Quá trình đàm phán hiệp ước hòa bình trên bán đảo Triều Tiên chính là cơ hội “ngàn vàng” giúp Trung Quốc tìm cách hất cẳng quân đội Mỹ khỏi Hàn Quốc.
Theo Bưu điện Hoa Nam buổi sáng (SCMP), Trung Quốc đang tìm cách tăng cường vai trò trong các cuộc đàm phán nhằm chấm dứt hoàn toàn tình trạng chiến tranh trên bán đảo Triều Tiên cũng như buộc Mỹ phải có sự nhân nhượng nhiều hơn, sau khi Seoul thi hành chính sách mới để Bắc Kinh rộng đường gia tăng tầm ảnh hưởng.
Giới quan sát ngoại giao cho rằng, thực tế Bắc Kinh muốn Washington dừng triển khai quân đội tới bán đảo Triều Tiên. Ngoài ra, Trung Quốc còn mong mối quan hệ liên minh quân sự Mỹ – Hàn bớt khăng khít.
Cụ thể, bên lề Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN ở Singapore, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị đã nhấn mạnh rằng, chiến tranh trên bán đảo Triều Tiên chỉ có thể kết thúc một khi tất cả các bên liên quan cùng ngồi vào bàn đàm phán. Ông Vương khẳng định đây cũng chính là mong muốn chung của người dân hai miền Triều Tiên và Hàn Quốc.
Cũng theo ông Vương, Triều Tiên cần kiên định đi theo con đường “đúng đắn” giải trừ hạt nhân và Mỹ cần cân nhắc những lợi ích của Bình Nhưỡng.
Trong những tháng gần đây, giới chức cấp cao Trung Quốc và Triều Tiên còn thường xuyên gặp gỡ. Thậm chí, nhà lãnh đạo Kim Jong-un còn 3 lần tới Trung Quốc để thảo luận về mối quan hệ tăng cường hợp tác kinh tế giữa hai nước.
Vai trò của Trung Quốc trên bán đảo Triều Tiên từng rơi vào cảnh mờ nhạt, sau khi hai nhà lãnh đạo Hàn – Triều tổ chức cuộc họp lịch sử vào cuối tháng Tư. Trong sự kiện này, Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in và nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un đã cam kết có những nỗ lực nhằm chấm dứt hoàn toàn tình trạng chiến tranh trên bán đảo Triều Tiên. Sau cuộc gặp với ông Moon, ông Kim còn có cuộc họp quan trọng với Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Singapore hồi tháng Sáu.
Trên lý thuyết, Triều Tiên vẫn đang trong tình trạng chiến tranh với Hàn Quốc và Mỹ sau khi cuộc chiến liên Triều (1950 – 1953) kết thúc. Dù Mỹ đã ký thỏa thuận ngừng bắn với Triều Tiên vào năm 1953 nhưng Hàn Quốc lại từ chối.
Ông Lee Seok-hyun, một nghị sĩ thuộc Đảng Dân chủ cầm quyền tại Hàn Quốc nhận định, Trung Quốc là một quốc gia đóng vai trò lớn trong khu vực. Do đó, Bắc Kinh nên được đưa vào danh sách đàm phán hiệp ước hòa bình.
“Trong khi Mỹ ủng hộ Hàn Quốc, Trung Quốc cũng đóng vai trò là người bảo vệ an ninh cho Triều Tiên. Do đó, Trung Quốc nên tham gia vào tuyên bố chung. Trên tất cả, Trung Quốc còn là một bên tham gia ký kết thỏa thuận ngừng bắn năm 1953”, ông Lee nói.
Giới chức Hàn Quốc lâu nay cho rằng, Hàn Quốc có ý định tổ chức họp riêng với Triều Tiên và Mỹ còn với Trung Quốc là một cuộc họp có quy mô lớn hơn. Tuy nhiên, một nguồn tin ngoại giao tại Hàn Quốc mới đây chia sẻ với SCMP rằng, Seoul đã thay đổi quan điểm và đang thảo luận phương thức để Bắc Kinh tham gia vào các vòng đàm phán chấm dứt chiến tranh trên bán đảo Triều Tiên ngay từ đầu.
Cụ thể, Ủy viên Quốc vụ Trung Quốc Dương Khiết Trì đã có chuyến thăm không chính thức tới Seoul vào giữa tháng Bảy để thảo luận với cố vấn an ninh quốc gia Hàn Quốc Chung Eui-yong.
“Mặc dù chưa chính thức xác nhận, nhưng Seoul đang tính tới phương án để Bắc Kinh cùng tham gia đàm phán. Đây là một bước thay đổi lớn. Ban đầu, Hàn Quốc chỉ tính chính thức chấm dứt chiến tranh cùng với Mỹ và Triều Tiên nhưng sau đó lại đưa thêm Trung Quốc vào trong tuyên bố về hiệp ước hòa bình. Nhiều khả năng Trung Quốc sẽ là một bên có mặt trong tuyên bố ký kết hiệp ước hòa bình trên bán đảo Triều Tiên”, SCMP dẫn lời nguồn tin.
Về phần mình, việc Trung Quốc được tham dự ngay từ đầu quá trình đàm phán ký kết hiệp ước hòa bình trên bán đảo Triều Tiên sẽ giúp tăng cường tối đa lợi ích quốc gia cũng như mở rộng khả năng đối phó với tầm ảnh hưởng của Mỹ trong khu vực.
“Lợi ích quốc gia của Trung Quốc bị chia rẽ vì liên minh an ninh của Mỹ. Nếu Hàn Quốc có thể tiến tới hiệp ước hòa bình với Triều Tiên, liệu Hàn Quốc có cần quân đội Mỹ ở lại đóng quân?”, ông Hu Weixing, Giáo sư chính trị tại Đại học Hong Kong nhận định.
Giới quan sát còn nhấn mạnh, Trung Quốc sẽ tìm cách buộc Mỹ di dời Hệ thống phòng thủ tầm cao giai đoạn cuối (THAAD) khỏi lãnh thổ Hàn Quốc thông qua quá trình đàm phán hiệp ước hòa bình giữa Hàn – Triều.
Tuy nhiên, việc Mỹ rút THAAD khỏi Hàn Quốc là chuyện khó có thể xảy ra. Bởi trước đó, Lầu Năm Góc từng khẳng định sẽ tiếp tục cải thiện năng lực THAAD. Trong khi phát biểu tại hội nghị ASEAN, Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo cũng nhấn mạnh lệnh trừng phạt chống lại Triều Tiên vẫn rất cần thiết.
Ông Hong Hyun-ik, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Sejong thì cho rằng, Mỹ muốn kéo Triều Tiên ra khỏi tầm ảnh hưởng của Trung Quốc thông qua các cuộc đàm phán song phương Mỹ – Triều.