Nga và Mỹ có thể đạt được một thỏa thuận về kiểm soát vũ khí hạt nhân chiến lược nếu hai bên đạt tiến triển trong việc giải quyết xung đột Ukraina.
Thông tin trên được Tổng thống Nga Vladimir Putin tuyên bố hôm 14.8, ngay trước cuộc gặp được mong đợi giữa ông và Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Anchorage, Alaska ngày 15.8.
Phát biểu này được xem là tín hiệu hiếm hoi từ Mátxcơva về khả năng khôi phục đối thoại chiến lược, trong bối cảnh hiệp ước hạt nhân song phương duy nhất còn lại – New START – sắp hết hạn vào tháng 2 năm sau.
“Nếu chúng ta tiến tới các giai đoạn tiếp theo và đạt được các thỏa thuận trong lĩnh vực kiểm soát vũ khí tấn công chiến lược, điều đó sẽ tạo điều kiện lâu dài cho hòa bình giữa hai nước, ở châu Âu và trên toàn thế giới” – ông Putin nhấn mạnh.
Hiệp ước New START, có hiệu lực từ năm 2011, giới hạn số đầu đạn hạt nhân chiến lược triển khai của mỗi bên ở mức tối đa 1.550 đơn vị và cho phép thanh sát lẫn nhau để xác minh việc tuân thủ.
Tuy nhiên, vào năm 2023, Nga đã đình chỉ tham gia hiệp ước này, viện dẫn các trở ngại trong việc tổ chức thanh sát và cáo buộc phương Tây “trực tiếp can dự” vào những nỗ lực của Kiev nhằm tấn công các căn cứ máy bay ném bom chiến lược của Nga. Mátxcơva cho biết, nhiều đề nghị thăm một số cơ sở đã bị Mỹ và đồng minh phớt lờ hoặc từ chối vì “lý do hình thức”.
Dù đình chỉ, Nga vẫn khẳng định tiếp tục tuân thủ các giới hạn của New START.
Về phía Washington, Tổng thống Donald Trump hồi tháng 7 tuyên bố muốn duy trì giới hạn kho vũ khí hạt nhân chiến lược của Mỹ và Nga. “Đây không phải là một thỏa thuận mà bạn muốn để nó hết hạn. Chúng tôi đang bắt đầu làm việc về vấn đề này” – ông Trump nói vào thời điểm đó.
Dù vậy, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov tháng trước cho hay, hai bên hiện chưa tiến hành bất kỳ cuộc đàm phán nào để gia hạn New START, do “tình trạng tồi tệ” của quan hệ song phương sau các chính sách của chính quyền cựu Tổng thống Mỹ Joe Biden.
Tuyên bố của ông Putin cho thấy, Nga sẵn sàng nối lại kênh đối thoại chiến lược với Mỹ, nhưng đặt điều kiện tiên quyết là phải có bước đột phá trong việc chấm dứt xung đột Ukraina – vấn đề đang làm rạn nứt nghiêm trọng quan hệ hai nước.
Giới quan sát cho rằng, cuộc gặp thượng đỉnh giữa ông Putin – Trump ở Alaska có thể trở thành bước ngoặt, song khả năng đạt đồng thuận sẽ phụ thuộc lớn vào cách hai nhà lãnh đạo tháo gỡ những bất đồng gai góc, từ xung đột Ukraina đến sự tin cậy lẫn nhau trong lĩnh vực hạt nhân.
T.H