BienDong.Net: Tối 30/5, trong phát biểu đầu tiên tại phiên khai mạc hội nghị Shangri – La 13 Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe khẳng định sẽ ủng hộ hết mình cho nỗ lực của các nước ASEAN nhằm đảm bảo an ninh vùng biển và bầu trời, duy trì tự do hàng hải và hàng không.
BBC dẫn lời ông Abe nhấn mạnh về nhu cầu phải tôn trọng và tuân thủ luật pháp quốc tế và khẳng định “Nhật có kế hoạch đóng một vai trò lớn hơn và chủ động hơn so với hiện nay để đảm bảo cho Châu Á và thế giới được hòa bình hơn.Thủ tướng Abe tại Diễn đàn Shangri – La
Không nêu đích danh Trung Quốc, Thủ tướng Nhật Bản cho rằng có ba nguyên tắc về luật lệ trên biển đơn giản và dễ hiểu mà tất cả các tất cả nước tại Châu Á và Thái Bình Dương cần tuân thủ triệt để:
“Nguyên tắc thứ nhất là các các nước tuyên bố và làm rõ chủ quyền dựa vào luật lệ quốc tế.
“Nguyên tắc thứ hai là các nước không dùng vũ lực hay hăm dọa nhằm để khẳng định chủ quyền.
“Và nguyên tắc thứ ba là các nước sẽ tìm cách giải quyết tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình.
“Chẳng hạn như Indonesia và Philipppines, họ đã ký Hiệp định về phân định ranh giới vùng đặc quyền kinh tế và tôi hoan nghênh bước đi này, đây là một ví dụ tuyệt vời về việc tôn trọng luật lệ trên biển, Thủ tướng nói.
“Chính phủ Nhật ủng hộ mạnh nỗ lực của Philippines kêu gọi cho một phán quyết đối với tranh chấp tại Biển Đông theo ba nguyên tắc này.
“Chúng tôi cũng ủng hộ Việt Nam trong nỗ lực giải quyết tranh chấp thông qua đối thoại.”
Nhà lãnh đạo Nhật Bản kêu gọi ASEAN và Trung Quốc sớm đạt được bộ quy tắc ứng xử tại Biển Đông.
“Các động thái nhằm củng cố việc thay đổi hiện trạng bằng cách tạo ra sự đã rồi cần bị lên án mạnh mẽ vì đó là điều đi ngược lại với tinh thần của các nguyên tắc trên, Thủ tướng Abe nhấn mạnh.
Cũng theo ông Abe, giờ là lúc phải cam kết chắc chắn với tinh thần và các điều khoản của Tuyên bố về cách ứng xử trên Biển Đông năm 2002 (DOC), và không thực hiện các hành động đơn phương làm thay đổi thực trạng một cách lâu dài.
“Thời điểm để cống hiến trí tuệ của chúng ta nhằm khôi phục hòa bình trên biển là lúc này, ông nói.
“Điều mà cả thế giới đang nóng lòng chờ đợi là biển và trời của chúng ta được quản lí bằng luật, luật lệ và qui trình giải quyết tranh chấp sẵn có.
“Điều chúng ta ít mong đợi nhất là sợ rằng luật pháp bị thay thế bằng các mối đe dọa, sự hăm dọa chen chân vào luật lệ và rằng các tình huống bất ngờ sẽ xảy vào thời điểm và địa điểm bất định.
“Tôi hy vọng mạnh mẽ rằng một bộ quy tắc ứng xử (COC) thật sự có hiệu quả có thể được thiết lập trên Biển Đông giữa ASEAN với Trung Quốc, và điều này có thể nhanh chóng đạt tới”, ông Abe phát biểu.
Jonathan Marcus, phóng viên ngoại giao BBC nhận định rằng ông Abe muốn tăng cường ủng hộ cho các nước đang có tranh chấp lãnh hải với Bắc Kinh. Hiện tại, quan hệ giữa hai cường quốc kinh tế hàng đầu thế giới – Nhật Bản và Trung Quốc – tiếp tục căng thẳng do các tranh chấp liên quan đến quần đảo Senkaku/Điếu Ngư, do Nhật Bản kiểm soát, nhưng Trung Quốc đòi hỏi chủ quyền.
Trong khi đó, yêu sách của Bắc Kinh đòi hỏi chủ quyền trên gần như toàn bộ Biển Đông với tấm bản đồ đường 9 đoạn (còn gọi là « đường lưỡi bò »), và nhiều động thái đơn phương, trong đó có việc họ cho đặt giàn khoan 981 tại vùng thềm lục địa Việt Nam, khiến cộng đồng quốc tế lo ngại xung đột vũ trang có thể bùng phát.
Phát biểu của ông Abe được đưa ra vào thời điểm ông đẩy mạnh chiến dịch kêu gọi cải tổ hiến pháp hòa bình thời hậu chiến, nới lỏng các hạn chế với quân đội.
“Nhật có ý định đóng vai trò lớn hơn và chủ động hơn trong việc làm cho hòa bình Châu Á và thế giới trở nên chắc chắn hơn”, Thủ tướng tuyên bố.
Ông Abe nhấn mạnh rằng, liên minh của Nhật với đồng minh thân cận Mỹ là nền tảng cho sự ổn định trong khu vực, đồng thời cho rằng Tokyo đang tìm kiếm các mối quan hệ đối tác chặt chẽ hơn với những nước Châu Á gồm Australia, Ấn Độ và ASEAN.
Ông cũng bày tỏ kế hoạch diễn giải lại điều 9 trong hiến pháp hòa bình để thực hiện quyền phòng thủ tập thể, hoặc trợ giúp quân sự cho một nước thân thiện trong tình huống bị tấn công.
“Chúng ta đang ở trong kỷ nguyên mà không một quốc gia nào có thể tự đảm bảo hòa bình cho riêng mình”, ông nói. “Chính vì Nhật là một quốc gia phụ thuộc rất lớn vào hòa bình và ổn định của cộng đồng quốc tế, nên Nhật mong muốn làm việc chủ động hơn cho hòa bình thế giới”, ông nói.
Theo các nhà phân tích, thông điệp về vai trò lớn hơn trong an ninh toàn cầu của Nhật Bản sẽ nhận được nhiều ủng hộ, bởi Châu Á đang ngày càng lo ngại trước Trung Quốc.
“Các nước ASEAN có tranh chấp với Trung Quốc sẽ ủng hộ ông Abe”, Malcom Cook, nghiên cứu viên cao cấp từ Viện Đông Nam Á Học ở Singapore nói. Trong khi đó, một quan chức quốc phòng cao cấp của Philippines tuyên bố: “Chúng tôi chào đón đóng góp của Nhật Bản để củng cố an ninh và ổn định trong khu vực, bao gồm cả kế hoạch nâng cao vai trò an ninh của họ”.
BDN