Trung Quốc đang trải qua mùa lũ lụt khắc nghiệt nhất trong hơn ba thập kỷ qua. Điều này khiến nhiều người nghi ngờ vai trò chế ngự sông Dương Tử của siêu đập Tam Hiệp.
Giữa một trong những trận mưa lớn nhất từng được ghi nhận, Trung Quốc cho biết nhà máy thuỷ điện lớn nhất thế giới Tam Hiệp đã giúp giảm đỉnh lũ, giảm thiểu thiệt hại về người và của.
Nhưng một số người cho rằng mực nước sông Dương Tử và nước hồ chứa dâng cao kỷ lục đang nói lên rằng Đập Tam Hiệp không đạt được mục đích thiết kế.
Nhà địa lý David Shankman chuyên nghiên cứu về lũ lụt ở Trung Quốc tại Đại học Alabama cho biết: “Đập Tam Hiệp được xây dựng với một phần vai trò kiểm soát lũ lụt. Nhưng chưa đầy 20 năm sau khi hoàn thành, chúng ta đã ghi nhận lượng nước lũ cao nhất trong lịch sử”. Ông cho rằng đập Tam Hiệp không thể ngăn chặn những thảm hoạ nghiêm trọng này.
Thứ trưởng Bộ Tài nguyên Nước Trung Quốc Ye Jianchun phát biểu trong cuộc họp báo gần đây rằng “lịch trình xả nước chi tiết” từ các hồ chứa, đặc biệt là Tam Hiệp, đã có hiệu quả trong việc kiểm soát lũ lụt trong năm nay. Ông cho biết 64,7 tỷ mét khối nước lũ đã được lưu trữ tại 2.297 hồ chứa, bao gồm 2,9 tỷ mét khối tại hồ chứa Tam Hiệp.
Nhưng một số vùng của sông Dương Tử, các nhánh sông và các hồ lớn như Động Đình và Bà Dương vẫn đạt mực nước kỷ lục.
Nhà địa chất người Trung Quốc Fan Xiao cho biết sức chứa của đập Tam Hiệp chỉ chiếm chưa đến 9% lượng nước lũ. “Đập chỉ có thể chặn tạm thời một phần nước lũ ở thượng nguồn. Con đập không có khả năng ngăn chặn lũ lụt do mưa lớn ở trung và hạ lưu sông Dương Tử”, ông nói.
Ông Fan cho biết Tam Hiệp và các dự án đập lớn khác thậm chí có thể khiến lũ lụt tồi tệ hơn bằng cách thay đổi trầm tích của sông Dương Tử. Ông lưu ý nhu cầu tạo ra điện của dự án cũng làm suy yếu khả năng kiểm soát lũ lụt.
Ông nói: “Khi mọi người chỉ cân nhắc sử dụng hồ chứa để giải quyết vấn đề kiểm soát lũ lụt, họ thường bỏ qua hoặc thậm chí làm suy yếu khả năng tự nhiên của sông và hồ trong việc điều tiết lũ lụt”.
Nhà địa lý Shankman cho biết Đập Tam Hiệp giúp giảm lũ lụt trong những năm bình thường. Nhưng con đập dễ bị ảnh hưởng bởi thời tiết khắc nghiệt. Ông cho biết hồ chứa Tam Hiệp không đủ khả năng kiểm soát đáng kể đến những trận lũ nghiêm trọng.
T.P