Trong cuộc phỏng vấn với Financial Times, Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent nhận định Trung Quốc đã “phạm một sai lầm nghiêm trọng” khi đe dọa cắt giảm xuất khẩu đất hiếm, động thái mà ông cho rằng phản tác dụng và gây tổn hại tới vị thế của Bắc Kinh trong chuỗi cung ứng toàn cầu.
Theo ông Bessent, việc Trung Quốc sử dụng đất hiếm như một công cụ gây sức ép kinh tế đã khiến các quốc gia khác cảnh giác và thúc đẩy nỗ lực đa dạng hóa nguồn cung.
“Họ đã ‘nổ súng’ trong lĩnh vực đất hiếm, nhưng chính điều đó khiến thế giới nhận thấy rõ hơn rủi ro khi phụ thuộc quá nhiều vào một quốc gia duy nhất”, ông chia sẻ.
Đất hiếm là nhóm 17 nguyên tố quan trọng trong sản xuất xe điện, chip bán dẫn, tuabin gió và thiết bị quốc phòng. Trung Quốc hiện chiếm hơn 60% sản lượng toàn cầu, nắm vai trò thống trị trong chuỗi chế biến và tinh luyện, khiến lĩnh vực này trở thành một “đòn bẩy chiến lược” trong căng thẳng thương mại Mỹ – Trung những năm gần đây.
Ông Bessent cho biết lãnh đạo hai nước hiện đã đạt được một “trạng thái cân bằng”, song cảnh báo rằng Trung Quốc sẽ không thể tiếp tục sử dụng tài nguyên chiến lược này như một công cụ ép buộc.
Theo thỏa thuận tạm thời vừa được thống nhất, Bắc Kinh đồng ý hoãn thực thi cơ chế quản lý xuất khẩu đất hiếm và tăng mua hàng nông sản Mỹ, trong khi Washington cho phép nhà đầu tư Mỹ nắm quyền kiểm soát hoạt động của TikTok tại Mỹ.
Bộ trưởng Tài chính Mỹ cũng tiết lộ rằng phản ứng mạnh mẽ của cộng đồng quốc tế trước chính sách hạn chế xuất khẩu đã khiến Bắc Kinh “phần nào lo ngại” và phải điều chỉnh hướng đi. “Mọi vấn đề về cấp phép đã được giải quyết ổn thỏa, và một số giao dịch mới sẽ sớm được thực hiện”, ông chia sẻ, hàm ý hai bên đang tạm thời giảm căng thẳng thương mại.
Phát biểu này được xem là tín hiệu cho thấy Washington tin tưởng vào khả năng duy trì sự ổn định của chuỗi cung ứng chiến lược, đồng thời củng cố vị thế đàm phán của Mỹ trong lĩnh vực tài nguyên công nghệ cao.
Giới quan sát cho rằng phát biểu của ông Bessent phản ánh nỗ lực của Washington trong việc duy trì chuỗi cung ứng chiến lược và củng cố vị thế đàm phán của Mỹ trong lĩnh vực tài nguyên công nghệ cao. Việc ông công khai chỉ trích động thái của Trung Quốc được xem như một tín hiệu ngoại giao cứng rắn, nhằm ngăn chặn xu hướng “vũ khí hóa” tài nguyên trong tương lai.
Tuy nhiên, nhiều chuyên gia đánh giá sự “cân bằng” mà ông Bessent đề cập chỉ mang tính tạm thời. Việc Trung Quốc chấp thuận hoãn chính sách xuất khẩu được coi là một bước điều chỉnh ngắn hạn hơn là thay đổi chiến lược dài lâu. Trong khi đó, Mỹ tiếp tục mở rộng đầu tư vào hoạt động khai thác và chế biến đất hiếm tại các quốc gia khác nhằm giảm phụ thuộc vào thị trường Trung Quốc.
Theo các nhà phân tích, thỏa thuận hiện nay giữa hai bên có thể giúp duy trì ổn định ngắn hạn, song vẫn tiềm ẩn nguy cơ tái bùng phát căng thẳng trong lĩnh vực tài nguyên chiến lược, một trong những trụ cột then chốt trong quan hệ kinh tế song phương Mỹ – Trung.
T.P