Đích thân Tổng thống Rodrigo Duterte quyết định cho phép Trung Quốc khảo sát dọc bờ biển Philippines bên phía Thái Bình Dương.
Một thợ lặn thăm dò đáy biển của khu vực Benham Rise Ảnh: INQUIRER
Theo người phát ngôn tổng thống Harry Roque hôm 15-1, ông Duterte cho phép Trung Quốc hợp tác khảo sát với Trường ĐH Philippines tại Benham Rise, một khu vực được đánh giá là có hệ sinh thái đa dạng, dồi dào cá ngừ và giàu khoáng sản.
Liên Hiệp Quốc công nhận Benham Rise nằm trong thềm lục địa của Philippines vào năm 2012. Tuy Trung Quốc không tuyên bố chủ quyền tại đây song sự hiện diện của các tàu nước này ở Benham Rise trong nhiều tháng vào cuối năm 2016 đã dẫn đến nhiều lo ngại.
Ông Roque nói thêm ai phản đối dự án nghiên cứu chung này có thể khiếu nại ở quốc hội Philippines.
Việc Philippines cấp phép nghiên cứu ở Benham Rise không được công bố cho tới khi nghị sĩ Gary Alejano lên tiếng vào tuần trước. Là người chỉ trích dữ dội quan hệ gần gũi giữa ông Duterte với Bắc Kinh, ông Alejano tiết lộ tàu Trung Quốc trực thuộc Học viện Khoa học hải dương của nước này.
Trong cuộc họp báo ngày 12-1, Bộ trưởng Ngoại giao Philippines Alan Peter Cayetano bảo vệ quyết định của chính quyền ông Duterte. Ông Cayetano dẫn điều luật có nội dung: Cho phép tàu nước ngoài nghiên cứu trong thềm lục địa Philippines với điều kiện có ít nhất một người Philippines trên boong.
Đáp lại, Thẩm phán Tòa án tối cao Philippines, ông Antonio Carpio, thẳng thừng nói hôm 14-1 rằng “thật ngu ngốc” mới cho Trung Quốc khảo sát Benham Rise, sau khi nước này phớt lờ phán quyết về biển Đông của Tòa Trọng tài quốc tế hồi giữa năm 2016. “Nếu kẻ bắt nạt đã chiếm dụng sân trước của bạn, xong lại đòi nhìn ngó sân sau, liệu bạn có cho phép không?” – ông Carpio đặt câu hỏi với trang Inquirer.
Một nghị sĩ khác là ông Carlos Isagani Zarate yêu cầu xem lại quyết định ở Benham Rise để tránh đi vào vết xe đổ thời cựu Tổng thống Gloria Arroyo. Theo ông Zarate, một nhiệm vụ khảo sát địa chấn chung (JMSU) giữa Philippines và Trung Quốc vào năm 2005 đã tạo cơ hội cho Bắc Kinh tiếp cận các dữ liệu đáng giá về các mỏ khí thiên nhiên ở bãi Cỏ Rong (thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam).