“Xa rồi, Kiev” là cách nói khá thực tế trước chiều hướng lạnh nhạt của Ấn Độ với Ukraine, trong thời điểm Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi có chuyến thăm Nga.
Vậy mà cách nay chỉ 3 tháng, không ít người vẫn dự đoán về một tương lai tích cực hơn cho quan hệ Ấn Độ – Ukraine cơ đấy.
Số là, trong chuyến công du Ấn Độ với sứ mệnh thúc đẩy tầm nhìn của Kiev về kế hoạch hòa bình cho Ukraine, và tăng cường quan hệ với Ấn Độ, ngay khi tới New Delhi ngày 28/3, ngoại trưởng Ukraine, ông Dmytro Kuleba đã nói với các quan chức Ấn Độ bằng những ngôn từ vừa như lấy lòng, vừa như dụ dỗ, rằng: Ấn Độ có lợi ích đáng kể từ việc mở rộng quan hệ thương mại và công nghệ với Ukraine; Ukraine sẽ tạo điều kiện cho các công ty Ấn Độ trong giai đoạn tái thiết hậu chiến tranh…
Khá khen cho tầm nhìn của ông Kuleba. Giữa lúc tiếng súng còn nóng bỏng; mọi nỗ lực đem lại hòa bình rơi vào bế tắc, kể cả hội nghị thượng đỉnh hòa bình cho Ukraine, khi ấy đang được ráo riết chuẩn bị, cũng chưa thấy tín hiệu lạc quan…, mà đã nghĩ tới tái thiết thời hậu chiến – lạc quan quá còn gì?
Nhưng vẫn có thể chia sẻ được với ông Kuleba. Chưa được xếp vào hàng “cáo già ngoại giao” trên thế giới, ông Kuleba cũng hiểu rằng: thời buổi này không ai vô tư hoàn toàn. Nếu thế, đã chẳng có những câu “Không có bữa trưa miễn phí”. Sự sòng phẳng có đi có lại là điều phải thuộc trong bang giao quốc tế đương đại. Thế nên, mang chuyện “thì tương lai” tái thiết Ukraine ra “nhử” New Delhi để họ coi đó như “quả thực” mà xích lại gần Ukraine, là khéo nhất.
Cuộc chiến Ukraine được các bên thực hiện bằng vũ khí công nghệ cao tối tân và hiện đại, mức độ tàn phá kinh hoàng. Tái thiết đống đổ nát là Ukraine sau chiến tranh cần nguồn tài chính ít nhất cũng lên tới nửa nghìn tỷ USD, phải kéo dài trong 10 năm – theo dự tính Ngân hàng thế giới (WB). Các công ty Ấn Độ đang thiếu việc thừa người chẳng lẽ bỏ qua, không kiếm chút đỉnh nào trong con số khổng lồ đó, hay sao?
Câu hỏi đó thậm chí vẫn cần được đặt ra ngay cả khi hiện tại, Ấn Độ đang là đối tác quan trọng toàn diện của Nga. Công bố mới nhất: kim ngạch thương mại song phương giai đoạn 2023-2024 giữa hai quốc gia đã tăng đáng kể, đạt gần 65 tỷ USD. Thậm chí, gần 3 năm qua, gọng kìm cấm vận của phương Tây xiết chặt Nga lại chính là cơ hội để bang giao New Delhi – Kremlin mở rộng hơn bao giờ hết. Ấn Độ đã thành bạn hàng lớn của Nga về dầu mỏ. Nước này cũng là đối tác quan trọng của Nga về quốc phòng, công nghệ…Riêng Liên doanh sản xuất tên lửa hành trình siêu thanh giữa Ấn Độ và Nga, Moscow hy vọng sẽ thu được 5 tỉ USD đến năm 2025 từ các đơn đặt hàng…
Phác qua bối cảnh phức tạp và các số liệu trên để nói rằng: Kiev không thể không thấy và lường được những trở ngại cho nỗ lực “kéo” New Delhi về mình, trong đó, chuyến công du tới Ấn Độ của ngoại trưởng Kuleba cách đây 3 tháng là một thí dụ.
Thực hiện chuyến công du đó, ông Kuleba có lẽ còn nghĩ: New Delhi khó mặn mà và tin tưởng Kremlin tuyệt đối còn vì Nga thân thiết với Trung Quốc – quốc gia có thể coi là “kẻ thù” của Ân Độ vì những tranh chấp, căng thẳng, thậm chí, xung đột biên giới giữa hai bên từ hơn 60 năm nay. Và, bằng vào những phát ngôn gần đây, cả Bắc Kinh và New Delhi, chưa bên nào, chưa khi nào tỏ ra nhân nhượng…
Đó là chưa kể, với Ấn Độ, Mỹ vẫn là đối tác quan trọng, dù hai bên từng thất bại trong nỗ lực tìm kiếm cái gọi là “đồng minh”. Trong khi đó, quan hệ Nga – Mỹ lúc này được đánh giá là “nóng rực”.
Trong cái “thế kẹt” tứ bề đó, Kiev càng tin New Delhi phải tính toán thật kỹ trước mỗi động thái xích lại gần Moscow, hoặc ngược lại.
Tuy nhiên, chuyến công du của Thủ tướng Modi tới Moscow cho thấy Kiev gần như đã phân tích, đánh giá sai về triển vọng bang giao Ấn Độ và Nga trong bối cảnh hiện nay.
Chuyến thăm Nga lần đầu tiên trong 5 năm của ông Modi được truyền thông quốc tế làm om lên về sự thịnh tình đặc biệt của ông chủ Kremlin với nhà lãnh đạo Ấn Độ: mời về tư dinh ở Novo-Ogaryovo; cùng dùng dùng trà, quả tươi và bánh ngọt. Ông Putin còn đẩy các quy tắc ngoại giao xuống hàng thứ yếu, nói rằng: “Các cuộc đàm phán chính thức của chúng ta diễn ra vào ngày mai, trong khi hôm nay trong khung cảnh thoải mái, ấm cúng này, chúng ta có thể thảo luận trước, nhưng không chính thức”…
Trong xúc cảm dâng trào hiếm thấy, ông Modi đã thắm thiết nói rằng: “Mọi người dân Ấn Độ đều coi Nga là bạn của Ấn Độ trong cả thời điểm thuận lợi lẫn khó khăn… Cam kết trong mối quan hệ của chúng ta đã được thử thách nhiều lần và lần nào cũng trở nên mạnh mẽ”.
Nhà lãnh đạo Ấn Độ còn trổ tài ngôn ngữ để ví von một cách khéo léo: “Nga nổi tiếng là quốc gia lạnh giá, nhưng mối quan hệ giữa Nga – Ấn Độ luôn nồng ấm”; “Điều đầu tiên mà người Ấn Độ nghĩ đến khi nghe từ ‘Nga’ là Nga luôn sát cánh cùng Ấn Độ trong mọi tình huống. Nga là người bạn thực sự của Ấn Độ. Nhiệt độ đôi khi xuống dưới 0 độ C ở Nga, nhưng nhiệt độ luôn trên 0 độ C trong quan hệ Ấn – Nga”…
Nghe những lời có “cánh đó”, không chỉ ông Putin mà có lẽ, đại đa số người dân Nga cùng cảm thấy như được vuốt ve và phấn khởi.
Và lúc này, hẳn cả ông Putin và ông Modi đang mãn nhãn với những kết quả đạt được. Hai bên đã ký tổng cộng 15 văn kiện, trong số này có tuyên bố chung của hai nhà lãnh đạo về phát triển các lĩnh vực hợp tác kinh tế song phương chiến lược đến năm 2030, cũng như tuyên bố chung sau hội nghị thượng đỉnh thường niên lần thứ 22 về Quan hệ đối tác lâu dài và mở rộng giữa Nga – Ấn Độ. Cùng đó, còn là một số biên bản ghi nhớ giữa Bộ Phát triển kinh tế Nga và Bộ Môi trường, lâm nghiệp và khí hậu Ấn Độ; giữa Quỹ Đầu tư trực tiếp Nga (RDIF) và Cơ quan Xúc tiến đầu tư quốc gia Ấn Độ…
Một khi ông Modi hoan hỷ với ông Putin trong bầu không khí không thể ấm áp hơn; một khi ông Modi khiến người dân Nga cảm động, thì tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky hẳn là…buồn lắm. Cả ông Kuleba nữa, cùng không mủi lòng sao được khi nhận thấy những nỗ lực kèm lời hứa hẹn của mình trong chuyến công du tới Nga hồi cuối tháng 3 năm nay nhằm tăng cường quan hệ với Nga, lại chỉ khiến Moscow xa Kiev hơn.
T.V