Châu Âu gia tăng lo ngại về nỗ lực kết thúc xung đột Ukraina của Mỹ có thể dẫn tới một thỏa thuận bất lợi cho Ukraina, trao lợi thế cho Nga.
Ngày 2.12, các nguồn tin ngoại giao từ Brussels (Bỉ) cho biết, bất kể nỗ lực ngoại giao mới nhất của chính quyền Tổng thống Donald Trump sẽ đi về đâu, các nước châu Âu đang đối mặt với nỗi ám ảnh về một “thỏa thuận xấu” – dù sớm hay muộn.
Giới chức châu Âu lo ngại kết cục của cuộc xung đột sẽ không trừng phạt hay làm suy yếu Nga như họ kỳ vọng. Ngược lại, một thỏa thuận vội vàng vào lúc này có thể đặt an ninh của châu Âu vào tình thế nguy hiểm hơn bao giờ hết. Họ lo sợ sẽ phải chứng kiến và chấp nhận một thực tế: Sự trỗi dậy của mối quan hệ đối tác kinh tế giữa Mỹ – người bảo trợ truyền thống của NATO – và Nga.
Thực tế cho thấy tiếng nói của châu Âu trên bàn đàm phán đang trở nên mờ nhạt do thiếu năng lực quân sự đủ mạnh để gây sức ép. Minh chứng rõ ràng nhất là sự vắng mặt của đại diện châu Âu tại cuộc gặp quan trọng giữa quan chức Mỹ và Ukraina ở Florida cuối tuần qua.
Ông Luuk van Middelaar, Giám đốc Viện Địa chính trị Brussels, nhận định châu Âu đang dần bị gạt ra rìa, khi ông Trump dường như chỉ muốn giải quyết vấn đề theo cách của các nước lớn, nơi chỉ có Mỹ và Nga là những người quyết định cuộc chơi.
Mặc dù Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio đã lên tiếng trấn an về việc châu Âu sẽ được tham gia thảo luận, nhưng những lời hứa này chưa đủ để xua tan sự bất an. Việc ông Rubio dự kiến vắng mặt tại hội nghị ngoại trưởng NATO tuần này càng khiến các đồng minh lo ngại về cam kết thực sự của Mỹ.
Mối lo ngại lớn nhất hiện nay là bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào cho phép Nga giữ lại các vùng lãnh thổ đã kiểm soát tại Ukraina sẽ tạo ra một tiền lệ nguy hiểm. Bên cạnh đó, việc chính quyền ông Trump không loại trừ khả năng nối lại quan hệ kinh tế với Nga sau xung đột khiến châu Âu e ngại đối phương sẽ có nguồn tài chính khổng lồ để tái vũ trang.
Bà Kaja Kallas, Đại diện cấp cao EU, cảnh báo nếu ngân sách quốc phòng của Nga được phục hồi, nguy cơ xung đột bùng phát trở lại là hoàn toàn hiện hữu.
Giới chuyên gia nhận định châu Âu đang phải trả giá đắt vì đã phụ thuộc quá nhiều vào Mỹ về an ninh. Dù đã viện trợ khoảng 180 tỉ euro (khoảng 209,23 tỉ USD) cho Ukraina kể từ năm 2022, tiếng nói của châu Âu vẫn không đủ sức nặng để tác động lên tiến trình hòa bình.
Bà Claudia Major, chuyên gia tại Quỹ Marshall Đức, kết luận người châu Âu không được ngồi vào bàn đàm phán đơn giản vì họ “không có gì để mặc cả” do đã lơ là đầu tư vào quốc phòng trong suốt nhiều năm qua.
T.H