Tháng 9 tới có thể là thời điểm vô cùng đáng lưu ý khi Trung Quốc có thể đưa ra một phản ứng mạnh mẽ mà ít bị chú ý.
Tờ Asia Times vừa dẫn bình luận của học giả cao cấp về Chính sách Quốc phòng Harry J. Kazianis cho rằng, sau phán quyết của Tòa Trọng tài Thường trực hôm 12/7, ít nhất cho đến nay, Bắc Kinh chỉ tăng cường phản ứng bằng những tuyên bố, nhưng tháng 9 tới có thể là thời điểm không thể tốt hơn để Trung Quốc đưa ra một phản ứng mạnh mẽ mà cộng đồng thế giới có lẽ không để ý.
Lý giải phản ứng của Trung Quốc bị trì hoãn, vị chuyên gia phân tích: Bắc Kinh dự kiến sẽ lần đầu tiên đăng cai tổ chức Hội nghị Thượng đỉnh G20 từ ngày 4-5/9 tới ở thành phố Hàng Châu.
Luôn hướng tới việc nâng cao vị thế như là một siêu cường mới nổi, cũng như đóng vai trò là một quốc gia đối tác cơ bản và không bao giờ là nước khơi mào rắc rối, Bắc Kinh sẽ đi theo một kịch bản thận trọng ở Biển Đông – rất nhiều cuộc tranh luận nảy lửa và gửi đi những thông điệp cứng rắn, nhưng không có các bước leo thang trong thời gian này.
Trung Quốc sẽ không muốn bất kỳ sự mạo hiểm nào tại hội nghị lần này – vượt ra ngoài những gì có thể xảy ra trong hội nghị khi nói đến những căng thẳng ở châu Á.
Như ông Kazianis nhận định, Bắc Kinh có mọi động cơ để kiềm chế phản ứng mạnh cho đến khi kết thúc hội nghị thượng đỉnh G20.
Hơn nữa, không thể có thời điểm nào tốt hơn để khơi mào rắc rối ở Biển Đông trong thời gian mà Mỹ – là quốc gia duy nhất thực sự có thể ngăn cản Bắc Kinh trở thành kẻ gây rối – sẽ bị phân tâm rất nhiều trong vấn đề lựa chọn vị tổng thống tiếp theo của họ.
Mỹ cũng như phương tiện truyền thông toàn cầu sẽ tập trung rất nhiều vào cuộc đua giữa hai ứng cử viên tổng thống – ông Donald Trump và bà Hillary Clinton, cho dù đó là những cuộc tranh luận sắp tới giữa hai ứng cử viên hay các vụ bê bối mới nhất hàng ngày của họ.
Ngay cả khi Trung Quốc tuyên bố thiết lập Vùng nhận dạng phòng không (ADIZ) phi pháp ở Biển Đông hoặc bắt đầu công việc cải tạo bãi đá Scarborough, có một cơ hội tốt để Trung Quốc ít bị chú ý nhiều khi mà cả thế giới đang dõi theo từng lời bình luận, bài phát biểu và tranh luận của hai ứng cử viên trong cuộc đua vào Nhà trắng.
Vì vậy, đối với Trung Quốc, đó có thể là thời điểm tốt nhất để chớp lấy cơ hội, trong bối cảnh mọi ánh mắt của thế giới chỉ đơn giản là nhìn về một nơi khác.
Theo học giả Kazianis, Trung Quốc có thể cảm nhận rằng họ sẽ không phải chịu sự phản ứng mạnh mẽ từ Mỹ trong bối cảnh chính quyền Obama muốn kết thúc nhiệm kỳ của mình mà không bị lôi kéo vào một cuộc khủng hoảng ở châu Á.
Về phản ứng của Trung Quốc ra sao, tờ Minh báo phát hành ở Hongkong (Trung Quốc) cho rằng Bắc Kinh sẽ có phản ứng cứng rắn cả về ngoại giao lẫn quân sự sau phán quyết của Tòa Trọng tài.
Báo này tiết lộ, trước khi Tòa Trọng tài ra phán quyết, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã phát biểu trong một cuộc họp nội bộ rằng: “Vấn đề Nam Hải (Biển Đông), hiện nay chúng ta không ra tay, tương lai chỉ còn lại một đống tư liệu lịch sử, nói cũng không có tác dụng gì; Chúng ta hành động liền duy trì được trạng thái tồn tại, trạng thái tranh chấp”.
Theo báo trên, Trung Quốc đã có một số điều chỉnh về sách lược ngoại giao và đây cũng là nguyên nhân chính khiến Trung Quốc cứng rắn, không chịu nhượng bộ sau khi Tòa Trọng tài ra phán quyết về Biển Đông vào ngày 12/7 vừa qua.
Tại buổi tiếp Đô đốc John Richardson, Cục trưởng Tác chiến hải quân Mỹ hôm 18/7, Tư lệnh Hải quân Trung Quốc, Thượng tướng Ngô Thắng Lợi nhấn mạnh hải quân Trung Quốc đã chuẩn bị sẵn sàng để đối phó với mọi thách thức xâm phạm chủ quyền. Trung Quốc tuyệt đối không bỏ dở giữa chừng, sẽ thúc đẩy và hoàn thành theo kế hoạch việc xây dựng (phi pháp) đảo bãi (ở Biển Đông).
Ngoài ra, tướng Ngô còn khẳng định Trung Quốc sẽ không hi sinh quyền chủ quyền ở Biển Đông.
Đây là lợi ích cốt lõi của Trung Quốc, liên quan tới nền tảng cầm quyền của Đảng Cộng sản Trung Quốc, an ninh ổn định của đất nước, lợi ích căn bản của dân tộc Trung Hoa.
Sau đó, ngày 2/8, Tân Hoa xã đưa tin Bộ trưởng Quốc phòng Trung Quốc Thường Vạn Toàn đã lên tiếng kêu gọi chuẩn bị cho “cuộc chiến tranh nhân dân trên biển” để “bảo vệ chủ quyền”.