Cuộc chiến của Nga ở Ukraine đã diễn ra ác liệt trong hơn một năm và cho đến thời điểm hiện tại vẫn chưa có hồi kết rõ ràng, mặc dù cả hai bên đều báo cáo về những bước tiến họ đạt được.
Hàng nghìn binh sĩ đã thiệt mạng, toàn bộ các thành phố chỉ còn là đống gạch vụn, hàng triệu người đã trở thành người tị nạn khi chiến tranh nổ ra và Nga kiểm soát những dải lãnh thổ ở phía nam và phía đông của Ukraine.
Trong bối cảnh đó, Ukraine sau nhiều lần tuyên truyền về một cuộc phản công sấm sét chống lại lực lượng Nga, thì vào đầu tháng 6, Tổng thống Zelensky đã thừa nhận đất nước ông đã bắt đầu phản công. Không chỉ vậy, phương Tây cũng cho biết, họ đã hỗ trợ Ukraine vũ khí tốt nhất để phản công thành công.
Mặc dù còn quá sớm để biết liệu cuộc phản công có thành công hay không, nhưng tương lai của cuộc xung đột Nga-Ukraine sẽ phụ thuộc phần lớn vào kết quả cuộc phản công này. Seth Jones, giám đốc Chương trình An ninh Quốc tế của Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế đã vạch ra 6 kịch bản có thể diễn ra sau cuộc phản công của Ukraine.
Ngừng bắn
Jones cho biết giai đoạn tiếp theo của cuộc xung đột sẽ được xác định bằng việc Ukraine có thể chiếm lại lãnh thổ nhanh hay chậm như thế nào trong cuộc phản công của mình.
Ông nói, nếu Ukraine đình trệ, có thể làm tăng triển vọng thảo luận với Nga, điều có thể sẽ được một số nước phương Tây khuyến khích.
Tuy nhiên, nếu Ukraine có thể giảm diện tích lãnh thổ do Nga nắm giữ từ 20% hiện tại xuống còn khoảng 10-15%, thì khả năng đàm phán sẽ ít hơn, ông nói thêm.
Các cuộc đàm phán có thể dẫn đến một lệnh ngừng bắn tạm thời, có thể dẫn đến tình trạng tương tự như ở biên giới Bắc và Nam Triều Tiên, nơi không bên nào nhận ra rằng chiến tranh đã kết thúc.
“Tuy nhiên, đó có thể không phải là sự kết thúc, đó sẽ là tình trạng chiến tranh tích cực đang suy giảm, ít nhất là tạm thời và trở thành một thứ gì đó gần giống với một cuộc xung đột đóng băng có thể nóng lên hoặc hạ nhiệt tùy thuộc vào các yếu tố”, ông nói.
Trong kịch bản này, Nga có thể hy vọng rằng Mỹ và các nước phương Tây khác sẽ không còn quan tâm đến cuộc xung đột và ủng hộ Ukraine.
“Điều đó cuối cùng sẽ thay đổi cán cân quyền lực theo hướng có lợi cho Nga và cho phép nước này tái chiếm lãnh thổ theo cách lý tưởng mà họ muốn vào tháng Hai”, Jones nhận định.
Một thỏa thuận hòa bình
Có khả năng chiến tranh sẽ kết thúc bằng một thỏa thuận hòa bình, nhưng Jones nhận định rằng Tổng thống Nga Putin đã ‘lún sâu’ trong cuộc chiến ở Ukraine.
Jones nói: “Ngay lúc này, ông ấy đã dành quá nhiều vốn liếng chính trị và quân sự để rút khỏi cuộc chiến mà không đạt được những thành công rõ ràng”.
Jones nói rằng mặc dù không rõ Tổng thống Putin sẽ chấp nhận điều gì là “thành công”, nhưng ông Putin có thể chấp nhận việc Nga giữ các phần lãnh thổ Ukraine đã chiếm được ở phía đông và phía nam, mà sau đó ông có thể coi đó là mục tiêu đã định của mình.
Câu hỏi phức tạp hơn là Ukraine sẽ sẵn sàng từ bỏ những gì trong một thỏa thuận hoà bình?. Tổng thống Ukraine Zelensky đã nói rằng mục tiêu của Ukraine là lấy lại tất cả các phần đất nước do Nga chiếm đóng, bao gồm cả Krimea mà Nga sáp nhập vào năm 2014.
Jones nói: “Tôi nghĩ rằng (một thỏa thuận hòa bình) rất khó xảy ra trong bối cảnh này và tôi nghĩ rằng sẽ không ai chịu nhượng bộ ai”.
Nga chiến thắng
Mục tiêu của Nga là kiểm soát hoàn toàn Ukraine và Jones cho biết điều quan trọng cần lưu ý là Ukraine đã đạt được một chiến thắng quan trọng trong việc ngăn chặn điều đó xảy ra.
“Có thể cho rằng, ít nhất cho đến tháng 2/2022, quân đội hùng mạnh thứ ba trên thế giới sau Mỹ và Trung Quốc là người Nga. Vì vậy, họ đã ngăn chặn một chiến dịch chớp nhoáng của Nga nhằm chiếm thủ đô Kiev”, ông nói.
Mặc dù mục tiêu của Nga ngày càng khó xảy ra, nhưng nước này có thể chấp nhận một “chiến thắng” dưới hình thức một thỏa thuận hòa bình mang lại nhiều lãnh thổ hơn so với trước khi cuộc chiến bắt đầu.
Với tình hình hiện tại, các lực lượng Nga có rất ít triển vọng cho các hoạt động tấn công vì thương vong của họ trong trận chiến giành Bakhmut đã rất nặng nề, Jones nói.
Theo Jones, mục tiêu của Nga bây giờ là củng cố các lợi ích về lãnh thổ, ngăn chặn các lực lượng Ukraine giải phóng thêm lãnh thổ và sau đó chơi một trò chơi chờ đợi.
Nga rút lui, Ukraine chiến thắng
Có khả năng Ukraine sẽ giành được lợi thế ở những nơi như Luhansk và Donetsk ở phía đông và Zaporizhzhia ở phía nam như một phần của cuộc phản công.
Jones nói: “Không có gì phải bàn cãi khi Ukraine sẽ có thể đạt được những bước tiến lớn, nhưng việc đẩy người Nga ra khỏi mọi lãnh thổ, điều đó sẽ rất khó khăn”.
Và chừng nào Putin còn nắm quyền, dường như các lực lượng Nga sẽ không rút lui hoàn toàn.
Ngay cả khi Nga chịu tổn thất lớn ở Ukraine, Bộ trưởng Quốc phòng Nga Sergei Shoigu và Tư lệnh quân đội Valery Gerasimov có thể sẽ là người phải chịu trách nhiệm chứ không phải Putin.
Chiến tranh lâu dài
Một khả năng có thể xảy ra là giao tranh tiếp tục diễn ra ác liệt trong nhiều tháng hoặc thậm chí nhiều năm mà không phân xử được kẻ chiến thắng rõ ràng.
Cuộc xung đột về cơ bản có thể trở thành một cuộc chiến tiêu hao, trong đó cả hai bên cố gắng chèn ép nhau đến mức sụp đổ.
Không rõ bên nào sẽ có thể cầm cự lâu hơn. Trong khi Ukraine nhận được sự hỗ trợ đáng kể từ phương Tây, thì Nga đơn thương độc mã.
Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý là quân đội Nga đã bị suy yếu đáng kể do cuộc xung đột này, chịu tổn thất lớn về mặt quân sự.
Tướng Mark Milley, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ ,nói vào hồi tháng 5 rằng, ông nghĩ rằng nhiều thập kỷ chiến tranh có thể xảy ra, vì Nga sẽ đấu tranh để đạt được các mục tiêu của mình về mặt quân sự.
Tuy nhiên, nhân lực của Nga có nghĩa là Ukraine khó có thể giành lại toàn bộ lãnh thổ của mình, ông nói thêm.
“Điều đó có nghĩa là giao tranh sẽ tiếp tục đẫm máu và sẽ rất khó khăn, cho đến một lúc nào đó, cả hai bên sẽ đàm phán để giải quyết hoặc sẽ đi đến một kết luận quân sự”, ông nói.
Chiến tranh hạt nhân và/hoặc sự can thiệp của NATO
Putin đã nhiều lần đưa ra các mối đe dọa hạt nhân kể từ khi ông bắt đầu cuộc chiến ở Ukraine và tuyên bố đó “không phải là một trò lừa bịp”.
Các nước phương Tây và các chuyên gia bị chia rẽ về mức độ nghiêm trọng của việc thực hiện các mối đe dọa.
Jones nói rằng có những rủi ro lớn liên quan đến việc sử dụng vũ khí hạt nhân, bao gồm cả bụi phóng xạ hạt nhân trên lãnh thổ của Nga.
Nếu các lực lượng Nga phải đối mặt với một cuộc tập trận quân sự quy mô lớn, Putin có thể sử dụng vũ khí hạt nhân trên chiến trường, nhưng Jones cho biết những rủi ro có thể sẽ lớn hơn bất kỳ lợi ích nào.
“Có rất nhiều rủi ro liên quan đến việc đưa ra điều cấm kỵ hạt nhân đó cả về mặt chính trị, ngoại giao. Tôi nghĩ rằng Mỹ đã thông báo khá mạnh mẽ rằng mọi giao kèo sẽ bị hủy nếu Nga sử dụng vũ khí hạt nhân”, ông nói.
Jones nói thêm rằng không rõ liệu NATO có tham gia vào kịch bản đó hay không. Một quan chức cấp cao trước đây đã nói rằng một cuộc tấn công hạt nhân của Nga có thể kích hoạt một “phản ứng vật lý” từ NATO.
Tuy nhiên, Jones nói rằng việc NATO tuyên chiến với Nga có thể tạo ra một cuộc chiến lớn kéo theo các nước khác như Trung Quốc, đây là kết quả mà tổ chức này có thể muốn tránh.
Thay vào đó, NATO trước tiên có thể sẽ xem xét tăng cường trừng phạt và hỗ trợ vũ khí cho Ukraine.
T.P