Các nhà nghiên cứu Trung Quốc cho biết một cỗ máy trí tuệ nhân tạo (AI) đã được trao quyền kiểm soát tạm thời vệ tinh trên quỹ đạo gần Trái đất.
Các nhà khoa học từ Đại học Vũ Hán cho biết đã thực hiện một thí nghiệm mang tính bước ngoặt để kiểm tra hoạt động của AI trong không gian. Nhóm nghiên cứu dẫn đầu bởi Wang Mi từ Phòng thí nghiệm kỹ thuật Đại học Vũ Hán tiến hành lập bản đồ và viễn thám, quan sát hoạt động riêng của AI.
Trong 24 giờ, Qimingxing 1 – một vệ tinh nhỏ quan sát Trái đất – được điều khiển bởi AI trên mặt đất mà không có bất kỳ mệnh lệnh, phân công hay sự can thiệp từ con người.
Các nhà khoa học cho biết AI đã chọn một vài địa điểm trên Trái đất và ra lệnh cho Qimingxing 1 xem xét kỹ hơn. Không có lời giải thích nào được đưa ra về lý do tại sao công nghệ có thể lựa chọn các địa điểm đó.
Khu vực đầu tiên được AI lựa chọn là Patna, một thành phố cổ bên sông Hằng ở phía đông bắc Ấn Độ. Địa điểm này là nơi đóng quân của Trung đoàn Bihar – đơn vị quân đội Ấn Độ đã gặp quân đội Trung Quốc trong một cuộc đụng độ chết người ở Thung lũng Galwan – khu vực tranh chấp biên giới năm 2020.
Thành phố Osaka, Nhật Bản, nơi thường xuyên có các tàu Hải quân Mỹ hoạt động ở Thái Bình Dương cũng được xếp hạng cao trong danh sách các địa điểm AI quan tâm. “Cách tiếp cận của AI phá vỡ các quy tắc hiện có trong việc lập kế hoạch”, các nhà nghiên cứu ghi trong báo cáo.
Cho đến nay, hầu hết các vệ tinh đều cần có mệnh lệnh hoặc nhiệm vụ cụ thể trước khi hành động. Nhiệm vụ có thể được thúc đẩy bởi các sự kiện bất ngờ – chẳng hạn như chiến tranh hoặc động đất.
Theo nhóm nghiên cứu, mặc dù công nghệ AI ngày càng được sử dụng nhiều hơn trong không gian – bao gồm nhận dạng hình ảnh, vẽ đường bay và tránh va chạm – nhưng nó không được trao quyền kiểm soát vệ tinh, dẫn đến lãng phí thời gian và tài nguyên.
Trung Quốc hiện có hơn 260 vệ tinh viễn thám trên quỹ đạo, nhưng chúng thường hoạt động kém trong không gian, thu thập dữ liệu có giá trị thấp. Một vài chiếc trong số đó còn không có bất kỳ nhiệm vụ cụ thể nào.
Nhóm nghiên cứu đề xuất rằng một vệ tinh do AI điều khiển có thể cảnh báo những người dùng được chọn – bao gồm quân đội, cơ quan quản lý an ninh quốc gia và các cơ quan liên quan khác, nếu nó phát hiện ra các vật thể hoặc hoạt động bất thường.
“Tuy nhiên, để đưa ra quyết định đúng đắn, AI cần có sự hiểu biết đầy đủ về hành tinh. Vì vậy nó không chỉ xác định các vật thể nhân tạo và tự nhiên mà còn tìm hiểu các mối quan hệ phức tạp và không ngừng phát triển giữa nhiều xã hội loài người khác nhau”, các nhà khoa học cho biết.
Nhóm nghiên cứu Đại học Vũ Hán đã xây dựng một thư viện dữ liệu văn bản khổng lồ từ khắp nơi trên thế giới. AI do họ phát triển không thể trò chuyện nhưng nó có thể chủ động dựa trên quá trình đào tạo và hiểu biết ngày càng tăng về các hoạt động tự nhiên và con người.
Các nhà nghiên cứu cho biết quá trình ra quyết định của AI cực kỳ phức tạp. Khi lập kế hoạch cho một ngày làm việc, trí tuệ nhân tạo cần xem xét nhiều yếu tố chẳng hạn như điều kiện đám mây thời gian thực, góc camera, giá trị mục tiêu và giới hạn khả năng di chuyển của vệ tinh.
Các nhà khoa học vũ trụ Trung Quốc đã tiên phong trong việc ứng dụng công nghệ AI trên quỹ đạo từ năm 2021. Không có sự hỗ trợ từ mặt đất nhưng vệ tinh vẫn xác định được một tàu sân bay và các tàu chiến khác, cho phép quân đội Trung Quốc giám sát cuộc tập trận gần như theo thời gian thực.
T.P