Sau lễ tuyên thệ nhậm chức tuần qua, tân Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in đã ngay lập tức bắt tay vào xây dựng nội các mới, với việc chỉ định những vị trí chủ chốt trong chính quyền. Trong cuộc họp báo đầu tiên tại Phủ Tổng thống, hay còn gọi là “Nhà Xanh”, ông Moon Jae-in thông báo chỉ định bốn chức danh đầu tiên trong nội các mới.
Bốn chức danh đó là: Thủ tướng, Chánh văn phòng phủ Tổng thống, Giám đốc Cơ quan tình báo và Giám đốc Cơ quan an ninh quốc gia. Theo đó, Tỉnh trưởng tỉnh Nam Jeolla, ông Lee Nak-yon được chỉ định làm Thủ tướng. Với vị trí này, ông Lee Nak-yon dù không cần được Quốc hội thông qua song cũng phải ra điều trần tại Cơ quan lập pháp trong một vài ngày tới. Im Jong-seok, Trưởng nhóm thư ký cho chiến dịch vận động tranh cử của ông Moon, làm Chánh Văn phòng Phủ Tổng thống. Ông Suh-hoon, cựu quan chức thuộc Cơ quan tình báo quốc gia được bổ nhiệm làm Giám đốc cơ quan này và ông Joo Young-hoon, một quan chức thuộc Cơ quan An ninh Phủ Tổng thống được chỉ định làm người đứng đầu cơ quan này. Tân Thủ tướng Lee Nak-yon sẽ giúp tìm ra những ứng cử viên cho những vị trí khác nhau trong bộ máy chính phủ.
Tân Tổng thống Moon Jae-in đã họp khẩn cấp Hội đồng An ninh Quốc gia để thảo luận về vụ phóng tên lửa của Triều Tiên mới nhất. Triều Tiên phóng tên lửa đạn đạo sau khi Seoul vừa có tổng thống mới. Trước đó, quân đội Hàn Quốc cho biết Triều Tiên đã phóng một quả tên lửa đạn đạo vào sớm 14/5 từ một địa điểm gần biên giới với Trung Quốc. Phía Hàn Quốc cho rằng, đây là hành động khiêu khích đầu tiên của Triều Tiên kể từ khi ông Moon nhậm chức và là vụ thử tên lửa đạn đạo thứ hai của Triều Tiên trong vòng hai tuần qua. Các quan chức Nhật Bản cho biết tên lửa được Triều Tiên phóng lên cùng ngày đã bay khoảng 30 phút và dường như đã rơi ở bên ngoài vùng đặc quyền kinh tế Nhật Bản.
Trong bài phát biểu đầu tiên, Moon Jae-in cam kết sẽ ưu tiên giải quyết vấn đề kinh tế của Hàn Quốc và mối quan hệ với Triều Tiên. Ông Moon nói: “Tôi sẽ luôn nỗ lực để mang lại hòa bình cho bán đảo Triều Tiên. Nếu cần thiết, tôi sẽ bay tới Mỹ, sẽ tới Trung Quốc và Nhật Bản và nếu điều kiện cho phép tôi cũng sẽ tới cả Triều Tiên”. Điều chỉnh quan hệ với Triều Tiên là vấn đề đang được dư luận Hàn Quốc quan tâm, sau khi quan hệ giữa Hàn Quốc và Triều Tiên liên tiếp căng thẳng suốt thời gian cầm quyền của người tiền nhiệm Park Geun-hye. Ngoài ra, ông Moon Jae-in cũng cho biết, sẽ tiến hành đàm phán với Trung Quốc và Mỹ về việc triển khai trên lãnh thổ Hàn Quốc Hệ thống Phòng thủ tên lửa tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) đang gây tranh cãi.
Với việc nữ Tổng thống đầu tiên trong lịch sử Hàn Quốc bất ngờ phải rời nhiệm sở, người dân nước này đã quay lưng lại với phe bảo thủ và đưa cựu Chủ tịch đảng Dân chủ theo xu hướng tự do Moon Jae-in lên nắm quyền, với hy vọng ông sẽ tìm được những bước đi hiệu quả để hóa giải một loạt “thế cờ bí” mà đất nước đang phải đối mặt: từ chia rẽ nội bộ, khó khăn kinh tế, đến mối lo Triều Tiên, hay quan hệ đang trục trặc với Trung Quốc, Nhật Bản và cả với Mỹ.
Hiện giới theo chủ nghĩa tự do ở Hàn Quốc cho rằng, tình hình chiến lược đã thay đổi đáng kể từ thời ông Kim Dae-jung và giai đoạn đầu cầm quyền của ông Roh Moo-hyun, khi Triều Tiên chưa trở thành quốc gia hạt nhân trên thực tế. Để có thể trở lại một chính sách “Ánh dương 2.0”, ông Moon sẽ phải đương đầu với những thách thức lớn. Trong cuộc trả lời phỏng vấn gần đây với tờ The Washiongton Post, ông Moon nói, ông xem liên minh giữa Hàn Quốc và Mỹ là nền tảng của chính sách ngoại giao và cam kết sẽ không bắt đầu đàm phán với Triều Tiên mà không tham vấn trước với Mỹ.
Dù kinh tế Hàn Quốc được dự đoán hồi phục nhẹ trong 2017, song nhiều người vẫn cảm thấy họ đang sống chật vật. Theo Yonhap, chỉ số chịu đựng kinh tế – được tính dựa trên tình trạng thất nghiệp và tỷ lệ lạm phát – hiện cao nhất 5 năm. Nhiều người cao tuổi ở Hàn Quốc quan tâm hơn tới vấn đề an ninh và chính sách về Triều Tiên. Theo thăm dò mới đây của Gallup/YTNl, cử tri Hàn Quốc ở độ tuổi 30 rất thích ứng viên Dân chủ Moon Jae-in. Tuy nhiên, chỉ 16% những người ở độ tuổi 60 hoặc già hơn ủng hộ ông này, họ chủ yếu thích Ahn Cheol-soo hoặc Hong Jun-pyo hơn vì cả hai ứng viên này theo đuổi chính sách cứng rắn hơn với Triều Tiên.
Hãng thăm dò dư luận độc lập ở Hàn Quốc, cho thấy có tới 27,5% số người tham gia khảo sát nói vấn đề quan trọng nhất với họ là “kế hoạch thực hiện cải cách và xử lý tham nhũng tận gốc rễ” của ứng viên. Trong khi đó, 24,5% quan tâm nhất đến “phục hồi kinh tế và cuộc sống của người dân”. “Bảo vệ an ninh quốc gia và dân chủ tự do” đứng ở vị trí thứ 3 trong cuộc khảo sát, với 18,5% người được hỏi đánh giá đây là vấn đề quan trọng nhất. Chưa đầy một tuần trước ngày bầu cử, nhiều người ở Seoul đã có tiếng nói giống nhau khi nêu quan ngại về cải cách chính trị và tăng trưởng kinh tế.
Việc ông Moon lên nắm quyền tại Hàn Quốc phác hoạ sự trở lại của chính sách đối ngoại tự do, từng được cựu Tổng thống Roh Moo-hyun theo đuổi vào năm 2007, trước khi phe bảo thủ trở lại nắm quyền.Tuy nhiên, chính quyền của ông Moon sẽ gặp không ít thách thức, nếu như muốn quay trở lại với chính sách đối ngoại tự do này. Việc chuyển giao quyền lực quá ngắn sẽ buộc ông Moon và đội ngũ của mình “tiếp quản” chính quyền trong thời gian tương đối gấp gáp. Ông Moon nhậm chức với một Chính phủ tạm quyền cho đến khi Thủ tướng và nội các được chỉ định được thông qua bởi một Quốc hội mà đảng Dân chủ của ông không chiếm đa số. Quan trọng hơn, việc cần phải đạt được sự nhất trí từ Quốc hội sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến những lựa chọn đội ngũ của ông Moon, đồng thời giới hạn khả năng của ông trong việc thực hiện nghị trình của mình.
Thêm vào đó, thái độ của một bộ phận không nhỏ của người dân Hàn Quốc cũng sẽ là một rào cản không thể coi nhẹ đối với chính sách đối ngoại của ông Moon. Mặc dù nhiều người cho rằng giờ là lúc cần đổi mới chính sách, song họ vẫn tin vào mối quan hệ liên minh quân sự của Seoul với Washington, cũng như duy trì những hoài nghi về khả năng đàm phán với Triều Tiên.
Công chúng Hàn Quốc có xu hướng bảo thủ khi đề cập đến các vấn đề đối ngoại trong thập kỷ qua, do đó Tổng thống Moon và đội ngũ của ông sẽ phải tốn nhiều công sức nếu như muốn đảo ngược xu thế này. Hơn nữa, môi trường chính trị quốc tế thay đổi mạnh mẽ trong thập niên qua sẽ càng khiến ông Moon khó khăn hơn trong việc theo đuổi những trọng tâm chính sách như dưới thời ông Roh Moo-hyun. Đặc biệt, chính quyền Mỹ của ông Trump đang tỏ ra quyết đoán hơn trong các chính sách về Triều Tiên, trong khi Hàn Quốc vẫn loay hoay lấp đầy khoảng trống quyền lực do bà Park Geun-hye để lại. Ông Moon Jae-in nhậm chức khi mà chính sách đối ngoại cứng rắn với Triều Tiên của ông Trump đã dần thành hình, dù cho còn nhiều lỗ hổng