Bay qua biên giới đông bắc Ukraine, 10 máy bay chiến đấu tối tân nhất của Nga chuẩn bị phóng một loại vũ khí chưa từng thấy trong chiến tranh.
Vũ khí mới nhất của Nga đang thay đổi cục diện cuộc chiến Ukraine
Ukraine cho rằng 11 quả bom lượn được thả vào đêm 24/3 đã xác nhận các báo cáo rằng lực lượng không quân Nga đang thích nghi với tình hình chiến sự mới sau khi cạn kiệt tên lửa hành trình và không thể kiểm soát bầu trời Ukraine.
Những quả bom lượn được gắn “đôi cánh” để tăng thêm tầm hoạt động, bay thấp và đủ xa để tránh một số hệ thống phòng không do radar điều khiển.
Bom lượn của Nga đã gây chú ý khi một máy bay chiến đấu vô tình thả bom xuống thành phố biên giới Belgorod của Nga, làm hư hại các tòa nhà và làm bị thương ít nhất ba người.
Đại tá Yuriy Ihnat, phát ngôn viên của Lực lượng Không quân Ukraine nói với Telegraph rằng, những quả bom gây ra “mối đe dọa rất nghiêm trọng”.
“Hiện tại, kẻ thù đang sử dụng máy bay chiến thuật cho các nhiệm vụ chiến đấu dọc biên giới với Nga, tiền tuyến và bờ biển. Ở tất cả những khu vực đó, lực lượng Nga đã sử dụng rất nhiều bom lượn trong khoảng một tháng”, Đại tá Ihnat nói.
Các quan chức Ukraine ước tính rằng lực lượng của Moscow đang thả ít nhất 20 quả bom lượn mỗi ngày trên chiến trường.
Khi thế giới chờ đợi cuộc phản công dự kiến của Ukraine, các nhà phân tích Ukraine và phương Tây đã bắt đầu gợi ý rằng việc giới thiệu loại vũ khí này có thể buộc Kiev phải thực hiện những thay đổi vào phút cuối đối với kế hoạch tác chiến của mình.
Cơ bản nhất của bom lượn là vũ khí sửa đổi được trang bị cánh và hệ thống điều hướng cho phép thiết lập đường bay tới mục tiêu. Nó có thể đơn giản và thô sơ như chuyển đổi vũ khí không điều khiển với việc người Nga chủ yếu đại tu những quả bom trên không FAB-500 cũ của Liên Xô.
Tuy nhiên, một số loại bom lượn, chẳng hạn như UPAB‐1500B‐E, được thiết kế đặc biệt với các tính năng này.
Có vẻ như bom có cánh rẻ hơn và dễ sản xuất hơn so với tên lửa đạn đạo và tên lửa hành trình, đã trở thành vũ khí được Nga lựa chọn khi nước này được cho là đã cạn kiệt các loại vũ khí chính xác công nghệ cao. Thông số kỹ thuật và khả năng của mỗi loại vũ khí lượn được sửa đổi hoặc sản xuất khác nhau đáng kể, với một số báo cáo có phạm vi hoạt động lên tới 75 dặm và có thể tấn công mục tiêu trong bán kính 10 m.
Nhưng thông thường nhất, người ta tin rằng bom lượn do Nga sử dụng có tầm bắn từ 30 đến 45 dặm. Phi công tiêm kích Nga khả năng sử dụng sức mạnh không quân hiệu quả để tác động đến các hoạt động trên mặt đất theo cách mà trước đây họ đã phải vật lộn để đạt được.
Thông tin tình báo do Ukraine thu thập cho thấy hầu hết các cuộc tấn công bằng bom lượn đều được tung ra từ 25-30 dặm bên trong lãnh thổ Nga, tại thời điểm đó, các máy bay chiến đấu quay đầu lại để tránh bay vào phạm vi phòng không của Kiev.
Khi Ukraine chuyển đổi từ các hệ thống phòng không thời Liên Xô, Kiev thấy mình chỉ có một số lượng nhỏ các hệ thống tầm trung đến tầm xa để bảo vệ chống lại các cuộc tấn công trên không.
Hầu hết các hệ thống phòng không tầm ngắn của Ukraine đều ở tiền tuyến, trong khi các hệ thống tên lửa tầm xa ở phía sau để bảo vệ các thành phố và giữ chúng ngoài tầm tấn công của pháo binh và máy bay không người lái của Nga.
Trong những tuần gần đây, Nga một lần nữa tăng cường số lượng các cuộc tấn công tầm xa, sử dụng máy bay không người lái tự sát do Iran sản xuất, tên lửa đạn đạo và tên lửa hành trình nhằm vào các thành phố, chẳng hạn như thủ đô Kiev với hy vọng làm cạn kiệt kho vũ khí phòng không của Ukraine.
“Nga đang cạn kiệt tên lửa hành trình đạn đạo và cần phải có một lựa chọn rẻ hơn. Đó là lý do tại sao họ đang sử dụng bom lượn hoặc tên lửa đất đối không S-300 để thực hiện công việc đó”, Đại tá Ihnat nhận xét về bom lượn. “Đôi khi chúng tôi có thể đánh chặn S-300, nhưng những quả bom này là một vấn đề”, ông cho biết thêm.
Các chuyên gia quân sự phương Tây cho rằng bom lượn có khả năng phản hồi radar ít hơn so với vũ khí tầm xa thông thường, khiến Ukraine khó theo dõi chúng hơn.
Các radar không phải lúc nào cũng phát hiện các vật thể bay ở độ cao thấp và kích thước nhỏ của bom lượn khiến chúng khó bị phát hiện hơn trên radar.
Các kỹ thuật gây nhiễu điện tử và chống radar do người Nga triển khai có nghĩa là lực lượng của Kiev chỉ có một khoảng thời gian giới hạn để nhắm mục tiêu vào các quả bom khi chúng lộ mặt.
Các cuộc tấn công cũng làm dấy lên câu hỏi ở Kiev về việc liệu có nên chuyển các hệ thống phòng không ra khỏi các trung tâm dân cư để hỗ trợ cho cuộc phản công sắp tới hay không.
Giải pháp tối ưu nhất
Một giải pháp là sử dụng Patriot hoặc các hệ thống tên lửa phòng không khác để tiêu diệt bom lượn. Tuy nhiên những đơn vị SAM đó rất có giá trị, tên lửa đắt tiền và phải được giữ cách xa tiền tuyến để không dễ bị Nga tấn công.
Với các hệ thống Patriot do Mỹ và Hà Lan tài trợ, các lực lượng của Ukraine cũng có thể lựa chọn chuyển thêm các khí tài phòng không tới tiền tuyến.
Giải pháp tốt nhất, theo ông Ihnat sẽ là máy bay chiến đấu hiện đại của phương Tây- vì lý do hậu cần, Ukraine ưa chuộng F-16 – loại máy bay có radar tầm xa hơn và tên lửa không đối không hơn so với những chiếc Sukhoi Su-27 và MiG-29 cũ kỹ mà Ukraine hiện đang phụ thuộc.
Ông nói: “Chỉ một hoặc hai là đủ để ngăn chặn chúng bởi vì người Nga sẽ thấy rằng một vài trong số những thứ này đang ở trên không và họ sẽ tránh tiếp cận”.
Nhưng sự đóng góp của các võ sĩ phương Tây để giúp tạo sân chơi bình đẳng là một chặng đường dài.
Hiện tại, Kiev sẽ phải lên kế hoạch cho cuộc tấn công của mình để tránh bị hủy hoại bởi sự hiện diện của bom lượn của Nga.
Theo Justin Crump, một nhà phân tích quân sự tại công ty tư vấn tình báo Sibylline, Ukraine sẽ cần “phòng không đáng kể” ở tiền tuyến khi quân đội của họ gặp phải các điểm nghẽn, chẳng hạn như các điểm vượt sông hoặc các vị trí được đào sẵn của Nga, nơi họ trở nên dễ bị tấn công bằng đường không.
Nếu Nga giành được chỗ đứng trong cuộc chiến giành ưu thế trên không, điều đó cũng có nghĩa là các điểm tập kết của quân đội Ukraine, cũng như các nút chỉ huy kiểm soát và các trung tâm hậu cần, cũng trở nên dễ bị tổn thương.
Ukraine sẽ phải thành thạo nghệ thuật đánh lừa và chiến tranh cơ động cao để làm giảm bất kỳ mối đe dọa tiềm tàng nào từ trên không do lực lượng của Moscow gây ra.
“Ví dụ, điều này có nghĩa là phân tán quân đội rộng rãi khi không tham chiến nhưng có thể tập hợp họ lại với nhau nhanh chóng khi cần thiết – điều mà quân đội Anh và Mỹ đã nhiều lần học được trong các cuộc tập trận gần đây”, ông Crump nói.
“Sự phân tán và tập trung lực lượng nhanh chóng là rất quan trọng trong môi trường này.”
Cuối cùng, bom lượn do lực lượng Nga triển khai không phải là viên đạn bạc và sẽ đóng một vai trò hạn chế trong cuộc tấn công sắp tới nếu Kiev có thể duy trì hệ thống phòng không ở tiền tuyến.
“Đó là một công nghệ cũ đã tồn tại trong nhiều năm. Họ mới bắt đầu sử dụng chúng nhiều hơn trong tháng qua”, ông Ihnat cho biết.
T.P