Ba nước Mỹ, Ấn Độ và Nhật Bản thường xuyên mở các cuộc tập trận thường niên tại khu vực vịnh Bengal, nơi tuyến đường huyết mạch của Trung Quốc phải đi qua.
Mục tiêu rõ ràng
Cuộc tập trận diễn ra trong 10 ngày giữa hải quân hỗn hợp của 3 nước Ấn Độ, Mỹ và Nhật Bản mang tên Malabar trên vịnh Bengal vừa kết thúc ngày 17/7. Các nhà nghiên cứu cho rằng điều này chứng tỏ một liên minh chiến lược tam giác do Mỹ đứng đầu nhằm chống lại Trung Quốc đang phát triển.
Với Nhật Bản, đây là lần thứ ba liên tiếp nước này tham gia cuộc tập trận thường niền Malabar với tư cách một đối tác thường trực.
Hải quân và lính thủy đánh bộ Mỹ từ tàu sân bay USS Nimitz đã cùng lực lượng hải quân Ấn Độ và lực lượng hải quân Nhật Bản tham gia cuộc tập trận Malabar 2017, cuộc tập trận lớn nhất được tổ chức tại Ấn Độ Dương kể từ khi Ấn Độ và Mỹ đưa ra sáng kiến này năm 1992.
Tàu sân bay Nimitz của Mỹ và INS Vikramaditya của Ấn Độ cùng tàu sân bay trực thăng lớn JS Izumo của Nhật Bản đã tham gia cùng 16 tàu chiến khác, 95 máy bay và 2 tàu ngầm.
Trong khi cuộc tập trận hải quân diễn ra thì quân đội Ấn Độ và Trung Quốc đang đối đầu tại cao nguyên Doklam/Donglang trên dãy Himalaya do Trung Quốc và Bhutan cùng tuyên bố chủ quyền.
Một tuyên bố, được đăng tải trên website của Hải quân Mỹ và Đại sứ quán Mỹ tại Ấn Độ ngày 6/7 cho biết mục đích chính của cuộc tập trận Malabar 2017 là để đối phó với một loạt những nguy cơ chung đối với an ninh hàng hải tại Ấn Độ Dương-châu Á Thái Bình Dương.
Những tuyên bố này không chỉ rõ những mối đe dọa. Tuy nhiên, trong bối cảnh Mỹ và Ấn Độ ngày càng tỏ rõ quan ngại về việc gia tăng sức mạnh hải quân Trung Quốc, chủ yếu là lực lượng tàu ngầm tại Ấn Độ Dương, thì cuộc tập trận này rõ ràng nhằm mục đích chống lại “sự bành trướng” về mặt quân sự của Trung Quốc tại khu vực này.
Theo lời của một chỉ huy Mỹ nói rằng “cuộc tập trận này sẽ có tác động đáng kể với Trung Quốc” và “Trung Quốc sẽ biết chúng ta đang sát cánh cùng nhau và tốt hơn nên sát cánh cùng nhau”.
Đại biện của Mỹ tại New Delhi Mary Key Carlson nói “Mỹ hoan nghênh khả năng quốc phòng đang lớn mạnh của Ấn Độ và cam kết của nước này đối với bộ qui tắc chung cho khu vực, trong đó chủ quyền và luật pháp quốc tế được tôn trọng”.
Trong một cuộc gặp mới đây giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi tại Washington, trong đó hai bên đã nhấn mạnh “tầm quan trọng của tự do hàng hải, hàng không và thương mại”, một thông điệp rõ ràng nhằm chống lại Trung Quốc vì các tuyên bố lãnh thổ phi lý của nước này.
Thái độ của Trung Quốc
Giới phân tích cho rằng cuộc tập trận Malabar là một phần của quá trình hội nhập ngày càng tăng của Ấn Độ vào “cuộc tấn công mang tính chiến lược” của Mỹ nhằm vào Trung Quốc dưới thời Thủ tướng Modi.
Ngoài ra, ngày 26/6, Tổng thống Trump và Thủ tướng Modi đã đưa ra cam kết tăng cường mối quan hệ đối tác chiến lược toàn diện Mỹ-Ấn Độ tại cuộc gặp thượng đỉnh đầu tiên tại Nhà Trắng.
Việc Chính phủ của Thủ tướng Modi ủng hộ Nhật Bản làm đối tác thường trực của cuộc tập trận Malabar cách đây 2 năm là phù hợp với sự thúc đẩy của Washington nhằm hình thành liên minh tay ba chống Trung Quốc.
Điều này cũng phù hợp với mong muốn của giới tinh hoa Ấn Độ trong việc thắt chặt mối quan hệ với Tokyo vì những lợi ích địa chính trị của chính Ấn Độ tại khu vực Ấn Độ Dương- Thái Bình Dương.
Tại Hội nghị thượng đỉnh G20 ở Hamburg mới đây, Thủ tướng Modi và người đồng cấp Nhật Bản Shinzo Abe đã gặp nhau nhằm tăng cường mối quan hệ song phương. Tháng 12/2016, Ấn Độ đã ký với Nhật Bản một thỏa thuận hạt nhân dân sự mang tính lịch sử tại cuộc gặp thượng đỉnh song phương diễn ra ở Tokyo.
Về mặt công khai, phía Ấn Độ tất nhiên phủ nhận rằng Trung Quốc là mục tiêu của cuộc tập trận hải quân này.
Cho đến nay cũng chưa ai khẳng định việc lựa chọn các tàu và địa điểm diễn ra cuộc tập trận có liên quan đến sự hiện diện của tàu chiến Trung Quốc hay sự nhận thức về mối đe dọa đối với Ấn Độ ở vịnh Bengal và Ấn Độ Dương hay không.
Nói về cuộc diễn tập Malabar, ngày 7/7, người phát ngôn của Bộ Ngoại giao Trung Quốc Cảnh Sảng đành phải nói rằng “Trung Quốc không phản đối sự phát triển quan hệ và hợp tác bình thường giữa các quốc gia”.
Tuy nhiên, “chúng tôi hy vọng mối quan hệ và sự hợp tác như vậy không nhằm vào một nước thứ 3 và phải dẫn tới hòa bình và ổn định tại khu vực”.
Nói thế, nhưng trước cuộc tập trận Malabar, Trung Quốc đã gia tăng sự hiện diện hải quân tại Ấn Độ Dương, bao gồm tàu thu thập thông tin tình báo Haiwaingxing.
Hải quân Ấn Độ cũng đã phát hiện hơn 10 tàu chiến Trung Quốc, bao gồm cả các tàu ngầm và tàu khu trục trong vòng 2 tháng trước khi diễn ra cuộc tập trận Malabar.
Trung Quốc vẫn nói một đằng làm một nẻo!