Với sự hỗ trợ của phương Tây, Ukraine đã thành lập 10 lữ đoàn mới theo “chuẩn NATO” và sử dụng làm những “nắm đấm thép” cho chiến dịch phản công. Vậy tình hình các đơn vị này giờ ra sao?
Lữ đoàn bộ binh cơ giới 21
Lữ đoàn 21 được thành lập mới vào đầu năm 2023, với trang bị tiêu biểu là xe tăng Strv 122 (phiên bản Leopard 2A5 sửa đổi cho Phần Lan) và xe chiến đấu bộ binh CV90 do Thụy Điển hỗ trợ; tuy nhiên số lượng của cả hai loại trang bị này không lớn, trước đây chỉ có 10 chiếc và chỉ có thể thành lập một đại đội tăng.
Sau này Lữ đoàn 21 có thêm 50 xe CV90, đủ trang bị cho hai tiểu đoàn thiếu, vì vậy vũ khí trang bị chính của lữ đoàn vẫn là đa quốc gia.
Lữ đoàn 21 ban đầu là một trong những lực lượng dự bị chiến lược do Bộ Tổng tham mưu quân đội Ukraine nắm. Do quân đội Nga tăng cường tấn công ở mặt trận phía bắc, cho nên lữ đoàn được tăng cường từ Zaporizhia đến Kupyansk thuộc tỉnh Kharkov.
Do cường độ chiến đấu ở mặt trận phía Bắc nhìn chung không cao, nên trang bị chủ yếu và khả năng chiến đấu của Lữ đoàn 21 vẫn cơ bản còn nguyên vẹn, nhưng vừa qua lữ đoàn vừa bị thiệt hại một xe tăng Strv 122.
Lữ đoàn bộ binh cơ giới 32
Lữ đoàn mới được thành lập vào đầu năm 2023 và được trang bị xe tăng Liên Xô cùng các xe bọc thép cũ và xe bánh lốp từ viện trợ từ phương Tây. Trong số các lữ đoàn “chuẩn NATO”, lữ đoàn này có lẽ là được trang bị kém nhất và hiệu quả chiến đấu cũng bết bát nhất.
Sau khi Moscow tăng cường tấn công ở mặt trận phía bắc, cùng với Lữ đoàn 21, Lữ đoàn 32 là một trong những lực lượng dự bị của quân đội Ukraine được tăng cường cho mặt trận Kupyansk sớm nhất. Vì thiếu kinh nghiệm thực chiến và trang bị kém, nên ban đầu họ bị đối phương đánh thiệt hại nặng.
May mắn là cường độ chiến đấu ở mặt trận phía Bắc không cao, tổn thất của lữ đoàn không quá lớn nên vẫn còn khả năng chiến đấu và vẫn làm lực lượng dự bị của mặt trận.
Lữ đoàn bộ binh cơ giới 33
Tên gọi lữ đoàn này thực tế đã có từ lâu và được coi là một trong những đơn vị dự bị chính của quân đội Ukraine, nhưng nó chưa bao giờ được thành lập đầy đủ. Đầu năm nay, Lữ đoàn bộ binh cơ giới 33 được kích hoạt và hình thành theo xu hướng xây dựng lực lượng mới với trang bị tiêu biểu là xe tăng Leopard 2A4.
Quân đội Ukraine đã tiếp nhận số lượng xe tăng này tương đối lớn, nên tiểu đoàn tăng của lữ đoàn đã được biên chế đủ. Hình ảnh số lượng lớn xe tăng Leopard 2A4 của Ukraine xuất hiện trên Internet, thực chất là của Lữ đoàn 33.
Sau khi cuộc phản công lớn bắt đầu, Lữ đoàn 33 sẽ theo sau Lữ đoàn 47 vào trận, nhưng tổn thất chính do Lữ đoàn 47 gánh chịu, nên tổn thất của Lữ đoàn 33 là có thể coi là chấp nhận được.
Và điều khá thú vị là, Lữ đoàn 33 dường như bị thiệt hại ít nhất, nên lữ đoàn đã tham gia chiến đấu ở mọi giai đoạn.
Ngay cả bây giờ, Lữ đoàn 33 vẫn chiến đấu ở Rabotino – Verbovoe, xe tăng Leopard 2A4 của họ chưa bị bắn cháy nhiều, nên khả năng chiến đấu cơ bản vẫn được duy trì.
Lữ đoàn thủy quân lục chiến 37
Lữ đoàn được thành lập mới vào đầu năm 2023, với trang bị tiêu biểu là xe tăng bánh lốp AMX10-RC của Pháp và các loại xe thiết giáp Stryker từ Mỹ.
Sau khi cuộc phản công lớn bắt đầu, lữ đoàn được triển khai theo hướng Veliko Novosilka và sử dụng nhóm xung kích bánh lốp quy mô lớn, để nhanh chóng tấn công các vị trí của quân Nga.
Tuy nhiên, trước sự phản công của lực lượng dự bị Nga, lữ đoàn đã thất bại trong chiến đấu và bị mất một số lượng lớn vũ khí trong quá trình rút lui. Nhiều vũ khí, trong đó có xe tăng AMX10-RC, đã bị quân đội Nga thu giữ, sau đó trưng bày trước công chúng.
Lữ đoàn 37 sau khi bị thiệt hại ở tiền tuyến, hồi phục sức mạnh chiến đấu rất chậm, hiện tại, sau khi toàn bộ lực lượng thủy quân lục chiến Ukraine được chuyển đến Kherson, không thấy phân đội nào của đơn vị này tham gia chiến dịch vượt sông.
Có lẽ lữ đoàn đang bổ sung quân số, vũ khí và được sử dụng như lực lượng dự bị.
Lữ đoàn tấn công đường không số 46
Lữ đoàn này tồn tại trong sơ đồ biên chế của quân đội Ukraine trước năm 2022, nhưng thực tế chưa chính thức vận hành, sau khi xung đột bùng nổ, lữ đoàn đã được tổ chức và huấn luyện ở Anh sau đó nhận vào trang bị những loại vũ khí do phương Tây hỗ trợ sớm nhất và được coi là lữ đoàn “chuẩn NATO” đầu tiên.
Do lữ đoàn này được thành lập trước đó, nên đã tham gia vào cuộc phản công Kherson và Bakhmut nên bị tổn thất rất nặng nề.
Sau khi rút khỏi Bakhmut, lữ đoàn được nghỉ ngơi và bổ sung ở hậu phương và được đưa vào đội hình dự bị chiến lược của quân đội Ukraine. Trang bị của lữ đoàn tương đối phức tạp, không có vũ khí đặc biệt điển hình, mà phần lớn là thiết bị bánh lốp do phương Tây cung cấp.
Lữ đoàn tiến vào chiến trường Orekhov vào tháng 8. Sau hai tháng chiến đấu vất vả, bộ binh bị tổn thất nặng nề, nhưng do quân đội Ukraine giai đoạn này không sử dụng phương tiện cơ giới để làm vũ khí đột kích, nên số lượng phương tiện còn lại là khá đáng kể.
Lúc này, Lữ đoàn 46 đang trong giai đoạn bổ sung quân số, lực lượng chủ lực sẽ bước vào thời gian nghỉ ngơi để khôi phục hiệu quả chiến đấu.
Lữ đoàn bộ binh cơ giới 47
Lữ đoàn được mở rộng vào đầu năm 2023 trên cơ sở Tiểu đoàn 47. Trang bị tiêu biểu là xe tăng Leopard 2A6 và xe chiến đấu bộ binh Bradley M2A2. Không giống hầu hết các lữ đoàn “chuẩn NATO” khác trong quân đội Ukraine, trang bị của Lữ đoàn 47 tương đối đồng bộ. Gần như tất cả xe tăng Leopard 2A6 mà quân đội Ukraine nhận được đều tập trung ở lữ đoàn này và tổng cộng 21 xe tăng Leopard 2A6 biên chế thành một tiểu đoàn tăng thiếu. Trong khi 3 tiểu đoàn bộ binh được trang bị tổng 99 xe chiến đấu bộ binh Bradley M2A2, vì vậy trước chiến dịch phản công, lữ đoàn được kỳ vọng cao nhất.
Sau khi cuộc phản công lớn của quân đội Ukraine bắt đầu, lữ đoàn tiên phong tiến về hướng nam Orekhov, nhưng do đối mặt với tuyến phòng thủ mạnh nhất của quân đội Nga, nên đã bị tổn thất nghiêm trọng.
Hơn nữa, quân đội Ukraine đã lạm dụng lữ đoàn, điều này đã vắt kiệt khả năng của đơn vị.
Sau khi chiến dịch phản công thực sự kết thúc, các đơn vị còn lại của Lữ đoàn 47 được điều ngay đến mặt trận Avdiivka để tiếp viện. Lữ đoàn không có cơ hội nghỉ ngơi, khôi phục hiệu quả chiến đấu.
Tuy nhiên, trước đó Mỹ đã cấp thêm 32 xe chiến đấu bộ binh Bradley M2A2, điều này phần nào có lợi cho việc bổ sung trang bị cho lữ đoàn.
Lữ đoàn tấn công đường không số 82
Lữ đoàn được thành lập vào đầu năm 2023 và là một trong những lữ đoàn tinh nhuệ nhất của Ukraine theo “chuẩn NATO”. Vũ khí tiêu biểu của lữ đoàn là xe tăng Challenger 2 do Anh hỗ trợ, xe bọc thép Stryker do Mỹ hỗ trợ và xe chiến đấu bộ binh Weasel do Đức hỗ trợ.
Đáng chú ý trong số đó có 14 xe tăng Challenger 2 có thể được tổ chức thành một đại đội xe tăng và có 40 chiếc Weasel có thể tổ chức thành một tiểu đoàn, có 90 chiếc Stryker, có thể tổ chức thành 3 tiểu đoàn.
Lữ đoàn 82 là lữ đoàn dự bị chiến lược của Quân đội Ukraine, trang bị cả xe thiết giáp bánh hơi và bánh xích, có sức mạnh tấn công đáng kể và khả năng tiến hành các hoạt động truy kích nhanh chóng. Phải đến tháng 8, đơn vị mới được triển khai ở mặt trận Rabotino.
Mặc dù lúc này Quân đội Ukraine hạn chế sử dụng xe bọc thép, nhưng chỉ huy Lữ đoàn 82 “vẫn dám” sử dụng số lượng lớn xe Stryker trong chiến đấu, nhưng về cơ bản là không sử dụng xe tăng Challenger 2. Đặc biệt là sau khi 2 chiếc Challenger 2 bị thiệt hại ngay trong lần đầu ra quân chiến đấu, nó đã ngừng tham gia các trận đánh.
Hiện tại, Lữ đoàn 82 là lực lượng chính ở hướng Verbovoe, vẫn đang chiến đấu tại Rabotino – Verbovoe, thường tổ chức các cuộc tấn công nhanh ở cấp đại đội và trung đội.
Lữ đoàn bộ binh cơ giới 116
Lữ đoàn được thành lập vào đầu năm 2023. Mặc dù danh nghĩa là lữ đoàn “chuẩn NATO”, nhưng vũ khí chính của họ thực chất là vũ khí của Liên Xô. Xe tăng của họ là xe tăng Liên Xô do Ukraine “xin được”, phương tiện mà bộ binh sử dụng là xe chiến đấu bộ binh BMP-1, nhưng số lượng cả hai loại đều đủ.
Về hỏa lực pháo binh, ngoài 10 khẩu 122mm 2S1, còn có 12 pháo tự hành 155mm AS-90 do Anh hỗ trợ; nên về hỏa lực pháo binh tương đối tốt.
Lữ đoàn như một lực lượng dự bị chiến dịch, dự kiến ban đầu sau khi lực lượng mở cửa đánh chiếm đầu cầu thành công, lữ đoàn sẽ bước vào chiến đấu với nhiệm vụ đột phá, phá vỡ tuyến phòng thủ chính của Moscow tại Tomak.
Tuy nhiên, do việc mở đột phá không thực hiện được, nên lữ đoàn đã phải tham chiến vào cuối tháng 7. Kể từ khi trận đầu áp dụng phương pháp đột phá bằng cụm cơ giới, lữ đoàn đã bị tổn thất nặng nề.
Hiện tại, ngoại trừ một số đơn vị của lữ đoàn vẫn tham gia chiến đấu ở hướng nam Orekhov, thì lực lượng chủ lực đang nghỉ ngơi và hồi phục khả năng chiến đấu và đề phòng quân Nga phản công tại đây.
Lữ đoàn bộ binh cơ giới 117
Lữ đoàn được thành lập vào đầu năm 2023. Tiểu đoàn xe tăng của lữ đoàn được trang bị xe tăng PT-91 (phiên bản T-72 do Ba Lan sản xuất), các phương tiện bộ binh tương đối phức tạp, bao gồm xe thiết giáp M113 và một số xe chiến đấu cũ. Nhìn chung, trang bị của lữ đoàn tương đối yếu trong số các lữ đoàn “chuẩn NATO” của Ukraine. Nhưng do số lượng tương đối đầy đủ, nên sức mạnh chiến đấu bảo đảm.
Lữ đoàn 117 cũng là lữ đoàn dự bị chiến đấu của Ukraine, đảm nhận nhiệm vụ tương tự như Lữ đoàn 116. Thời điểm tham chiến và tình hình hiện tại cũng giống nhau.
Lữ đoàn bộ binh cơ giới 118
Lữ đoàn được thành lập vào đầu năm 2023. Các tiểu đoàn xe tăng của họ được trang bị xe tăng T-72 do Ba Lan hỗ trợ và xe thiết giáp M113.
So với các lữ đoàn “chuẩn NATO” được trang bị vũ khí chủ lực kiểu phương Tây, trang bị của lữ đoàn chỉ là sự kết hợp giữa vũ khí cũ của Liên Xô và phương Tây.
Có lẽ chính vì tình huống này mà giống 2 lữ đoàn 116 và 117, nhiệm vụ của lữ đoàn là làm lực lượng dự bị chiến dịch, có nhiệm vụ đột phá vào trận địa phòng ngự chính của quân Nga sau khi các lữ đoàn mạnh hơn hoàn thành nhiệm vụ mở cửa. Nhưng do phải bước vào chiến đấu sớm, nên lữ đoàn bị thiệt hại nặng nề ở Rabotino.
Đánh giá tổng thể, không khó nhận thấy các lữ đoàn “chuẩn NATO” đã bị tổn thất nặng nề trong cuộc phản công vừa qua. Hiện tại, trong bối cảnh cuộc phản công lớn đã kết thúc, quân đội Ukraine ngoài việc tiếp tục sử dụng một số lữ đoàn để duy trì phòng ngự, đã thực sự rút về hậu phương để củng cố lại.
Do trang bị của một số lữ đoàn này vẫn khá tốt, nên việc khôi phục hiệu quả chiến đấu của họ sau khi bổ sung thêm quân số trong tương lai sẽ không thành vấn đề. Do đã có nhiều kinh nghiệm chiến đấu, nên hoạt động của các lữ đoàn này sau khi phục hồi sức mạnh trong tương lai sẽ rất đáng được Nga quan tâm.
T.P