Căng thẳng ở Biển Đông tiếp tục gia tăng do các cuộc đối đầu và đụng độ giữa lực lượng hải quân của Manila và Bắc Kinh. Trong bối cảnh tranh chấp với Trung Quốc trên Biển Đông ngày càng gay gắt, ngày 12/2/2025 Tướng Romeo Brawner – Tham mưu trưởng lực lượng vũ trang Philippines – cho biết để củng cố năng lực quân sự của mình Philippines đang tìm cách mua thêm vũ khí và trang thiết bị quân sự để hiện đại hóa kho vũ khí của mình, bao gồm thêm tên lửa BrahMos từ Ấn Độ và ít nhất 2 tàu ngầm.
Quân đội Philippines đang trong giai đoạn thứ ba của chương trình hiện đại hóa có tên gọi là “Horizons”. Nước này đã dành 35 tỷ USD cho việc nâng cấp khí tài quân sự trong thập kỷ tới nhằm chống lại sức mạnh quân sự của Trung Quốc trong khu vực. Tướng Romeo Brawner phát biểu trước các nhân vật kinh doanh hàng đầu: “Đối với chúng ta, có được ít nhất 2 tàu ngầm là một giấc mơ. Đất nước chúng ta là một quần đảo. Vì vậy, chúng ta phải có loại năng lực này, vì thực sự rất khó để bảo vệ toàn bộ quần đảo mà không có tàu ngầm”.
Năm 2022, Philippines đã mua một hệ thống tên lửa chống hạm BrahMos trị giá 375 triệu USD từ Ấn Độ; năm 2024 hệ thống tên lửa BrahMos đầu tiên đã được Ấn Độ bàn giao và hiện Manila đã đặt hàng thêm. Tướng Romeo Brawner cho biết: “Chúng ta sẽ mua thêm nhiều hệ thống này trong năm 2025 này và trong những năm tới”.
Philippines trước đây từng cho biết họ đang có kế hoạch mua các tên lửa tầm trung và ít nhất 40 máy bay chiến đấu để tăng cường khả năng phòng thủ của mình. Năm 2025, Philippines dự kiến sẽ nhận được ít nhất 2 tàu hộ tống từ Hàn Quốc, quốc gia đã nâng cấp quan hệ với Manila lên thành quan hệ đối tác chiến lược vào năm 2024. Ông Brawner cũng cho biết Manila đang cố gắng để Hàn Quốc tham gia vào nhóm “Squad” (Biệt đội), một nhóm đa phương bao gồm Australia, Nhật Bản, Philippines và Mỹ đã nhiều lần tiến hành diễn tập và tuần tra chung ở Biển Đông.
Philippines củng cố sức mạnh quân sự trong bối cảnh căng thẳng giữa Manila và Bắc Kinh leo thang ở Biển Đông, nơi hai bên xảy ra nhiều đụng độ trong những năm gần đây. Tướng Romeo Brawner cho biết quân đội nước này đã quan sát thấy sự gia tăng “các hành vi bất hợp pháp, cưỡng ép và dối trá” của Trung Quốc ở Biển Đông. Ông Brawner nhấn mạnh: “Chúng tôi cũng thấy số lượng tàu thuyền ở Biển Tây Philippines (thuật ngữ của Manila để chỉ vùng biển ở Biển Đông nằm trong vùng đặc quyền kinh tế của nước này) tăng lên hàng ngày”. Ông Brawner cho biết từ con số 190 tàu vào năm 2021, Philippines hiện chứng kiến trung bình 286 tàu Trung Quốc mỗi ngày quanh vùng biển của Manila.
Sau vụ việc lực lượng hỗn hợp của Hải cảnh Trung Quốc (CCG) và Hải quân Quân đội Giải phóng Nhân dân Trung Quốc (PLAN) quấy rối tàu của Lực lượng Bảo vệ bờ biển Philippines (PCG) và Cục Thủy sản và Tài nguyên Nước (BFAR) gần Bãi cạn Scarborough (Philippines gọi là Bãi cạn Panatag và Trung Quốc gọi là đảo Hoàng Nham) hôm 4/12/2024, Tổng thống Marcos Jr. bác bỏ ý tưởng triển khai tàu chiến đến Biển Tây Philippines (cách Philippines gọi Biển Đông). Tổng thống Marcos Jr. tuyên bố: “Chúng tôi không ở trong tình trạng chiến tranh. Chúng tôi không cần điều tàu chiến. Điều đó sẽ mang tính khiêu khích và sẽ bị coi là sự leo thang. Chúng tôi không cần làm như vậy. Philippines không leo thang căng thẳng. Ngược lại, Philippines luôn cố gắng hạ nhiệt căng thẳng. Tất cả những gì chúng tôi đang làm là tiếp tế cho ngư dân, bảo vệ chủ quyền lãnh thổ của mình”.
Ngày 11/12/2024, Chuẩn đô đốc Roy Vincent Trinidad – Người phát ngôn Hải quân Philippines – giải thích rằng tuyên bố như vậy của Tổng thống Marcos Jr. có nghĩa là Hải quân Philippines sẽ không phản ứng hung hăng trước hành vi hiếu chiến của Trung Quốc, đồng thời nhấn mạnh: “Điều đó không có nghĩa là chúng tôi không ở đó. Chúng tôi luôn ở đó. Hải quân, Không quân có kế hoạch tuần tra thường xuyên ở đó theo chỉ đạo của Bộ Tư lệnh miền Tây và Bộ Tư lệnh miền Bắc Luzon”.
Chuẩn đô đốc Trinidad lưu ý rằng Philippines đang bảo vệ chủ quyền lãnh thổ đất nước bằng nhiều công cụ quyền lực, bao gồm ngoại giao, chính trị, thông tin, quân sự và kinh tế. Ông Trinidad nhấn mạnh rằng một bằng chứng chắc chắn cho thấy Chính phủ Philippines đang nỗ lực bảo vệ lợi ích của mình tại Biển Tây Philippines và tuyên bố của Marcos Jr. về việc chuyển từ an ninh nội bộ sang phòng thủ bên ngoài, được khuếch đại bởi tuyên bố của Bộ trưởng Quốc phòng Gilbert Teodoro Jr. “rằng chúng tôi sẽ thiết lập một khái niệm phòng thủ quần đảo toàn diện”.
Theo ông Trinidad, những tuyên bố như vậy là chưa từng có, đó là lý do tại sao chương trình hiện đại hóa giai đoạn thứ 3 (Re-Horizon 3) của Lực lượng vũ trang Philippines nhận được 35 tỷ USD để phát triển năng lực của quân đội, “thực ra là sự tiếp nối các chương trình trước đó, mạnh mẽ hơn, tập trung hơn hiện nay”. Re-Horizon 3 sẽ chứng kiến sự nâng cấp tất cả các năng lực của Lực lượng vũ trang Philippines không chỉ về mặt phần cứng mà còn về khả năng an ninh mạng, khả năng chỉ huy và kiểm soát, khả năng trên biển, trên không, trên bộ. Ông Trinidad đảm bảo với công chúng rằng Lực lượng vũ trang Philippines hiện có “thế trận rất mạnh mẽ ở Biển Tây Philippines” và tuyên bố của Tổng thống Marcos Jr. rằng Philippines sẽ không từ bỏ dù chỉ một tấc vuông lãnh thổ Philippines là rất đúng đắn và quân đội hoàn toàn ủng hộ tuyên bố đó.
Trong nỗ lực nâng cấp năng lực quân sự, ngày 8/4/2025, Philippines đã tiếp nhận một tàu chiến mới được trang bị tên lửa. Buổi lễ tiếp nhận tàu hộ tống BRP Miguel Malvar nặng 3.200 tấn đã được tổ chức tại Căn cứ hải quân ở vịnh Subic, tỉnh Zambales. Tàu chiến này được đóng tại Hàn Quốc và đã đến căn cứ Philippines vào ngày 4/4. Tàu hộ tống dài 118 mét này có tầm hoạt động 4.500 hải lý (8.334km) với tốc độ lên tới 25 hải lý (46,3km/h). Hải quân Philippines cho biết thêm rằng tàu chiến này có thể thực hiện các nhiệm vụ chống hạm, chống tàu ngầm và phòng không với các hệ thống vũ khí và cảm biến tiên tiến.
Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Gilberto Teodoro Jr. cho biết, ngoài chức năng răn đe và bảo vệ vùng biển Philippines, tàu chiến này còn là “một phần quan trọng” trong các hoạt động khi quân đội Philippines hợp tác với các đồng minh và duy trì các chuẩn mực của luật pháp quốc tế. Trong khi đó, BRP Diego Silang, tàu chị em của Miguel Malvar, đã được hạ thủy tại Hàn Quốc hôm 28/3/2025 và dự kiến sẽ được bàn giao cho Philippines vào tháng 7 tới. Theo hãng thông tấn Philippines, hai tàu chiến này sẽ đóng vai trò là tàu hậu thuẫn cho hai khinh hạm hiện đang hoạt động.
Theo Lực lượng Vũ trang Philippines, việc mua lại hai tàu Miguel Malvar và Diego Silang là một phần trong chương trình hiện đại hóa quân sự, nhằm mục đích tăng cường năng lực phòng thủ hải quân của Philippines trong bối cảnh “động lực an ninh khu vực đang thay đổi”. Theo “Naval News”, chính phủ Philippines đã đặt hàng hai khinh hạm, hai tàu hộ tống và sáu tàu tuần tra xa bờ từ công ty đóng tàu HD Hyundai Heavy Industries của Hàn Quốc như một phần của chương trình hiện đại hóa hải quân, nhằm mục đích xây dựng một hạm đội mạnh mẽ.
Bộ trưởng Quốc phòng Philippines Gilberto Teodoro Jr. tuyên bố: “Chúng tôi cảm ơn các đối tác đáng tin cậy, người dân và chính phủ Hàn Quốc, không chỉ vì đã cung cấp năng lực mà còn vì đã xây dựng tính bền vững, dự phòng và khả năng phục hồi thông qua các khoản đầu tư vốn thực tế”.
Trong khi đó, Lực lượng Vũ trang Philippines cho biết: “được thiết kế để gia tăng sức mạnh quân đội, BRP Miguel Malvar (FFG-06) dự kiến sẽ thúc đẩy khả năng sẵn sàng tác chiến và năng lực hàng hải của Lực lượng Vũ trang Philippines. Nó sẽ đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ quốc gia và nâng cao nhận thức về lĩnh vực hàng hải”.
Để giúp quân đội Philippines nâng cao năng lực đối phó với thách thức từ Trung Quốc ở Biển Đông, hôm 1/4/2025, Bộ Ngoại giao Mỹ đã phê duyệt thoả thuận mua 20 máy bay F-16 cùng trang thiết bị liên quan trị giá 5,58 tỷ USD. Đây được coi là thương vụ vũ khí lớn nhất mà Philippines triển khai trong thời gian gần đây. Lầu Năm Góc cho hay số F-16 này sẽ giúp tăng cường khả năng tuần tra lãnh thổ của quân đội Philippines và cải thiện khả năng tương tác giữa các lực lượng quân sự của nước này.
Tiêm kích đa năng F-16 do hãng General Dynamics phát triển từ những năm 1970, được Mỹ và các đồng minh sử dụng. Máy bay được thiết kế để có thể thực hiện các nhiệm vụ ném bom mục tiêu mặt đất lẫn đánh chặn trên không. F-16 có thể đạt tốc độ gần 1.500 km/h ở sát mực nước biển và 2.180 km/h ở độ cao 12 km, bán kính chiến đấu 546 km với cấu hình vũ khí tối ưu. Biến thể F-16C có một chỗ ngồi, trong khi mẫu F-16D có hai chỗ ngồi để làm nhiệm vụ huấn luyện và chiến đấu. Block 70/72 mà Philippines đặt mua là phiên bản hiện đại nhất của dòng F-16, được trang bị radar mảng pha quét điện tử chủ động AN/APG-83. Nó còn mang theo hệ thống tác chiến điện tử Viper Shield, loại được thiết kế để chống lại nhiều mối đe dọa và nâng cao khả năng sống sót của phi cơ trong môi trường tác chiến nguy hiểm. Với việc được trang bị máy bay F-16, sức chiến đấu của không quân Philippines được nâng lên đáng kể để bảo vệ chủ quyền và quyền chủ quyền của mình ở Biển Đông.
Hiện vẫn chưa rõ liệu Mỹ có chuyển giao bất kỳ tàu hải quân hoặc tàu tuần duyên đã ngừng hoạt động của nước này cho Philippines trong tương lai hay không. Trong lúc đó, Trung Quốc có khả năng sẽ chiếm ưu thế trên biển tại vùng biển tranh chấp ở Biển Đông gần Philippines, bất chấp việc Toà Trọng tài được thành lập theo Phụ lục VII của UNCLOS về Biển Đông do Philippines khởi xướng đã ra phán quyết bác bỏ cái gọi là yêu sách “đường 9 đoạn” của Trung Quốc ở Biển Đông. Năng lực mới của Manila là một phần trong chiến dịch hiện đại hóa nhằm giúp Quân đội Philippines bảo vệ hiệu quả toàn bộ vùng biển của nước này. Teodoro cho biết Philippines đang nâng cấp đường băng và cầu tàu trên một số đảo nhỏ và ở xa, đồng thời lên kế hoạch cho một số căn cứ và biệt đội hải quân mới, bao gồm cả trên bờ biển phía Đông hướng ra Thái Bình Dương. Các chuyên gia quân sự nhấn mạnh việc Trung Quốc gia tăng các hoạt động hung hăng gây hấn nhằm vào Philippines thời gian qua khiến Manila phải tập trung năng lực quân sự để đối phó.