Tân Tổng thống Mỹ sẽ buộc phải hợp tác với Nga ở Syria?

Tờ National Interest mới đây đã trích dẫn tranh luận của một số phương tiện truyền thông Mỹ cho rằng, mục đích của Mỹ là phải chấm dứt được cuộc nội chiến ở Syria và bắt đầu các cuộc đàm phán để “thay đổi bản đồ chính trị Trung Đông” chứ không phải lật đổ các chế độ ở đây và mục đích này sẽ không thể đạt được nếu không hợp tác với Nga.

Dù cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ chưa diễn ra nhưng một loạt các phương tiện truyền thông của Mỹ đã bắt đầu tranh luận sôi nổi về việc bà Hilary Clinton cần hành động như thế nào ở Syria nếu như được bầu làm Tổng thống Mỹ.

Một số ủng hộ việc Mỹ can thiệp mạnh hơn vào Syria, cụ thể là thiết lập khu vực an ninh cho người tị nạn và thiết lập vùng cấm bay ở Syria. Số khác lại chỉ trích những người ủng hộ các quan điểm mang tính chất hết sức mạo hiểm và rủi ro này.

Theo tác giả Amitai Etzioni của bài báo đăng tải trên National Interest, bước đi đầu tiên của tân chủ nhân Nhà Trắng thời gian tới là nên đưa ra tuyên bố về việc Mỹ sẽ không cố gắng dùng vũ lực để lật đổ chế độ nào đó. Ngược lại, Mỹ sẽ ủng hộ các bước đi giảm thiểu bạo lực và bắt đầu các tiến trình ngoại giao với sự tham gia của tất cả các bên.

Nếu như trong 4 năm đầu của cuộc khủng hoảng Syria, chính quyền Mỹ luôn kiên quyết bảo vệ quan điểm của mình cho rằng Tổng thống Syria Bashar al-Assad buộc phải từ chức như là một điều kiện để tiến hành đàm phán thì trong vòng 1 năm trở lại đây, quan điểm này bắt đầu được xem xét lại. Nguyên nhân là do có ý kiến cho rằng Chính phủ của ông Assad đang đứng trước ngưỡng cửa sụp đổ.

Tuy nhiên, những diễn biến thời gian gần đây cho thấy ông Assad không những đững vứng và dường như còn đang quay trở lại thế tấn công để giành chiến thắng. Mỹ hiện vẫn đang đi tìm kiếm một nhân vật nào đó trong số lực lượng đối lập Syria theo đuổi trường phái tự do, thân Mỹ. Tuy nhiên, số lượng này không nhiều và ảnh hưởng lại khá mờ nhạt.

Do đó, Amitai Etzioni cho rằng nhiệm vụ chính của Mỹ hiện nay là tìm cách cứu lấy mạng sống của hàng trăm nghìn người, ngăn không cho hàng triệu người tị nạn Syria chạy sang các nước khác và các nhiệm vụ này sẽ không thể thực hiện được nếu như lật đổ ông Assad.

Nguyên nhân thứ hai khiến Mỹ, theo Amitai Etzioni, nên thay đổi các ưu tiên của mình là do yếu tố Nga. Trong trí tưởng tượng của một số chính trị gia theo trường phái cánh hữu của Mỹ thì nhiệm vụ tiếp theo của tân Tổng thống Mỹ sẽ là “chống Nga” và buộc Nga phải rút khỏi Ukraine, cũng như Trung Đông.

Trong khi đó, Nga đang thực sự đầu tư khá nhiều công sức và tiền của cho chính phủ của ông Assad. Sau khi Mỹ đánh chiếm Iraq, Nga đã mất đi một trong số không nhiều quốc gia có thể giúp Nga tăng cường ảnh hưởng ở Trung Đông.

Theo sau Iraq là Ai Cập. Do đó, Syria hiện đang là đồng minh duy nhất của Nga ở Trung Đông và cũng là quốc gia duy nhất hiện nay trên thế giới mà Nga bố trí căn cứ Hải quân và Không quân ở đó.

Đối với Nga, việc tiếp tục duy trì chế độ của Assad tại Syria có ý nghĩa hơn nhiều so với mong muốn lật đổ Assad của Mỹ. Dù muốn hay không nhưng Mỹ cũng phải thừa nhận rằng cuộc khủng hoảng ở Syria sẽ không thể giải quyết được nếu thiếu Nga. Và đây cũng là một lý do nữa khiến Mỹ phải dừng các nỗ lực lật đổ chế độ của ông Assad.

Ngoài ra, các sự kiện diễn ra gần đây ở Syria cho thấy khả năng Mỹ có thể lật đổ Assad đang ngày càng ít đi. Do đó, theo Amitai Etzioni, tân Tổng thống Mỹ sẽ buộc phải nhanh chóng chuyển sang tìm kiếm thỏa thuận hòa bình, trong đó có hợp tác chứ không phải chỉ trích Nga.

Nếu Mỹ thực hiện bước đi này, Ả rập xê út và Thổ Nhĩ Kỳ có thể sẽ không hài lòng nhưng Ả rập xê út hầu như không trợ giúp gì cho giải quyết cuộc xung đột ở Syria. Ngược lại, el-Riyadh lại đang rất cần đến sự trợ giúp của Mỹ để giải quyết tình hình ở Yemen. Còn Thổ Nhĩ Kỳ cũng không phải là đối tác đơn giản với Mỹ vì nước này cũng có những toan tính riêng trong giải quyết vấn đề Syria.

Tác giả bài báo trên National Interest kết luận rằng cho dù vẫn còn những điểm chưa đồng thuận nhất định nhưng tân Tổng thống Mỹ cần phải đặt ra mục tiêu chấm dứt cuộc nội chiến ở Syria và bắt đầu tiến trình các cuộc đàm phán để thay đổi bản đồ Trung Đông.

Tham vọng này của Mỹ sẽ không thể thành công nếu thiếu sự hợp tác với Nga, cho dù Mỹ có muốn hay không muốn.