Trung Quốc ngày 24/9 đã tuyên bố sẽ cắt giảm tới 10% lượng khí thải gây biến đổi khí hậu trong thập kỷ tới, chỉ một ngày sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump khẳng định nỗ lực chống biến đổi khí hậu là “một trò lừa đảo”
Mỹ – Trung bất đồng về vấn đề khí hậu
Trong bài phát biểu trực tuyến tại Liên hợp quốc, Chủ tịch Tập Cận Bình cũng công bố kế hoạch thúc đẩy doanh số xe điện và mở rộng năng lượng gió, mặt trời, với mục tiêu tăng gấp 6 lần so với mức năm 2020.
Dù mức dự báo này vẫn được xem là khiêm tốn so với tốc độ phát triển hiện tại của Trung Quốc, nó vẫn vượt xa sản lượng năng lượng tái tạo của Mỹ. Đây cũng xem là động thái nhằm bác bỏ tuyên bố trước đó của Tổng thống Trump rằng Trung Quốc “không sử dụng” các tua-bin gió do chính nước này sản xuất.
“Chuyển đổi sang năng lượng sạch hơn là xu hướng của thời đại chúng ta”, ông Tập nhấn mạnh. Ám chỉ Mỹ, ông nói thêm: “Trong khi một số quốc gia đi ngược xu hướng, cộng đồng quốc tế cần kiên định với con đường đúng đắn”.
Ông Tập khẳng định: “Những mục tiêu này phản ánh nỗ lực hết sức của Trung Quốc theo yêu cầu của Thỏa thuận Paris. Để đạt được chúng, cần cả sự quyết tâm không ngừng từ Trung Quốc lẫn một môi trường quốc tế cởi mở, ủng hộ”.
Theo Thỏa thuận Paris, các nước phải cập nhật mục tiêu cắt giảm khí thải 5 năm/lần và mạnh mẽ hơn trước. Thế nhưng, Tổng thống Trump đã rút Mỹ khỏi thỏa thuận này lần thứ hai.
Bài phát biểu của ông Tập tại Đại hội đồng Liên hợp quốc trái ngược hoàn toàn với thông điệp trước đó một ngày từ Tổng thống Trump khi ông Trump nói nỗ lực chống biến đổi khí hậu là “một trò lừa đảo” và cảnh báo các quốc gia sẽ “thua trong cuộc đua năng lượng toàn cầu” nếu theo đuổi gió và mặt trời thay vì nhiên liệu hóa thạch.
“Nếu các bạn không thoát khỏi trò lừa đảo năng lượng xanh, đất nước của các bạn sẽ thất bại”, ông Trump nhấn mạnh, đồng thời khẳng định Trung Quốc chỉ sản xuất tua-bin để bán cho thế giới chứ không sử dụng trong nước.
Trên thực tế, chỉ trong 5 tháng đầu năm nay, Trung Quốc đã bổ sung 46 gigawatt điện gió mới, đủ cấp điện cho hơn 30 triệu hộ gia đình. Trong khi đó, chính quyền Tổng thống Trump lại đóng băng cấp phép cho nhiều dự án điện gió ngoài khơi tại Đại Tây Dương, nơi Mỹ mới chỉ sở hữu số tua-bin rất ít so với Trung Quốc.
“Cam kết của Trung Quốc với các nỗ lực khí hậu toàn cầu là rất đáng chú ý. Điều này hoàn toàn đối lập với sự thờ ơ và thậm chí là thụt lùi chính sách khí hậu ở Mỹ”, ông Li Shuo, Giám đốc Trung tâm Khí hậu Trung Quốc thuộc Viện Chính sách Xã hội châu Á, nhận định.
Vẫn còn quá dè dặt?
Giới chuyên gia cho rằng các mục tiêu mới của Trung Quốc vẫn chưa đủ để ngăn chặn những kịch bản biến đổi khí hậu nguy hiểm. Năm ngoái, dưới thời Tổng thống Joe Biden, Mỹ đã thúc ép Bắc Kinh cắt giảm 30% khí thải carbon để giữ nhiệt độ toàn cầu không tăng quá 1,5°C so với thời kỳ tiền công nghiệp.
Vì vậy, kế hoạch cắt giảm chỉ 7 – 10% vào năm 2035 được cho là khá hạn chế, dù ông Tập nhấn mạnh Trung Quốc sẽ “nỗ lực làm tốt hơn”.
Điểm đáng chú ý là kế hoạch mới của Trung Quốc là mục tiêu phát thải tuyệt đối đầu tiên, bao gồm tất cả các loại khí nhà kính và mọi lĩnh vực kinh tế. Trước đó, Bắc Kinh chỉ đặt mục tiêu đạt đỉnh phát thải vào năm 2030 và đưa về mức 0 vào năm 2060.
Tuy nhiên, cắt giảm 7–10% “tính từ đỉnh điểm” lại gây lo ngại, bởi ông Tập không nói rõ đỉnh phát thải sẽ diễn ra khi nào.
“Điều này đồng nghĩa vẫn còn khả năng khí thải tăng trong ngắn hạn”, ông Lauri Myllyvirta, đồng sáng lập Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí Sạch, cảnh báo. Nó thậm chí có thể khuyến khích các địa phương và doanh nghiệp tăng phát thải trước mắt, làm suy yếu mục tiêu.
Dù đang xây dựng năng lượng tái tạo với tốc độ kỷ lục, Trung Quốc vẫn tiếp tục bổ sung các nhà máy điện than để đáp ứng nhu cầu của 1,4 tỷ dân. Đồng thời, nước này đã vượt phần còn lại của thế giới trong sản xuất và xuất khẩu công nghệ năng lượng sạch – một yếu tố có thể hỗ trợ các nước đang phát triển thực hiện cam kết khí hậu.
“Đây là bộ mục tiêu rất bảo thủ, thiếu rõ ràng về lộ trình phát thải trong thập kỷ tới. Trên thực tế, nhờ bùng nổ năng lượng sạch, Trung Quốc có khả năng đạt thành quả lớn hơn nhiều”, ông Myllyvirta nhận định.
T.P