Khi đàm phán thương mại giữa Trung Quốc và Washington nóng lên, Bắc Kinh cảm thấy một sự khẩn thiết phải cải cách nền kinh tế của quốc gia thành một thị trường dựa vào dịch vụ và tiêu dùng nhiều hơn, thay vì sản xuất và xuất khẩu các sản phẩm giá rẻ như trước – cũng chính là điều tạo ra thặng dư thương mại lớn với Mỹ và các nước khác.
Theo đó, sáng kiến “Made in China 2025” đang ưu tiên khuyến khích nhiều đổi mới và tinh thần khởi nghiệp trên toàn quốc. Tất nhiên không phải lúc nào Trung Quốc cũng đạt được những đột phá trong các lĩnh vực khoa học và công nghệ như kế hoạch. Dẫu vậy, thất bại còn hơn lảng tránh, và hỗ trợ sâu hơn cho các trung tâm nghiên cứu và phát triển (R&D) là điều có ý nghĩa rất quan trọng đối với Trung Quốc trong bước đường trở thành người đổi mới toàn cầu.
Thâm Quyến, thung lũng Silicon của Trung Quốc
Thung lũng Silicon tại California là nơi có những đại gia công nghệ hàng đầu thế giới – Apple, Google và Facebook. Thâm Quyến đang nổi lên như Thung lũng Silicon của Trung Quốc và nó xứng đáng với điều này.
Huawei, một nhà sản xuất thiết bị viễn thông và điện thoại thông minh, đã đạt được thành công đáng kể và sẵn sàng cạnh tranh với Apple và Samsung với tư cách là một công ty hàng đầu thế giới về thiết bị di động.
Huawei có trụ sở tại Thâm Quyến và bỏ ra một phần đáng kể lợi nhuận của mình đầu tư vào R&D để tạo ra các thiết bị mới và nâng cấp thiết bị có thể thúc đẩy tăng trưởng dài hạn cho công ty.
Ngoài ra, Tencent, công ty đang quản lý WeChat cùng nhiều ứng dụng khác, và Baidu, công cụ tìm kiếm khổng lồ của Trung Quốc, là những người chơi lớn đã đạt được những tiến bộ lớn trong các lĩnh vực Big Data, AI (trí tuệ nhân tạo), robot, công nghệ SMART, IoT (Internet vạn vật) và thực tế ảo.
Cả hai đã mở ra các trung tâm R&D lớn ở Thâm Quyến, có vị trí chiến lược gần Hồng Kông.
Sự ám ảnh của hàng nhái
Các sáng kiến “Made in China” đột phá đã được đưa vào thị trường, nhưng với các thành công lại dẫn đến sự sao chép. Khi có một phát minh mới hoặc một công ty tạo ra doanh thu lớn, các công ty Trung Quốc khác lao vào cạnh tranh, chào bán các thiết bị giả với giá rẻ hơn rất nhiều.
Điều này sẽ giải thích lý do tại sao một công ty Trung Quốc đang tận hưởng thành công sẽ rất miễn cưỡng để tự hào và nói về những thành tựu của họ trước công chúng.
Nhận được lời khen ngợi ở Trung Quốc thường dẫn đến thảm họa. Năm ngoái, Ofo, ứng dụng chia sẻ xe đạp, đã giành được nhiều sự khen ngợi công khai từ các phương tiện truyền thông Trung Quốc và quốc tế vì vai trò của nó trong việc thay đổi thói quen di chuyển ở các đô thị.
Mô hình kinh doanh của Ofo cho phép người đi bộ Trung Quốc thuê xe đạp bằng cách quét mã QR bằng điện thoại thông minh của họ. Việc chia sẻ xe đạp được coi là thân thiện với môi trường và tốt cho sức khỏe, vì người dùng có thể đi xe đạp thay vì lái xe ô tô.
Nhưng hậu quả của sự thành công của Ofo đã trở thành cơn ác mộng sau khi Mobike và Bluegogo được lấy cảm hứng từ Ofo bước vào thị trường, dẫn đến đám đông xe đạp đông đúc khắp đường phố Trung Quốc, đạt mức cao nhất năm ngoái khi 2,35 triệu xe đạp chen lấn trên đường phố Bắc Kinh.
Sự mở rộng lớn của các công ty này và sự cạnh tranh khốc liệt của họ đã dẫn đến việc những chiếc xe đạp không sử dụng gây lãng phí ngổn ngang trên vỉa hè, bãi đỗ xe và đường xá. Những bức ảnh về mớ hỗn độn tại nhiều thành phố của Trung Quốc tràn ngập các phương tiện truyền thông.
Đừng cảm thấy xấu hổ vì những sai lầm
Sự thất bại của dịch vụ chia sẻ xe đạp đã đưa ra bài học quan trọng: không phải lúc nào sự vội vàng cũng mang lại kết quả kinh doanh vượt trội. Các công ty đầu tư rất nhiệt tình tham gia và giành thị phần mà họ quên xem xét những rủi ro trước khi đổ số vốn khổng lồ vào các startup chia sẻ xe đạp.
Tuy nhiên, các công ty Trung Quốc tích cực đầu tư vào các lĩnh vực đổi mới thực sự báo hiệu một tương lai tươi sáng hơn cho nước này. Người Trung Quốc cũng có xu hướng chấp nhận rủi ro nhiều hơn.
Tổng thống Trump có kế hoạch tăng thuế đối với hàng xuất khẩu của Trung Quốc sang Mỹ, bắt đầu từ ngày 24/9, có nghĩa là Bắc Kinh phải thay đổi hướng đi, tăng cường tiêu thụ nội địa và thúc đẩy sự đổi mới nhằm ngăn chặn những ảnh hưởng của hàng rào thuế quan lên nền kinh tế Trung Quốc.
Trong bối cảnh đó, đầu tư vào các lĩnh vực đổi mới sáng tạo là cách duy nhất để vượt qua những thách thức phát sinh từ cuộc chiến tranh thương mại có khả năng sẽ tồi tệ hơn nhiều trong tương lai gần.