Trong phóng sự mới đây của đài truyền hình Việt Nam VTV, các nhà nghiên cứu thuộc Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng, Bộ Quốc phòng Việt Nam đã công bố chế tạo thành công ngòi nổ cơ điện tử. Đây là công nghệ khó mà không nhiều nước trên thế giới có thể làm được bên trong ngòi nổ cơ điện tử made in Việt Nam vừa được lãnh đạo tổng cục công nghiệp quốc phòng giới thiệu có đến 200 chi tiết, vật tư phức tạp mà Việt Nam lần đầu tiên đã làm chủ công nghệ quy chính sản xuất.
VTV nhấn mạnh, năm qua nhiều trang thiết bị vũ khí quân sự quốc phòng hiện đại đã được Việt Nam nghiên cứu và chế tạo thành công qua đó khẳng định khả năng làm chủ các phương tiện kỹ thuật hiện đại trong đó có việc chế tạo thành công ngòi nổ cơ điện tử. Trong phóng sự của VTV, Thiếu tướng Dương Văn Yên- Phó Chủ nhiệm Tổng Cục Công nghiệp Quốc phòng đã giới thiệu các mẫu ngòi nổ cơ điện tử với khoảng 200 chi tiết phức tạp bên trong với quá trình nghiên cứu dài công và đầy tâm huyết của ngành công nghiệp quốc phòng Việt Nam.
Trông nhỏ bé, bên trong nó là khoảng 200 chi tiết siêu nhỏ, người ta ví quy trình sản xuất mỗi ngòi nổ này tương đương với việc chế tạo một chiếc đồng hồ nhưng còn khó hơn thế.
Theo giới thiệu, sản xuất các ngoài nổ điện tử là một công nghệ khó mà không nhiều nước trên thế giới có thể làm được. Tuy nhiên đến nay Việt Nam đã làm chủ công nghệ sản xuất ngòi nổ cơ điện tử hiện đại này. Nó hoạt động trong môi trường khắc nghiệt, thời gian rất là ngắn 1% hoặc 1ph000 giây chịu quá tải rất lớn gấp hàng chục gia tốc trọng trường nên yêu cầu kỹ thuật đối với các chi tiết cơ cấu trong ngòi nổ rất khắt khe. Thiếu tướng Dương Văn Yên- Phó Chủ nhiệm Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng chia sẻ. Tướng Yên cũng tiết lộ, ngòi nổ cơ điện tử là đề tài khoa học cấp quốc gia được ông cùng các đồng đội nghiên cứu, mày mò trong nhiều năm. Đồng thời, đây là lần đầu tiên Việt Nam làm chủ được công nghệ này cả về vật tư sản xuất. Cũng theo lãnh đạo tổng cục, 200 vật tư tạo ra ngòi nổ cơ điện tử bao gồm hỏa thuật, linh kiện điện tử trên thị trường mua sắm rất khó, bị hạn chế, bị cấm vận của các nước nhưng chúng ta đã nghiên cứu và thay thế.
Có thể nói, hơn 400 loại ngòi nổ các thế hệ là niềm tự hào và đam mê của các nhà khoa học quân đội. Thiếu tướng Dương Văn Yên đã truyền lửa cho đồng đội, Ông đã trực tiếp đi xuống nhà máy hướng dẫn đề tài gỡ khó trong quá trình nghiên cứu và giúp sức tạo ra những sáng kiến đột phá.
Việc làm chủ công nghiệp quốc phòng là công việc rất khó vì các nước đều nắm giữ công nghệ nền, công nghệ lõi và giữ bí mật. Tuy nhiên với tinh thần vượt khó và sáng tạo nhiều sản phẩm mới đã ra đời. Trong khu vực Đông Nam Á mặc dù Indonesia, Malaysia, Thái Lan, Singapore đã sản xuất được nhiều loại vũ khí hiện đại bao gồm các loại hỏa lực pháo binh, đạn dược, bom hàng không, thế nhưng, công nghệ ngòi nổ vẫn là thứ gì đó rất phức tạp. Ví dụ như: Indonesia họ có thể là quốc gia đi đầu khu vực về sản xuất vũ khí hàng không. Năm 2008 họ đã sản xuất thành công bom không điều khiển P100, 120 và trang bị cho tiêm kích Su30 -MK2 thế nhưng họ đã thừa nhận rằng, riêng phần ngoài nổ thì phải đi nhập.
Ngòi nổ tuy chỉ là chi tiết nhỏ trong một quả đạn pháo, quả bom, đầu đạn tên lửa nhưng lại có một vị trí rất quan trọng đôi khi chính những thứ nhỏ bé đó lại là bí mật công nghệ không dễ tiếp cận. Thực tế với dân ngoại đạo, chúng tôi cũng không dành sự quan tâm với công nghệ ngòi nổ nói chung vì nó tương đối chuyên ngành và không phải ai cũng hiểu được tầm quan trọng của một thứ nhỏ bé đó. Thay vào đó, chúng ta thường quan tâm đến sức cung phá, tầm bắn những thứ phổ cập và dễ hiểu hơn. Nhân đây xin được trình bày một vài vấn đề có thể nói là sơ lược nhất về sự quan trọng của công nghệ ngòi nổ qua đó để các bạn thấy rằng thành tựu của công nghiệp quốc phòng Việt Nam quan trọng tới mức nào.
Về mặt khái niệm, ngòi nổ trong vũ khí rất quan trọng vì nó quyết định thời điểm và cách thức một đầu đạn hoặc một quả lựu đạn phát nổ từ đó ảnh hưởng đến hiệu quả sử dụng của vũ khí đó trong chiến đấu. Ngòi nổ là thiết bị kích hoạt để phát nổ và việc nó hoạt động chính xác là yếu tố quan trọng để đảm bảo an toàn, độ tin cậy và hiệu quả chiến thuật của vũ khí, tầm quan trọng của ngòi nổ thể hiện qua mấy yếu tố sau:
Thứ nhất, độ chính xác. Ngòi nổ giúp xác định chính xác thời điểm phát nổ đảm bảo vũ khí phát huy hiệu quả tối đa tại điểm mục tiêu hoặc trong một kịch bản chiến thuật cụ thể. Thứ hai, độ an toàn. Ngòi nổ được thiết kế để ngăn chặn sự phát nổ không mong muốn bảo vệ những người vận hành và bảo dưỡng vũ khí cũng như giảm thiểu rủi ro đối với dân sự và tài sản không liên quan. Thứ ba, hiệu quả chiến thuật. Các loại ngòi nổ khác nhau như ngòi nổ cận đích, ngòi nổ chạm đích, ngòi nổ định giờ, ngòi nổ từ trường cho phép lựa chọn cách thức phát nổ phù hợp với mục tiêu cụ thể như tấn công mục tiêu dưới lòng đất, mục tiêu di động hoặc mục tiêu trong không gian. Ví dụ như: Ngòi nổ cận đích là loại ngòi nổ kích nổ đầu đạn tự động khi khoảng cách từ đạn đến mục tiêu nhỏ hơn khoảng cách định trước.
Ngòi nổ cận đích được thiết kế để chống lại các mục tiêu như máy bay, tên lửa, tàu và các lực lượng mặt đất, loại ngoài nổ này có cơ chế phức tạp hơn ngoài nổ trạm đích hoặc ngòi nổ hẹn giờ. Ngòi nổ cận đích tăng độ sát thương lên từ 5 – 10 lần so với các loại ngòi nổ khác, ví dụ: trước khi phát minh ra ngòi nổ cận đích các vụ nổ được tạo ra bằng cách tiếp xúc trực tiếp hoặc bộ hẹn giờ được đặt khi đạn được bắn đi, tất cả các phương pháp này đều có nhược điểm. Trong tác chiến, xác suất bắn trúng mục tiêu đang di chuyển là khá thấp, nhất là với máy bay tốc độ độ cao mà một quả đạn bắn trượt mục tiêu sẽ không nổ với ngòi nổ chạm đích, ngòi nổ kích hoạt theo thời gian hoặc độ cao yêu cầu pháo thủ phải dự đoán tốt và tính thời gian chính xác của ngòi nổ. Nếu một trong hai sai thì ngay cả các quả đạn ngắm chính xác cũng vô tác dụng.
Khi bắt đầu chiến dịch bảo vệ bầu trời Luân Đôn trong giai đoạn 1940 -1941 Phòng không Anh trung bình tốn 20.000 viên đạn cho một máy bay chiến đấu của Đức, có những con số còn cho rằng phải lên tới 100.000 viên mới hạ được một máy bay. Nhưng nhờ công nghệ ngòi nổ cận đích quả đạn hay đầu đạn tên lửa chỉ bay đến gần mục tiêu vào một thời điểm nhất định sẽ phát nổ, giải phóng cơn mưa bi thép sát thương mục tiêu. Trong nhóm ngoài nổ cận đích đã được chia ra nhiều loại ngòi nổ bao gồm ngòi nổ vô tuyến, ngòi nổ quang học, ngòi nổ sóng âm, ngòi cận đích từ trường, ngòi cận đích áp lực.
Thứ tư, tính đa dụng, ngòi nổ giúp tăng tính đa dụng của vũ khí bằng cách cho phép sử dụng trong nhiều môi trường và điều kiện khác nhau từ chiến đấu trong đô thị đến chiến đấu trong môi trường điện tử phức tạp. Thứ năm, công nghệ tiên tiến. Sự phát triển của công nghệ ngòi nổ tiên tiến bao gồm cả ngòi nổ thông minh và có thể lập trình mở rộng khả năng tác chiến của vũ khí cho phép chúng thực hiện các nhiệm vụ phức tạp và đa dạng hơn.
Vì vậy, ngòi nổ không chỉ là một phần không thể thiếu của vũ khí mà còn là yếu tố then chốt quyết định đến sự thành công của các hoạt động quân sự đồng thời đảm bảo an toàn cho những người sử dụng trước các hậu quả không mong muốn. Một số thông tin cơ bản nhất để các bạn hiểu rằng ngòi nổ có thể coi là công nghệ then chốt trong sản xuất đạn pháo, đạn tên lửa, bom, mìn, lựu đạn. Do đó việc làm chủ công nghệ ngòi nổ cũng là một yêu cầu cấp thiết nếu chúng ta đề cao tính tự chủ cho sản xuất vũ khí.
T.P