Trong thời hạn 2 năm cho việc rút hẳn khỏi Liên minh châu Âu (EU), Thủ tướng Anh Theresa May yêu cầu được đẩy nhanh đàm phán thương mại, nhưng Brussels xem đây là trò “tống tiền”.
Việc gì đến cũng phải đến. Ngày 29-3 (giờ Anh), 9 tháng sau ngày bỏ phiếu trưng cầu, Thủ tướng May có bài phát biểu trước Hạ viện Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland xung quanh chuyện nước này chính thức khởi động các cuộc đàm phán rời khỏi EU (gọi là Brexit).
Bài phát biểu diễn ra sau khi Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Donald Tusk xác nhận đã nhận được lá thư của bà May, kích hoạt điều khoản 50 của Hiệp ước Lisbon cho quá trình Brexit.
Thừa nhận thách thức
Báo chí châu Âu, Mỹ và thậm chí tại Anh đã có hàng loạt bài viết bi quan về bối cảnh nước Anh hậu Brexit. Trong phát biểu trước Hạ viện, dù khẳng định Anh vẫn là đối tác tốt với các nước EU cũng như kêu gọi nỗ lực của người dân cho chặng đường tới, bà May vẫn thừa nhận thách thức.
“Chúng tôi hiểu sẽ có những hậu quả cho việc Vương quốc Anh rời EU. Chúng tôi hiểu rằng ta sẽ mất ảnh hưởng đối với các luật lệ tác động lên kinh tế châu Âu. Chúng tôi biết các công ty Anh đang giao dịch với EU sẽ phải căn chỉnh theo những giao ước mà chúng ta không còn là một phần trong đó nữa, cũng tương tự những gì chúng ta làm với các thị trường nước ngoài khác” – Guardian dẫn lời bà May.
Là thành viên nổi bật của EU lâu nay, dĩ nhiên việc rời khỏi khối này sẽ phá hủy toàn bộ các thỏa thuận thương mại tự do, quyền đi lại, thuế, trách nhiệm, quyền lợi… của người Anh với 27 thành viên còn lại.
Các phân tích của báo giới trước đó cho thấy đơn cử ở lĩnh vực ngân hàng, nhiều đại gia sẽ rút trụ sở khỏi London và xem Dublin (Cộng hòa Ireland) cũng như Frankfurt (Đức) là “thiên đường” mới. Dĩ nhiên việc này kéo theo nguồn thu từ thuế cho Chính phủ Anh, tước đi cơ hội việc làm của người dân Anh.
Châu Âu cứng rắn
Sẽ mất hai năm để các cuộc đàm phán Brexit hoàn tất. Trong thời gian này, dĩ nhiên người Anh vẫn cần hợp tác ở mọi phương diện với các đối tác châu Âu. Tuy nhiên nguyện vọng về hai cuộc đàm phán song song, vừa rời đi – vừa tái đàm phán thương mại, đang vấp phải thái độ cứng rắn từ EU. Họ khẳng định khi nào Anh rời khỏi EU, trả “phí Brexit” (ước chừng 60 tỉ euro) thì hãy tính đến việc đàm phán thương mại.
“Một cuộc chia tay theo trình tự là yêu cầu hiển nhiên và là điều kiện tiên quyết cho bất kỳ mối quan hệ hợp tác EU – Anh nào đó trong tương lai. Đây là cái không thể đàm phán” – AFP ngày 30-3 dẫn lời tân Chủ tịch Nghị viện châu Âu Antonio Tajani nói trong một cuộc họp báo.
Trưởng phụ trách vấn đề Brexit của Nghị viện châu Âu Guy Verhofstadt nói thêm: “Chúng tôi không loại trừ một giai đoạn chuyển tiếp, mà theo quan điểm của chúng tôi là nên có sự hạn chế về thời gian. Chúng tôi đề xuất ba năm”.
Thực tế, việc muốn đẩy nhanh các thỏa thuận thương mại mới song song quá trình Brexit là yêu cầu then chốt của bà May. Tuy vậy, mong muốn này không lấy được thiện chí của EU, ngược lại các lãnh đạo châu Âu còn cho rằng bà May xài chiêu “uy hiếp” EU.
Không thể là con bài uy hiếp
Trong bức thư Brexit, Thủ tướng Anh Theresa May viết: “Nếu chúng tôi rời EU mà không có thỏa thuận nào, hiển nhiên chúng tôi phải thực hiện thương mại theo điều khoản của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO). Còn về vấn đề an ninh, một thất bại trong thỏa thuận đồng nghĩa sự hợp tác của chúng ta trong việc chống tội phạm và khủng bố sẽ yếu đi”.
Đáp lại điều này, trưởng phụ trách vấn đề Brexit của Nghị viện châu Âu Guy Verhofstadt khẳng định không thể chấp nhận việc Anh sử dụng sức mạnh quân sự và lĩnh vực tình báo để làm con bài uy hiếp EU trên bàn đàm phán.
Ông nói: “Tôi đã cố làm một người lịch thiệp đối với một phụ nữ, nên tôi thậm chí chẳng thể sử dụng hoặc nghĩ tới việc xài những từ ngữ mang tính uy hiếp như vậy. Tôi nghĩ an ninh cho người dân của chúng ta không quá quan trọng để bắt đầu sự chia lìa ở lĩnh vực thương mại của một nước với nước khác. Cả hai tất nhiên đều cần thiết cho quan hệ trong tương lai mà không cần lấy cái này để uy hiếp cái kia”.