Ukraine đang chuẩn bị giải thể Quân đoàn quốc tế thuộc Lục quân nước này – lực lượng từng thu hút đông đảo tình nguyện viên nước ngoài, làm dấy lên lo ngại sâu sắc về việc mất bản sắc và sai lầm trong hoạt động.
Được thành lập vào tháng 2.2022 theo yêu cầu của Tổng thống Volodymyr Zelensky, Quân đoàn quốc tế cho phép người nước ngoài chiến đấu cùng quân đội Ukraine và đã tạo ra tác động trên cả chiến trường lẫn chính trị kể từ đầu cuộc xung đột Nga – Ukraine.
Theo The Kyiv Independent dẫn lời một sĩ quan am hiểu kế hoạch tái cơ cấu, 3 tiểu đoàn chiến đấu của Quân đoàn quốc tế sẽ bị tách rời và chuyển giao riêng lẻ cho các trung đoàn hoặc lữ đoàn tấn công khác. Vị sĩ quan cho biết sẽ lên tiếng nhằm giữ Quân đoàn ở hình thái hiện tại, vì cho rằng thay đổi này không cần thiết.
Hiện vẫn chưa rõ các đơn vị tiếp nhận sẽ thuộc quyền chỉ huy của Lục quân Ukraine hay Lực lượng xung kích mới thành lập. Việc chuyển giao dự kiến hoàn tất trước cuối 2025, đồng nghĩa các tiểu đoàn sẽ không còn tồn tại dưới sự bảo trợ độc lập của Quân đoàn quốc tế. Khoảng 1.000 binh sĩ từ các tiểu đoàn 1, 2 và 3 sẽ bị điều chuyển, trong khi tiểu đoàn huấn luyện thứ 4 sẽ được chuyển thành trung tâm đào tạo tân binh nước ngoài.
Đại tá Ruslan Myroshnychenko, cựu chỉ huy Tiểu đoàn 2, gọi kế hoạch này là “vô lý” và cảnh báo nó làm suy yếu nền tảng niềm tin giữa chỉ huy và binh sĩ – điều vốn cực kỳ khó xây dựng với quân tình nguyện nước ngoài. “Nếu mất lòng tin, bạn sẽ mất người lính. Và rồi anh ta sẽ phá hợp đồng”, ông nói.
Tướng Pháp hứng chỉ trích vì kêu gọi sẵn sàng ‘hy sinh con cái’ để đối phó Nga
Ông Myroshnychenko cho hay Quân đoàn quốc tế đã xây được hệ thống vận hành phù hợp với lực lượng đa quốc tịch, bao gồm sử dụng phiên dịch tiếng Anh và tiếng Tây Ban Nha để đảm bảo binh sĩ hiểu rõ nhiệm vụ. Nếu bị phân tán, các đơn vị tấn công tiếp nhận sẽ phải học lại toàn bộ quy trình này từ đầu. Quân đoàn hiện có một lượng lớn tình nguyện viên đến từ Mỹ Latinh, nhiều người trong số họ chỉ nói tiếng Tây Ban Nha.
“Trong một thời gian, hiệu quả của các đơn vị sẽ giảm sút và việc tuyển thêm tình nguyện viên nước ngoài sẽ rất khó khăn do mất đi thương hiệu Quân đoàn quốc tế”, theo ông Myroshnychenko.
Kế hoạch tái cơ cấu cũng làm dấy lên lo ngại về mức độ khó lường trên chiến trường, vì các tình nguyện viên nước ngoài có mức độ kinh nghiệm quân sự rất khác nhau. “Rủi ro luôn lan nhanh hơn kinh nghiệm tốt”, ông Myroshnychenko nhận định.
Trong bài đăng ngày 16.11, Lục quân Ukraine cho biết việc thay đổi nhằm tăng hội nhập, tạo cơ hội bình đẳng cho binh sĩ nước ngoài và sử dụng hiệu quả hơn nguồn nhân lực. “Nguyên tắc chính của mô hình mới là tận dụng tối đa kinh nghiệm và kỹ năng của họ ở những đơn vị cần họ nhất”, theo bài viết.
Binh sĩ đứng trước ngã rẽ
Bốn binh sĩ giấu tên nói với The Kyiv Independent rằng họ lo ngại các chỉ huy mới có đủ kinh nghiệm làm việc với lực lượng đa quốc tịch hay không, đồng thời mô tả cảm giác “sốc và buồn” trước những gì họ xem là sự “giải tán” của Quân đoàn quốc tế.
Họ cho biết đã được thông báo về kế hoạch tái cơ cấu khoảng một tháng trước, nhưng thông tin cụ thể rất ít, khiến toàn đơn vị rơi vào trạng thái bất định.
Các binh sĩ lo rằng các chỉ huy mới có thể thiếu kinh nghiệm quản lý một nhóm quân đa dạng về quốc tịch và trình độ quân sự, chưa kể nhu cầu dịch thuật. Các binh sĩ nhấn mạnh sự bất định này có thể khiến nhiều tình nguyện viên rời đi, bởi hợp đồng của người nước ngoài có thể chấm dứt sau 6 tháng.
Một phi công máy bay không người lái người Brazil nhận định việc tái cơ cấu có nguy cơ làm rạn nứt đơn vị và giảm sức hút tuyển mộ. “Quân đoàn nên được giữ nguyên, không phải giải tán”, theo ông.
Dù từng tham gia nhiều chiến dịch lớn, trong đó có giao tranh tại tỉnh Kursk (Nga) năm 2024, các binh sĩ cho
biết điều họ sợ nhất không phải là nhiệm vụ tấn công, mà là sự thiếu chắc chắn.
Dù Quân đoàn quốc tế từng nhận nhiều chỉ trích từ các cựu binh phương Tây về kinh nghiệm và tổ chức nhiệm vụ, các binh sĩ Quân đoàn quốc tế khẳng định đơn vị cũng có điểm mạnh riêng. Với nhiều người, đây là “gia đình nơi đất khách” – một cộng đồng gắn bó qua nhiều năm chiến đấu.
“Chúng tôi đã chiến đấu cùng nhau gần 4 năm. Tôi mất người bạn thân nhất ngay bên cạnh mình. Tình đồng đội kiểu đó phải được giữ lại”, một binh sĩ người Brazil nói.
Các binh sĩ cho biết Quân đoàn quốc tế là môi trường lý tưởng cho người mới, đặc biệt là những người chưa từng qua quân ngũ, học cách hòa nhập với quân đội Ukraine trước khi có thể chuyển sang các đơn vị khác. Giờ đây, đối mặt một tương lai bấp bênh, các binh sĩ chia rẽ giữa việc ở lại hay rời đi. “Có vẻ như mọi thứ xảy ra quá đột ngột”, một binh sĩ nói.
T.H