“Có những nước chưa bao giờ dẫn độ tội phạm sang nước khác nhưng vừa qua đã hợp tác với Việt Nam dẫn độ đối tượng bổ trốn về nước. Thời gian tới, chúng tôi sẽ tiếp tục tham mưu cho Chính phủ để thực hiện tốt hơn” – Đại tướng Lương Tam Quang cho biết.
Truy bắt đối tượng bỏ trốn ra nước ngoài
Báo cáo của Chính phủ về công tác phòng, chống tham nhũng năm 2024 thẳng thắn chỉ rõ một trong những hạn chế là việc truy bắt đối tượng bỏ trốn ra nước ngoài còn gặp nhiều khó khăn; giá trị tài sản phải thu hồi trong các vụ án tham nhũng, tiêu cực còn tồn đọng lớn.
Cơ quan thẩm tra báo cáo là Ủy ban Tư pháp của Quốc hội cũng đề nghị nâng cao hơn nữa chất lượng, hiệu quả công tác phát hiện, xử lý tội phạm về tham nhũng, thu hồi tài sản tham nhũng; tiếp tục vận động đầu thú, truy bắt các đối tượng bỏ trốn ra nước ngoài.
Đây cũng là nội dung được đại biểu Quốc hội quan tâm khi thảo luận hội trường. Đại biểu Đỗ Ngọc Thịnh (đoàn Khánh Hòa) cho rằng, Chính phủ cần tổng kết việc thực hiện các ký kết tương trợ tư pháp với các nước khác, từ nâng cao hiệu quả truy bắt tội phạm, trong đó có tội phạm tham nhũng, kinh tế trốn ra nước ngoài.
Báo cáo giải trình các ý kiến đại biểu nêu ra, Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang cho biết, với vai trò là cơ quan chủ trì soạn thảo báo cáo của Chính phủ về công tác tác trên, Bộ Công an sẽ nghiêm túc tiếp thu, đồng thời coi đây cơ sở để tiếp tục cải tiến, đổi mới theo hướng đầy đủ và toàn diện hơn trong thời gian tới.
Liên quan đến xử lý những đối tượng hiện nay đang lẩn trốn ra nước ngoài, Đại tướng Lương Tam Quang cho biết lực lượng công an và các cơ quan thực thi pháp luật cũng hợp tác quốc tế, đang tăng cường và ký những hiệp định liên quan đến chuyển giao người bị kết án phạt tù, dẫn độ tội phạm.
“Căn cứ theo từng nước, chúng tôi cũng đang dần dần làm từng bước và đã bắt và xử lý dẫn độ. Có những nước chưa bao giờ dẫn độ tội phạm sang nước khác nhưng vừa qua đã hợp tác với Việt Nam đưa đối tượng dẫn độ về nước. Thời gian tới, trên tinh thần này, chúng tôi sẽ tiếp tục tham mưu cho Chính phủ có những hiệp định liên Chính phủ để chúng ta thực hiện tốt hơn”, Bộ trưởng Lương Tam Quang nhấn mạnh.
Báo cáo thêm trước Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Công an Lương Tam Quang cho biết, về cơ bản, năm 2024, an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được bảo đảm giữ vững, tội phạm và vi phạm pháp luật ở nước ta cơ bản được kiểm soát tốt; môi trường xã hội được duy trì an ninh, an toàn.
Đây là nỗ lực rất lớn của các ngành, các cấp, trong đó có lực lượng thực thi pháp luật, đặc biệt trong bối cảnh nhiều nước trên thế giới và khu vực đang rất bất ổn trong tình hình hiện nay.
Các nguyên nhân phát sinh tội phạm
Song, theo Bộ trưởng Bộ Công an, vẫn còn một số tồn tại, hạn chế như trong báo cáo và các ý kiến của đại biểu Quốc hội đã nêu, có những tồn tại, hạn chế đã được các đại biểu chỉ ra từ nhiều năm trước, dù hệ thống chính trị nói chung, lực lượng công an nói riêng đã rất nỗ lực, cố gắng song chưa thể khắc phục được ngay.
Đề cập nguyên nhân, Đại tướng Lương Tam Quang cho rằng tình hình về kinh tế – xã hội dù đã có sự phục hồi mạnh mẽ, song về cơ bản vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức. Số lượng doanh nghiệp giải thể hoặc hoạt động cầm chừng còn nhiều, dẫn tới tình trạng thiếu việc làm, xu hướng dịch chuyển cơ cấu lao động từ thành thị về nông thôn, trong khi nhu cầu nhân lực của khu vực này có hạn chế dẫn đến tình trạng thừa lao động, nhất là trong độ tuổi thanh niên.
“Đây là một trong những nguyên nhân phát sinh tội phạm, nhất là nhóm tội phạm xâm phạm sở hữu như trộm cắp, cướp giật, cưỡng đoạt, lừa đảo chiếm đoạt tài sản ở những khu vực nông thôn, miền núi tăng cao trong năm nay”, ông Lương Tam Quang nói.
Một nguyên nhân khác là sự suy thoái về đạo đức xã hội. Đây là hệ lụy tích tụ từ nhiều năm do mặt trái của nền kinh tế thị trường, nhất là do dòng văn hóa phẩm ngoại lai không được kiểm duyệt chặt chẽ trên các nền tảng mạng xã hội. Một trong những biểu hiện của việc này đó là tội phạm, nhất là tội phạm trẻ em, tội phạm chống người thi hành công vụ, các hành vi vi phạm pháp luật bắt chước người nổi tiếng lan truyền trên mạng tiếp tục có xu hướng tăng cao trong những năm gần đây.
Thứ ba là hiệu quả công tác phòng ngừa chung, nhất là phòng ngừa xã hội chưa đáp ứng được yêu cầu thực tiễn đề ra. Nhiều mâu thuẫn ở cơ sở không được chính quyền, các tổ chức xã hội ở địa phương phát hiện, tháo gỡ kịp thời, nhất là các mâu thuẫn do liên quan đến tranh chấp đất đai, dẫn tới xảy ra một số vụ giết người, nhất là giết người thân gây đau lòng và bức xúc trong dư luận.
Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền, giáo dục phổ biến pháp luật chưa thực sự phát huy được hiệu quả tối đa, hình thức và đối tượng có thời điểm còn chưa phù hợp, dẫn tới việc một số đối tượng vi phạm pháp luật do thiếu hiểu biết, nhiều hành vi vi phạm pháp luật hành chính có khung xử lý còn thấp, chưa thể hiện được tính nghiêm minh, răn đe.
“Thậm chí, một số bộ phận người dân có biểu hiện coi thường pháp luật, sẵn sàng chấp nhận bị xử lý nếu bị phát hiện, nhất là trong vi phạm trật tự, an toàn giao thông đường bộ”, theo Đại tướng Lương Tam Quang.
Thứ tư là áp lực ngày càng cao trong công tác điều tra, xử lý tội phạm của các cơ quan tư pháp nói chung, lực lượng công an nói riêng. Các đối tượng phạm tội triệt để lợi dụng không gian mạng, luôn thay đổi phương thức, thủ đoạn hoạt động, hoạt động xuyên biên giới gây khó khăn cho công tác phát hiện, điều tra, xử lý số tin báo tố giác tội phạm, kiến nghị khởi tố, số vụ án khởi tố mới, số can phạm nhân hàng năm đều tăng cao, số vụ vi phạm hành chính hàng năm đều tăng và ở mức rất cao, trong khi số lượng cán bộ điều tra, điều tra viên, cơ sở vật chất, chế độ, chính sách, điều kiện việc làm việc chưa tương xứng và đáp ứng được yêu cầu thực tiễn đặt ra.
Bên cạnh đó, còn có một bộ phận năng lực, trình độ hạn chế, thậm chí có những vi phạm quy định trong xử lý dẫn tới một số sai phạm như báo cáo của Ủy ban Tư pháp đã chỉ ra.
Nhấn mạnh nhiệm vụ công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật trong thời gian tới là rất nặng nề, khó khăn và cấp bách, đòi hỏi cần có sự vào cuộc quyết liệt hơn nữa, sự chủ động, phối hợp hiệp đồng của các bộ, ngành, địa phương, Bộ trưởng Bộ Công an rất mong tiếp tục nhận được sự quan tâm, ủng hộ, giúp đỡ, giám sát của các vị đại biểu Quốc hội, đồng bào, cử tri và nhân dân cả nước để đấu tranh có hiệu quả hơn, bảo vệ an ninh quốc gia, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, phục vụ có hiệu quả công cuộc phát triển kinh tế – xã hội của đất nước.
T.P