Washington vừa xác nhận quyết định cuối cùng của nước này là rút khỏi Hiệp ước Các Lực lượng Hạt nhân Tầm trung (INF). Đây là một đòn giáng mạnh vào Nga nhưng lại khiến các đồng minh Châu Âu của Mỹ thực sự lo sợ bởi viễn cảnh một cuộc chạy đua vũ trang khốc liệt được châm ngòi từ hành động của Mỹ.
Thứ trưởng Ngoại giao Nga – ông Sergey Ryabkov đã tiết lộ cho tờ Kommersant biết, Mỹ đã xác nhận việc rút khỏi hiệp ước INF là quyết định cuối cùng của họ. Ông Ryabkov cho biết, Moscow “sẽ thực hiện các biện pháp” nếu Mỹ đặt các tên lửa đe dọa đến an ninh Nga ở Châu Âu.
“Washington đã công khai thông báo kế hoạch rút khỏi hiệp ước Các Lực lượng hạt nhân Tầm trung hồi tháng 10. Thông qua các kênh song phương cấp cao, nước này đã chính thức xác nhận với chúng tôi rằng, quyết định đó của họ là quyết định cuối cùng và hành động thông báo công khai của họ không phải là để mở đường cho một cuộc đối thoại”, Thứ trưởng Ngoại giao Nga Sergey Ryabkov cho biết.
Ông Ryakbov nhanh chóng cảnh báo, Moscow sẽ đáp trả bất kỳ nỗ lực nào nhằm đặt các tên lửa tầm ngắn, tầm trung có khả năng hạt nhân ở Châu Âu nếu Mỹ quyết định thúc đẩy triển khai kế hoạch này.
“Chúng tôi sẽ buộc phải đưa ra những biện pháp đối phó hiệu quả. Tôi muốn cảnh báo Mỹ đừng tìm cách đẩy tình hình tới điểm bùng nổ ‘các cuộc khủng hoảng tên lửa’ mới. Tôi tin rằng, không có quốc gia có lý trí nào lại thích thú với những điều như thế”, Thứ trưởng Ngoại giao Nga nhấn mạnh.
Nga sẽ không đe dọa bất kỳ ai nhưng có đủ sức mạnh và phương tiện cần thiết để có thể chống lại bất kỳ thế lực xâm lược nào, ông Ryakbov gay gắt cảnh báo.
Trở lại hồi tháng 10, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã bất ngờ công khai lên tiếng tuyên bố sẽ rút nước này ra khỏi Hiệp ước Các Lực lượng Hạt nhân Tầm trung (INF) để trả đũa cho việc Nga không tuân thủ INF. Nhà lãnh đạo Mỹ còn thề rằng, nước ông sẽ tiếp tục tăng cường kho vũ khí hạt nhân cho đến khi Nga và Trung Quốc “hiểu ra vấn đề”.
Các nước thành viên NATO của Châu Âu xem hiệp ước INF là vô cùng quan trọng đối với an ninh ở Châu Âu. Chính vì thế, NATO cực kỳ quan ngại trước việc hiệp ước INF bị xé bỏ. Mất INF, sẽ chỉ còn Hiệp ước Cắt Giảm Vũ khí Chiến lược (START mới) là bước cản trở cuối cùng đối với viễn cảnh phổ biến vũ khí hạt nhân không kiểm soát. Hiệp ước này có thời hạn đến năm 2021 và Washington chưa quyết định có làm mới nó hay không.
Chính vì thế, hành động trên của Mỹ gây ra lo ngại không chỉ với Nga và Trung Quốc – hai nước trực tiếp bị Mỹ nhắm đến, mà còn với các nước Châu Âu đồng minh của Mỹ. Các nước Châu Âu từng lên tiếng phản ứng mạnh mẽ ngay sau công bố của Tổng thống Trump hồi tháng 10 bởi họ lo sợ hành động của Mỹ sẽ châm ngòi cho một cuộc chạy đua vũ khí hạt nhân, đẩy toàn cầu với mối đe dọa diệt chủng vì loại vũ khí có sức hủy diệt kinh người này.
INF được ký kết là để giải quyết một cuộc khủng hoảng tên lửa hạt nhân thời Xô-viết nhằm vào các thủ đô phương Tây.
Hiệp ước INF được ông Mikhail Gorbachev và ông Ronald Reagan ký năm 1987 cấm Nga và Mỹ phát triển, triển khai và thử nghiệm các tên lửa hành trình và tên lửa đạn đạo được phóng đi từ mặt đất với tầm bắn từ khoảng 300 đến 3.400 dặm (tương đương từ 482km đến 5470km). Hiệp này là một thành tựu lớn đạt được trong nỗ lực nhằm “tháo ngòi” căng thẳng trong Chiến tranh Lạnh và giúp hóa giải nỗi lo sợ về vũ khí hạt nhân ở Châu Âu.
Nga và Mỹ liên tục cáo buộc lẫn nhau về những vụ vi phạm hiệp ước. Mỹ tố cáo Nga chế tạo các tên lửa bị cấm trong hiệp ước. Trong khi đó, Nga tố ngược lại rằng Mỹ không tuân thủ INF khi thiết lập các căn cứ quân sự ở Đông Âu có khả năng không chỉ phòng thủ mà còn tấn công được và có thể nhằm vào Nga. Bất chấp những lời cáo buộc trên, chính quyền của cựu Tổng thống Barack Obama trước đó đã quyết định không từ bỏ thỏa thuận này. Tuy nhiên, đến thời ông Trump, mọi việc đã thay đổi.
Nga và Mỹ vốn đang rơi vào một cuộc khủng hoảng nghiêm trọng nhất kể từ sau Chiến tranh Lạnh. Hai nước đang đối đầu nhau gay gắt vì một loạt vấn đề như khủng hoảng Ukraine, cuộc chiến ở Syria, cáo buộc Nga can thiệp vào cuộc bầu cử Mỹ, vấn đề tấn công mạng, lá chắn tên lửa và giờ là INF…. Những cuộc đối đầu này đã đẩy hai cường quốc hàng đầu thế giới vào một “cuộc chiến trừng phạt” bế tắc và nguy cơ xung đột vũ trang cũng dần dần tăng lên.