Trung Quốc đã dựng một cấu trúc mới trên bãi đá Bông Bay (Bombay Reef) nơi mà trước đây hầu như không xây dựng gì nhiều. Các hình ảnh vệ tinh đã cung cấp một cách rõ nét. Bông Bay từ thượng cổ đã thuộc quần đảo Hoàng Sacủa Việt Nam.
Công trình được Trung Quốc ngang nhiên xây dựng đã gây căng thẳng trong quan hệ với Việt Nam sau một giai đoạn yên ắng. Sự kiện Bông Bay cũng khiến Philippines giật thót!
Bộ Ngoại giao Việt Nam lập tức ra tuyên bố phản đối việc Trung Quốc ngang nhiên xây dựng trên Đá Bông Bay, yêu cầu Trung Quốc dừng ngay lập tức và không lặp lại những hành động tương tự.
Việt Nam và Trung Quốc đã có xung đột về lãnh thổ hàng trăm năm vàtranh chấp chủ quyền đối với Biển Đông suốt mấy chục năm qua. Bắc Kinh đã giành lấy quyền kiểm soát thực tế đối với quần đảo Hoàng Sa mà họ gọi là Tây Sa kể từ những năm 1970 mặc dù Việt Nam tuyên bố họ có chủ quyền với quần đảo này.
Oh Ei Sun, nghiên cứu viên cao cấp tại Viện Quan hệ Quốc tế Singapore chi biết:“Trung Quốc và Việt Nam đã giằng co xung quanh nhiều thực thể trên biển, cho nên tôi nghĩ rằng chúng ta nên xem đây là dấu hiệu mới nhất trong loạt giằng co giữa hai nước”.
Việt Nam đang rất lo ngại Trung Quốc có thể mở rộng việc xây dựng từ Đảo Bông Bay ra các đảo đá và bãi san hô khác, do đó họ càng đề cao cảnh giác, củng cố hơn quyền kiểm soát của mình.“Điều đặc biệt ở đây là chúng ta chưa bao giờ nhìn thấy Trung Quốc có kiểu xây dựng nhanh chóng và ít tác động như vậy”- ông Gregory Poling, giám đốc AMTI nhận định.
Bãi Bông Bay có chiều dài 17,6 km và chiều ngang gần 6 km. Ở giữa có một phá, theo dữ liệu của AMTI. Cấu trúc vừa được xây dựng nhiều khả năng sẽ trợ giúp việc đi lại của tàu bè trên biển, chiếm diện tích 124 mét vuông. Công trình duy nhất ở đây trước khi cấu trúc mới này được xây dựng là một ngọn hải đăng cũ kỹ.
Trước đây Trung Quốc cũng đã xây dựng các cơ sở quân sự và cơ sở hạ tầng đô thị ở những nơi khác trên quần đảo Hoàng Sa và dõng dạc tuyên bố, sẽ cho phép kinh doanh du lịch ra đảo. Các quan chức Trung Quốc đã làm tất cả những công việc này để bảo đảm cho tuyên bố chủ quyền của họ, các phân tích gia cho biết.
“Đây không phải là chuyện bất ngờ. Trung Quốc trước đây đã làm việc này và chúng ta phải chờ xem liệu nó có trở thành một đi trong một chuỗi các hành động hay không”- ông Tôn Vân, chuyên viên cao cấp Chương trình Đông Á tại Viện nghiên cứu Stimson ở Washington nhận định.
Việt Nam và Trung Quốc bao đời nay tranh chấp trên biển, nhất là khi mỗi bên thăm dò khí đốt ở những vùng biển mà bên kia tuyên bố có chủ quyền. Khi mối quan hệ xấu đi, họ thường làm tìm cách hạ nhiệt bằng cách gặp nhau trước hết qua kênh liên lạc của hai đảng Cộng sản, sau đó mới đến các quan chức gặp nhau.Theo ông Carl Thayer, giáo sư danh dự tại Đại học New South Wales ở Australia, ông Tổng bí thư -Chủ tịch nước Nguyễn Phú Trọng thường sử dụng kênh liên lạc trong đảng và kênh liên lạc nhà nước để làm việc với Trung Quốc khi cần thiết.
Việc xây dựng trên Bãi Bông Bay có thể là một chỉ dấu báo hiệu nấc thang mới trong hành động độc chiếm Biển Đông. Theo đó, Philippines rất dễ là nước kế tiếp đối đầu với việc mở rộng đảo của Trung Quốc, ông Poling ở CSIS nhận định. Bắc Kinh có thể sẽ áp dụng hình thức xây dựng này lên bãi cạn Scarborough mà Manila tuyên bố có chủ quyền nhưng hiện đang do Bắc Kinh kiểm soát.“Hình thức xây dựng này có thể sẽ được lặp lại ở nơi khác như bãi cạn Scarborough chẳng hạn mà không phải quá tốn kém hay làm tổn hại danh tiếng nếu như Trung Quốc cho bồi đắp đảo ở quy mô lớn,” ông nói thêm.
Xưa nay Bắc Kinh vốn như thế. Sau mỗi lần tuyên bố hữu hảo qua các đợt thăm viếng, hoặc “viện trợ”, bơm tiền vào các dự án đầu tư lớn… y như rằng họ lại có trò diễn mới ở Biển Đông.