mẫu hạm hạng nhẹ có thể triển khai tiêm kích F-35B.
Do đó, dù Phúc Kiến là bước tiến lớn của Trung Quốc, nhưng vẫn chưa đủ để thay đổi hoàn toàn cán cân lực lượng trên biển. Cái mà Bắc Kinh muốn đạt được hiện nay không phải sự áp đảo tuyệt đối, mà là khả năng răn đe và gây áp lực, buộc các bên khác phải tính toán kỹ lưỡng trước khi đưa tàu vào vùng tranh chấp.
Ở một góc độ khác, sự kiện Phúc Kiến vượt eo biển Đài Loan cũng cho thấy cuộc cạnh tranh chiến lược Mỹ – Trung tiếp tục dâng cao. Washington chắc chắn không thể khoanh tay đứng nhìn. Những năm qua, Mỹ thường xuyên điều nhóm tàu sân bay đi qua Biển Đông, tiến hành các hoạt động “tự do hàng hải” nhằm khẳng định luật pháp quốc tế. Với sự xuất hiện của Phúc Kiến, cường độ và quy mô những hoạt động này có thể sẽ gia tăng. Điều này đặt ra một kịch bản: biển Tây Thái Bình Dương và Biển Đông sẽ trở thành không gian “đọ sức” trực tiếp giữa các nhóm tác chiến tàu sân bay Mỹ và Trung Quốc, làm rủi ro xung đột ngoài ý muốn gia tăng.
Ở mức tổng thể, chuyến đi của Phúc Kiến không chỉ là một cuộc thử máy xa bờ, mà còn là lời tuyên bố về tham vọng trở thành cường quốc biển. Và từ đây, những hệ lụy đối với an ninh khu vực, đặc biệt là Biển Đông, sẽ càng nghiêm trọng hơn.
T.V