Đoán già đoán non mãi, cuối cùng, bà Thái Anh Văn đã gặp Chủ tịch Hạ viện Kevin McCarthy tại Mỹ. Những thông tin, hình ảnh về sự kiện này được cánh báo chí tung ra ồ ạt khiến Bắc Kinh thêm phần tức tối.
Không tức sao được. Ngay từ đầu năm, Trung Quốc đã nổi nóng khi Lầu Năm Góc úp mở việc họ được giao chuẩn bị để “ông McCarthy tới thăm đảo Đài Loan”. Tại sao lại là Lầu Năm Góc phát ra thông tin này? Văn phòng Hạ viện Mỹ hoặc trợ lý của ngài Chủ tịch không có miệng hay sao mà không ra lời chính thức đàng hoàng, rõ ràng, sòng phẳng trước thiên hạ?
Thực ra, với Bắc Kinh, đó không là câu hỏi khó. Họ thừa biết, cái kiểu thông tin ỡm ờ, gián tiếp này chẳng qua là phép thăm dò kiểu…Mỹ.
Thăm dò để biết, Trung Quốc sẽ phản ứng như thế nào, nếu Mỹ tái diễn một chuyến thăm của nhà lãnh đạo Hạ viện mới là ông Kevin McCarthy tới Đài Loan, tiếp sau chuyến thăm của người tiền nhiệm Pelosi? Việc thăm dò này giao cho Lầu Năm góc là phải nhất, bởi cơ quan này có trách nhiệm tổ chức các phương án bảo vệ bảo đảm an toàn tuyệt đối các chuyến công du của các nhà lãnh đạo Mỹ. Năm ngoái, Lầu Năm Góc đã bố trí chuyên cơ quân sự, lại chẳng quản tốn kém để dềnh dang hạm đội để phòng đối phó với các tình huống có thể xảy ra khi Bắc Kinh đã cảnh báo coi chuyến thăm của bà Pelosi là “đùa với lửa”.
Chẳng có gì ân hận, cú thăm dò của Mỹ đã được hồi công. Ngay sau thông tin úp mở của Lầu Năm Góc hồi đầu năm, phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Trung Quốc Mao Ninh đã cảnh báo quan chức cấp cao Mỹ (ông Kevin McCarthy) không tới thăm Đài Loan để “tránh gây tổn hại đến quan hệ song phương, làm xói mòn hòa bình và ổn định hai bờ eo biển Đài Loan”.
Chẳng chỉ cảnh cáo bằng lời, cùng với đó, Trung Quốc cũng bắn thông điệp để Mỹ thấy, họ sẽ làm những gì nếu nhà lãnh đạo lập pháp mới của Mỹ bắt chước người tiền nhiệm, trong đó, không loại trừ khả năng thêm một cuộc tập trận mô phỏng bao vây hòn đảo – như họ đã làm vào hồi tháng 8 năm ngoái để trả đũa chuyến thăm của bà Pelosi tới Đài Loan chẳng hạn.
Liên quan cuộc tập trận, năm ngoái vẻ như Mỹ chưa nhận thức được tính chất nghiêm trọng của nó. Đó là gì? Là, khác các lần tập trận khác, một cuộc tập trận mô phỏng bao vây Đài Loan thực chất là cuộc tập dượt cô lập, đổ bộ, đánh chiếm hòn đảo.
Tập dượt không chỉ giúp Bắc Kinh kiểm tra khả năng phản ứng của Đài Loan và người hậu thuẫn là Mỹ, mà còn giúp quân đội Trung Quốc thuần thục hơn về tác chiến, bảo đảm thành công trong trường hợp buộc phải dùng dùng vũ lực – giải pháp mà họ từng tuyên bố “không loại trừ” – để bắt “đứa con hư” Đài Loan phải quay đầu vào bờ.
Đành là bản tính hung hăng, Trung Quốc có thể làm bất cứ điều ngang ngược nào. Nhưng mặt khác, Trung Quốc lại không muốn cộng đồng quốc tế nghi ngờ và nghĩ về đất nước 1,4 tỷ dân này như một quốc gia hiếu chiến. Ngược lại, Bắc Kinh muốn trong mắt thiên hạ, Trung Quốc phải hiện lên với hình ảnh lộng lẫy của một cường quốc trỗi dậy tử tế và có trách nhiệm.
Bỗng dưng mà tổ chức tập dượt đánh chiếm Đài Loan thì…phô qua. Thế nên Trung Quốc muốn có những cái cớ để thực hiện ý đồ và mục tiêu. Chuyến thăm của bà Pelosi tới Đài Loan chính là thời cơ và lý do không thể tốt hơn để Trung Quốc triển khai một cuộc tập trận quy mô lớn mang ý nghĩa một cuộc tập dượt. Nói cách khác, trong “vụ Pelosi”, Trung Quốc mới là bên sâu sắc nước đời, biết cao mưu “tương kế tựu kế” để cộng đồng quốc tế nghĩ rằng, những việc họ làm là chính đáng, còn Mỹ mới là bên gây sự, châm ngòi trước.
Còn Mỹ, từ một góc nhìn khác, Washington tưởng sâu mà hóa hời hợt. Hời hợt ở chỗ để cho bà Pelosi đến Đài Loan mà làm gì để Trung Quốc vin vào đó triển khai cuộc tập trận quy mô lớn ví như cuộc tổng kiểm tra khả năng và sức mạnh, chuẩn bị cho giải quyết vấn đề Đài Loan bẳng biện pháp quân sự, nếu cần. Để thể hiện rằng: Mỹ có trách nhiệm với hòn đảo ví như đồng minh ư? Nào phải nhất thiết các nhà lập pháp Mỹ phải trực tiếp cất công tới đó?
Nhưng tới thời điểm này, vẻ như Washington “khôn” hơn?
Khôn hơn nên thay vì để ông McCarthy theo dấu chân bà Pelosi tới Đài Loan như thông tin rò rỉ ban đầu, Mỹ dựng ra một kịch bản bà Thái Anh Văn thực hiện cái gọi là “quá cảnh”. Trong thời gian bà Thái “quá cảnh”, ông McCarthy dắt một đoàn nghị sĩ 17 nhà lập pháp Mỹ tới để gặp “người đàn bà thép” châu Á này tại Thư viện Tổng thống Ronald Reagan, bang California ngày 5/4 vừa qua để thể hiện sự thịnh tình và bàn việc.
Đành là Trung Quốc vẫn phản ứng. Nhưng trước một vụ “quá cảnh”, dẫu có phản ứng, thì Trung Quốc cũng khó có lý do để tái diễn một cuộc tập trận rầm rộ và quy mô mang ý nghĩa tập dượt như họ đã từng làm hồi tháng 8 năm ngoái.
T.V