Bất chấp các biện pháp trừng phạt nghiêm ngặt từ Mỹ, hai tập đoàn công nghệ hàng đầu Trung Quốc vẫn đạt được những đột phá đáng kinh ngạc trong lĩnh vực chip, đe dọa làm lung lay chiến lược kiềm chế mà phương Tây từng kỳ vọng.
Huawei, Xiaomi và những bước đi thay đổi cục diện
Tháng 8/2023, Huawei gây chấn động thế giới công nghệ khi bất ngờ tung ra mẫu smartphone Mate 60 Pro – thiết bị đầu tiên của Trung Quốc trang bị chip hiệu năng cao Kirin 9000S, được thiết kế và sản xuất hoàn toàn trong nước. Trong bối cảnh các lệnh trừng phạt của Mỹ khiến Trung Quốc bị cấm tiếp cận công nghệ bán dẫn tiên tiến, bước đi này giống như một lời tuyên bố độc lập công nghệ từ Bắc Kinh.
Con chip do Tập đoàn Sản xuất Bán dẫn Quốc tế (SMIC) phát triển tuy chưa thể sánh với các mẫu chip 3nm hay 5nm của Đài Loan hay Hàn Quốc, nhưng hiệu năng vẫn đủ để gây bất ngờ. Mate 60 Pro đã trở thành biểu tượng mới của sức mạnh phục hồi công nghệ Trung Quốc, cho thấy lệnh trừng phạt không những không làm chậm bước tiến của nước này mà còn thúc đẩy họ tăng tốc vượt kỳ vọng.
Huawei đang có những bước đi ban đầu để đưa chip AI của mình ra nước ngoài và Washington đang theo dõi sát sao. Gã khổng lồ công nghệ Trung Quốc đang âm thầm chào bán một lượng nhỏ chip Ascend 910B thế hệ cũ cho các khách hàng tiềm năng tại Ả Rập Xê Út, UAE, Thái Lan và Malaysia, dường như là một động thái thâm nhập nhẹ nhàng vào các thị trường vốn lâu nay do Nvidia và AMD thống trị.
Mặc dù các thỏa thuận vẫn chưa hoàn tất, nhưng các cuộc đàm phán với SDAIA của Ả Rập Xê Út được cho là đang trong giai đoạn đàm phán nâng cao. Huawei cũng đang cung cấp quyền truy cập dựa trên đám mây cho các chip 910C mạnh mẽ hơn của mình, mặc dù chúng không được xuất khẩu do nguồn cung hạn chế. Động thái này báo hiệu một chiến lược khả thi nhằm khơi dậy sự quan tâm đồng thời đẩy mạnh sản xuất trong nước.
Trong khi Huawei chiếm trọn sự chú ý, Xiaomi lại chọn cách âm thầm mở rộng mảng bán dẫn. Hãng đã phát triển các loại chip riêng cho các tính năng thiết yếu như hệ thống camera và quản lý năng lượng, một bước đi tuy nhỏ nhưng cực kỳ chiến lược, thể hiện nỗ lực giảm phụ thuộc vào chuỗi cung ứng bên ngoài.
Thay vì chỉ nhập khẩu linh kiện từ các nhà cung cấp phương Tây, Xiaomi đang đặt nền móng cho một hệ sinh thái công nghệ tự chủ. Trong tuyên bố đưa ra hồi tháng 5, CEO Xiaomi Lei Jun tuyên bố hãng này sẽ đầu tư ít nhất 50 tỷ nhân dân tệ (6,9 tỷ USD) trong 10 năm tới để phát triển chip riêng.
Trong bối cảnh căng thẳng địa chính trị ngày càng leo thang, năng lực sản xuất các linh kiện chủ chốt trong nước có thể là yếu tố quyết định cho một nền công nghiệp bền vững, an toàn và ít tổn thương hơn trước các biến động toàn cầu.
Trung Quốc đang “viết lại luật chơi”
Chính phủ Trung Quốc không đứng ngoài cuộc chơi. Bắc Kinh đã đầu tư hàng tỷ USD vào việc phát triển hệ sinh thái bán dẫn, thúc đẩy các công ty trong nước, khuyến khích ứng dụng kiến trúc chip nguồn mở RISC-V và phát triển các công nghệ thiết yếu như công cụ quang khắc, đóng gói chip, thậm chí cả thiết bị sản xuất tiên tiến mà nước này không còn được nhập khẩu.
Chi tiêu cho cơ sở hạ tầng đám mây của Trung Quốc tăng vọt 16% so với cùng kỳ năm trước lên 11,6 tỷ USD trong quý đầu tiên của năm 2025, chủ yếu nhờ việc áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) cho doanh nghiệp trên toàn quốc.
Sự tăng trưởng này làm nổi bật vai trò quan trọng của dịch vụ đám mây trong việc hỗ trợ năng lực AI đang mở rộng của Trung Quốc, bất chấp những hạn chế xuất khẩu chip đang diễn ra tại Mỹ.
Thị trường này dự kiến sẽ tiếp tục tăng trưởng, với tổng chi tiêu cho điện toán đám mây tại Trung Quốc dự kiến sẽ tăng từ 40 tỷ USD vào năm 2024 lên 46 tỷ USD vào năm 2025.
Từ một giấc mơ đầy hoài nghi, chiến lược tự lực công nghệ giờ đây đang thành hình rõ nét. Trung Quốc đang gửi một thông điệp dứt khoát: họ sẵn sàng thách thức vị thế độc quyền công nghệ của phương Tây.
Loạt diễn biễn này cho thấy nỗi lo của Mỹ không còn là viễn cảnh xa xôi. Khi Huawei và Xiaomi từng bước tiến tới tự chủ, chính quyền Washington buộc phải đối diện thực tế: Trung Quốc đang không chậm lại. Nhiều chuyên gia dự đoán trong vòng 1 thập kỷ tới, Trung Quốc có thể không còn cần đến công nghệ nước ngoài để sản xuất chip tiên tiến – một viễn cảnh có thể khiến cán cân quyền lực công nghệ toàn cầu thay đổi mạnh mẽ.
Theo các chuyên gia, chiến lược “ngăn chặn” từng được kỳ vọng giờ có nguy cơ trở thành bàn đạp thúc đẩy Trung Quốc tăng tốc. Trong bối cảnh tham vọng độc lập bán dẫn của Bắc Kinh ngày càng rõ rệt, các nền kinh tế lớn, đặc biệt là Mỹ và các nước đồng minh, buộc phải xem xét lại cách tiếp cận trong cuộc đua công nghệ sống còn này.
T.P