Chỉ một bài đăng trên Truth Social vào lúc rạng sáng, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã khiến thị trường tài chính toàn cầu chao đảo. Lời đe dọa áp thuế 50% với hàng hóa EU và 25% với Apple lập tức thổi bùng lo ngại về một cuộc chiến thương mại mới, kéo theo làn sóng bán tháo trên khắp các sàn chứng khoán châu Âu và Mỹ.
Ra “tối hậu thư” với EU
Tổng thống Trump ngày 23/5 đề xuất áp mức thuế nhập khẩu lên tới 50% đối với hàng hóa từ Liên minh châu Âu (EU) bắt đầu từ ngày 1/6 vì “các cuộc thảo luận của chúng tôi với họ không đi đến đâu cả”, đồng thời nói thêm rằng ông thấy khối này “rất khó để đối phó”.
Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent phát biểu trên Fox News sau thông điệp của ông Trump rằng: “Ngoại trừ EU, hầu hết các quốc gia đều đàm phán một cách thiện chí. Tôi hy vọng động thái này sẽ tạo áp lực lên EU”.
Tuyên bố được ông Trump đăng tải trên nền tảng Truth Social vào sáng sớm ngày 23/5, chỉ vài phút trước khi ông tiếp tục đe dọa Apple bằng mức thuế 25% nếu tập đoàn này không bắt đầu sản xuất iPhone tại Mỹ.
Tổng thống Trump nhiều lần công khai chỉ trích Liên minh châu Âu, thậm chí từng tuyên bố: “Xét trên nhiều phương diện, EU còn tệ hơn cả Trung Quốc”.
Ông đặc biệt nhắm vào thuế suất và các rào cản phi thuế quan, tuyên bố rằng các rào cản này “sẽ giảm mạnh, cứ chờ xem”.
Tuy nhiên, EU vẫn kiên quyết không điều chỉnh thuế quan – điểm gây tranh cãi kéo dài giữa Bộ trưởng Thương mại Mỹ Howard Lutnick và các quan chức EU.
Chủ tịch Cục Dự trữ Liên bang Chicago, ông Austan Goolsbee, phát biểu trên CNBC ngay sau bài đăng của Tổng thống Trump rằng: “Thuế suất 10% đã là mức cao nhất trong vòng 90 năm qua. Việc tăng lên 50% là một cấp độ hoàn toàn khác”.
Theo ông Goolsbee, mức thuế cao như vậy sẽ là “ác mộng đối với chuỗi cung ứng”, đặc biệt với các doanh nghiệp ở Trung Tây, nơi có trung tâm sản xuất ô tô Detroit.
EU hiện là đối tác thương mại lớn thứ hai của Mỹ sau Trung Quốc. Mỹ xuất khẩu hơn 350 tỷ USD hàng hóa sang EU và nhập khẩu khoảng 550 tỷ USD mỗi năm.
Trong năm 2024, dược phẩm là nhóm hàng xuất khẩu lớn nhất của EU sang Mỹ, trị giá hơn 90 tỷ USD, theo sau là xe cộ và linh kiện ô tô trị giá hơn 45 tỷ USD. Ngoài ra, Mỹ cũng nhập khẩu hơn 300 tỷ USD dịch vụ từ EU, gồm viễn thông, công nghệ thông tin và các dịch vụ khoa học.
Ngay sau bài đăng của Tổng thống Trump, ông Maroš Šefčovič, Ủy viên Thương mại của Ủy ban châu Âu, đã lên lịch điện đàm khẩn với Đại diện Thương mại Mỹ Jamieson Greer.
Trước đó, ông Šefčovič từng khẳng định: “Chúng tôi sẵn sàng đàm phán, nhưng không phải bằng mọi giá. Vì vậy, chúng tôi đang chuẩn bị cho mọi kịch bản”.
Chỉ một ngày sau tuyên bố đó, EU công bố kế hoạch áp thuế trả đũa trị giá hơn 100 tỷ USD lên hàng hóa Mỹ nếu các cuộc đàm phán đổ vỡ.
Thị trường toàn cầu chao đảo
Động thái bất ngờ của Tổng thống Trump đã thổi bùng lo ngại về nguy cơ tái bùng phát cuộc chiến thương mại mà chính quyền ông khởi xướng từ tháng 4, vốn tạm lắng trong những tuần gần đây khi Nhà Trắng phát đi những tín hiệu tích cực về đàm phán.
Dù chưa có quyết định chính thức, tuyên bố này cũng khiến căng thẳng thương mại xuyên Đại Tây Dương leo thang và làm dấy lên lo ngại về tác động dây chuyền lên chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt là trong các ngành công nghệ cao, dược phẩm và ô tô.
Bài đăng sáng sớm ngày 23/5 khiến thị trường toàn cầu chao đảo. Các chỉ số chứng khoán chính tại châu Âu đồng loạt lao dốc: DAX của Đức và CAC 40 của Pháp đều mất gần 3%, trong khi chỉ số Stoxx 600 (theo dõi hàng trăm cổ phiếu khắp châu Âu) giảm hơn 2%. Ngay cả thị trường chứng khoán Anh, dù không còn là thành viên EU, cũng sụt hơn 1%.
Tại Mỹ, các chỉ số chính mở cửa giảm mạnh, trước khi hồi phục nhẹ. Chỉ số S&P 500 giảm 0,8%, Nasdaq Composite giảm 1% và Dow Jones mất 280 điểm, tương đương 0,7%.
Các tập đoàn lớn có hoạt động tại cả Mỹ và EU cũng chứng kiến cổ phiếu lao dốc. Apple dẫn đầu làn sóng bán tháo công nghệ, giảm 3,8%. Deutsche Bank giảm 4%, BMW và Stellantis (nhà sản xuất xe Jeep) mất 3,5%, SAP giảm 2%, L’Oréal giảm hơn 2% và LVMH sụt 3%.
Đồng USD trượt xuống mức thấp nhất kể từ năm 2023. Lợi suất trái phiếu kho bạc kỳ hạn 10 năm giảm xuống còn 4,48% trong khi lợi suất trái phiếu kho bạc kỳ hạn 2 năm, theo sát hơn kỳ vọng về hành động của Cục Dự trữ Liên bang Mỹ (Fed), giảm xuống còn 3,92%.
Giá dầu thô chuẩn của Mỹ giảm 1,07 USD, tương ứng 1,3%, xuống còn 60,13 USD/thùng trong khi giá dầu thô Brent, chuẩn mực quốc tế, giảm 99 xu xuống còn 63,45 USD/thùng.
T.P