Mặc dù lễ diễu binh 30/4 chưa diễn ra, nhưng ngay từ buổi tổng duyệt, sự xuất hiện của quân nhân Trung Quốc đã gợi mở nhiều suy ngẫm về thông điệp ngoại giao mà Việt Nam muốn gửi gắm.
Hơn cả một nghi thức lễ nghi thông thường, động thái bất ngờ gắn với sự hiện diện của hơn 100 quân nhân Trung Quốc có thể xem như một bước đi chiến lược, thể hiện bản lĩnh và sự khéo léo của Hà Nội trong bối cảnh chính trị quốc tế biến động mạnh mẽ.
Lịch sử quan hệ Việt Nam – Trung Quốc, chỉ tính hơn 40 năm trở lại đây, cũng đã chứa đựng những biến động lớn. Đó là gì? Là cuộc chiến tranh biên giới tháng 2/1979. Là những bất đồng dai dẳng rất khó có hồi kết trong vấn đề Biển Đông. Vì vậy, mời Trung Quốc tham gia lễ diễu binh nhân dịp kỷ niệm 50 năm Ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước hẳn phải là một quyết định thận trọng. Hà Nội chắc chắn không thể xem nhẹ bối cảnh này. Những quan chức cao nhất của Ba Đình có lẽ đã phải lăn tăn, phân tán ý kiến. Tuy nhiên, rất có thể, số đông cho răng đây là cơ hội mà Việt Nam cần tận dụng để triển khai một chiến lược ngoại giao linh hoạt, vừa duy trì mối quan hệ ổn định với một đối tác quan trọng, vừa bảo vệ các lợi ích quốc gia.
Việt Nam không thiếu các lựa chọn cứng rắn hơn trong hoàn cảnh này. Một thái độ đối đầu mạnh mẽ có thể thể hiện sự phản kháng rõ rệt, nhưng đồng thời cũng có thể làm gia tăng căng thẳng, gây ảnh hưởng tiêu cực đến quan hệ hai quốc gia và vị thế của Việt Nam trong khu vực. Thay vào đó, mời quân nhân Trung Quốc tham gia lễ diễu binh là một chiến lược đối thoại, khẳng định rằng dù đối diện với nhiều thách thức trong quan hệ với Trung Quốc, Việt Nam vẫn giữ vững nguyên tắc độc lập và tự chủ trong chính sách đối ngoại.
Từ một góc nhìn khác, đánh đi một lời mời cũng là bắn đi một thông điệp về chính sách ngoại giao (khôn ngoan) của Việt Nam: không đối đầu đơn giản, mà khéo léo duy trì hợp tác và đồng thời bảo vệ chắc chắn lợi ích quốc gia.
Việt Nam hiểu rõ khi nào cần cứng rắn, khi nào cần linh hoạt để bảo vệ chủ quyền mà không để các yếu tố ngoại lực làm ảnh hưởng đến chính sách nội bộ. Chính vì vậy, nhiều chuyên gia quốc tế cho rằng việc mời Trung Quốc tham gia lễ diễu binh không nên bị hiểu nhầm là một cử chỉ hòa hoãn nhằm lấy lòng một siêu cường láng giềng có thể ví như con hổ luôn gầm gừ hống hách, mà là cách thức để khẳng định rằng Việt Nam có thể duy trì quan hệ với các đối tác lớn mà không đánh mất sự độc lập về chính trị.
Bối cảnh quốc tế hiện nay càng làm rõ thêm chiến lược này. Trong một thế giới mà cạnh tranh chiến lược giữa các cường quốc ngày càng gia tăng, Việt Nam cần phải duy trì sự khéo léo trong ngoại giao, không để mình bị cuốn vào các căng thẳng, nhưng vẫn tìm kiếm cơ hội hợp tác mới. Chính sách đối ngoại của Việt Nam luôn thể hiện sự linh hoạt, khôn ngoan, với mục tiêu không chỉ bảo vệ chủ quyền, mà còn thúc đẩy sự phát triển bền vững trong khu vực. Việc Trung Quốc tham gia sự kiện này có thể ví như thêm một xúc tác để mở ra những cơ hội hợp tác mới, góp phần củng cố mối quan hệ ổn định và hài hòa giữa hai quốc gia trong dài hạn.
Tuy nhiên, sự tham gia của binh sĩ quân đội Trung Quốc trong buổi tổng duyệt không thể không gây ra những phản ứng trong dư luận. Một bộ phận không nhỏ người dân có thể cảm thấy lo ngại, đặt câu hỏi về ý nghĩa chính trị của nó. Liệu đây có phải là sự nhượng bộ trước Trung Quốc, hay đơn giản chỉ là chấp nhận thực tế của mối quan hệ hai nước? Đây là thách thức mà chính quyền Hà Nội phải đối mặt, đặc biệt khi vấn đề chủ quyền và độc lập chính trị luôn được người dân đặt lên hàng đầu.
Trong bối cảnh Việt Nam đang vươn lên trở thành một quốc gia có ảnh hưởng trong khu vực, sự linh hoạt trong ngoại giao sẽ là yếu tố then chốt giúp khẳng định vai trò của đất nước. Chính sách đối ngoại của Việt Nam từ trước đến nay luôn thể hiện sự khéo léo trong việc duy trì sự ổn định khu vực, đồng thời bảo vệ lợi ích quốc gia mà không bị lôi kéo vào các căng thẳng quốc tế. Việc Trung Quốc tham gia lễ diễu binh là một phần trong chiến lược ngoại giao dài hạn của Việt Nam, nơi các đối tác lớn có thể hợp tác vì lợi ích chung, dù giữa họ có những bất đồng trong quá khứ.
Cuối cùng, dù thế nào, ngày 30/4 vẫn sẽ là dịp để người dân Việt Nam tự hào về chiến thắng lịch sử và sự đoàn kết dân tộc. Tuy nhiên, người Việt Nam không thể sống mãi trong vinh quang của quá khứ. Hà Nội cần tỉnh táo nhận thức rằng đất nước đang đối diện với những thách thức và thay đổi lớn lao từ thế giới. Việc mời Trung Quốc tham gia lễ diễu binh chính là minh chứng cho thấy Việt Nam đã trưởng thành và chủ động bước vào một giai đoạn mới trong chính sách ngoại giao – một giai đoạn mà ở đó, lợi ích quốc gia được đặt lên hàng đầu; và các đối tác, dù có những bất đồng trước đó, vẫn có thể hợp tác trong một mối quan hệ hòa bình, lâu dài.
Chiều ngược lại, việc quân đội Trung Quốc tham gia lễ tổng duyệt hát vang bài “Như có Bác Hồ trong ngày vui đại thắng” có thể xem là một thông điệp tích cực của Bắc Kinh đáp lại thiện chí ngoại giao của Hà Nội.
T.V