Theo New York Times, đề xuất tuần tra Biển Đông của Hải quân Mỹ đã bị Lầu Năm Góc từ chối, trong bối cảnh Trump – Tập hợp tác để giải quyết vấn đề Triều Tiên.
Tổng thống Mỹ Donald Trump và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong buổi gặp gỡ tại Mar-a-Lago. Ảnh: AP
Đề xuất bị từ chối
Tờ New York Times ghi nhận, 6 tuần trước Bộ chỉ huy Thái Bình Dương (PACOM) của Mỹ đề xuất lên quan chức chính phủ cấp cao để cho phép một tàu chiến Mỹ tiến vào phạm vi 12 hải lý của bãi cạn Scarborough.
Hải quân Mỹ hoàn toàn có lý do để tin rằng yêu cầu này sẽ được chấp thuận. Trong cuộc bầu cử Tổng thống năm ngoái, ông Trump chỉ trích chính quyền Barack Obama đã yếu đuối trong việc bảo vệ vùng biển quốc tế ở Biển Đông, trong khi Bắc Kinh đã tiến hành xây dựng trái phép đường băng, cơ sở quân sự và đưa thiết bị lên các đảo nhân tạo xây phi pháp ở quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa, thuộc chủ quyền Việt Nam.
Không chỉ vậy, trong buổi điều trần trước khi nhậm chức vào tháng 1/2017, Ngoại trưởng Rex Tillerson còn kêu gọi cần ngăn Trung Quốc không được tiếp cận các đảo nhân tạo. Các chuyên gia về chính sách ngoại giao cùng giới quan sát nín thở chờ đợi Hải quân Mỹ tiếp tục tuần tra vùng biển bị Trung Quốc tuyên bố chủ quyền như thường lệ, vốn bị tiết chế dưới thời Obama.
Tuy nhiên, yêu cầu của PACOM và hai cơ quan Hải quân khác đã bị lãnh đạo Lầu Năm Góc từ chối trước khi nó đến được bàn làm việc của Tổng thống Trump. Đến thứ Ba (2/5), quan chức Bộ Quốc phòng Mỹ cho biết Nhà Trắng không tham gia vào quyết định này.
Sau hơn 100 ngày đầu tiên dưới chính quyền Trump, chưa có tàu Hải quân Mỹ nào tiếp cận khu vực bán kính 19km quanh các đảo đá tại Biển Đông, theo quan chức Bộ Quốc phòng nước này.
Diễn biến này được cho là kết quả của quan hệ hợp tác Mỹ-Trung nhằm giải quyết vấn đề hạt nhân Triều Tiên, sau khi Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình thăm Mỹ và tiếp xúc Tổng thống Donald Trump ngày 6-7/4 vừa qua.
Căng thẳng trên bán đảo đã thay đổi quan điểm của chính quyền Trump về cách tiếp cận Trung Quốc. Ông Trump vận động tranh cử trên cơ sở cứng rắn với Bắc Kinh, hứa hẹn sẽ chỉ trích Trung Quốc thao túng tiền tệ và điều tra nước này về thương mại.
Nhưng khi Triều Tiên cố gắng thử phóng tên lửa đến 9 lần kể từ khi Trump nhậm chức, Mỹ lập tức tạo bầu không khí hòa dịu với Bắc Kinh. Cứ sau mỗi lần Bình Nhưỡng thử tên lửa, thái độ thân thiết mà ông Trump dành cho ông Tập lại tăng lên.
Mối ưu tiên trong khu vực
Theo New York Times, Tổng thống Obama từng hứng chịu chỉ trích nặng nề từ đảng Cộng hòa vì liên tiếp trì hoãn các cuộc tuần tra của tàu Hải quân Mỹ ở biển Đông trong hơn 2 năm. Chính quyền Obama nhiều lần từ chối yêu cầu tiến vào khu vực của Hải quân vì lo ngại gây căng thẳng với Bắc Kinh.
Tuy nhiên, quyết định này phần nào đã khiến Trung Quốc tiếp tục đẩy mạnh quân sự hóa phi pháp, xây nhà chứa máy bay và mang đến nhiều thiết bị. Các quan chức Trung Quốc một mực khẳng định rằng những hành động này không có tính chất quân sự hóa, Mỹ và nhiều nước khác không đồng ý.
Trung Quốc đến nay chưa tiến hành xây dựng trên bãi cạn Scarborough, những chính quyền Mỹ từ lâu coi động thái này là giới hạn cuối cùng, và đã cảnh báo người Trung Quốc rằng việc xây dựng trên bãi cạn sẽ bị coi là hành động khiêu khích.
Một quan chức Lầu Năm Góc gọi đề xuất tuần tra khu vực 12 hải lý của bãi cạn Scarborough do PACOM đưa ra là tín hiệu cho người Trung Quốc biết rằng Mỹ vẫn coi việc xây dựng trên bãi cạn này là “lằn ranh đỏ”.
Vị quan chức này cũng cho biết, giới chức Hải quân Mỹ tin rằng đề xuất này phù hợp với ý định của chính quyền Trump.
Tuy nhiên, các quan chức Bộ Quốc phòng cũng cho hay, Bộ trưởng quốc phòng James Mattis và giới lãnh đạo Lầu Năm Góc muốn nghiên cứu kỹ lưỡng các hậu quả của chuyến tuần tra như vậy đối với chính sách an ninh quốc gia.
Theo Andrew L. Oros, tác giả cuốn “Phục hưng An ninh Nhật Bản”, điều quan trọng hiện nay là giải quyết tham vọng vũ khí hạt nhân và tên lửa Triều Tiên, thay vì tranh chấp vài chuyến tuần tra Hải quân.
“Và tôi hy vọng rằng việc này không khiến người Trung Quốc cho rằng Mỹ đang chấp nhận các yêu sách về chủ quyền (trái phép) của Trung Quốc tại vùng biển quốc tế,” ông Oros nhận định.