Ngày 01/01/2019, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã bổ nhiệm ông Patrick Shanahan, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng Mỹ làm Quyền Bộ Quốc phòng Mỹ thay thế cho người tiền nhiệm tướng James Mattis. Trong những phát biểu đầu tiên trên cương vị đứng đầu Bộ Quốc phòng Mỹ, ông Patrick Shanahan đã có những phát biểu cho thấy quan điểm cứng rắn đối với Trung Quốc thời gian tới.
Quyền Bộ Quốc phòng Mỹ Patrick Shanahan. Nguồn: AP
Phát biểu đầu tiên của Quyền Bộ Quốc phòng Mỹ
Quyền Bộ Quốc phòng Mỹ Patrick Shanahan từng là Giám đốc điều hành của Boeing và là người được biết có quan điểm cứng rắn đối với Trung Quốc. Giới quan sát cho rằng việc Tổng thống Donald Trump lựa chọn ông Shanahan của vào vị trí người đứng đầu Lầu Năm Góc sẽ quyết định mối quan hệ trong tương lai giữa quân đội Mỹ và Trung Quốc thời gian tới. Trong những phát biểu đầu tiên trên cương vị đứng đầu Bộ Quốc phòng Mỹ hôm 02/01/2019, Quyền Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Patrick Shanahan cho biết các nhà lãnh đạo dân sự Mỹ phải luôn ghi nhớ “Trung Quốc, Trung Quốc, Trung Quốc”, điều đó có nghĩa rằng các chiến lược tới đây của Lầu Năm Góc vẫn sẽ đặc biệt lưu tâm tới Trung Quốc theo hướng dẫn trong Chiến lược quốc phòng 2018 với Trung Quốc.
Mỹ sẽ cứng rắn hơn với TQ trong vấn đề Biển Đông
Trong vấn đề tranh chấp Biển Đông, giới dự báo cho rằng dưới thời Quyền Bộ Quốc phòng Mỹ Patrick Shanahan, Mỹ sẽ tiếp tục phản đối các tuyên bố chủ quyền, hành động gây hấn và phát triển quân sự của Trung Quốc. Thái độ nhất quá của Mỹ về tranh chấp tại Biển Đông là trung lập trong tranh chấp về chủ quyền và ủng hộ tự do lưu thông hàng hải; phản đối các hành động bá chiếm, tự phân định ranh giới các vùng biển; kêu gọi các nước tuân thủ luật pháp quốc tế, phản đối việc đe doạn sử dụng hoặc sử dụng vũ lực của bất kỳ bên nào, phản đối bất kỳ sự can thiệp trái phép nào vào các hoạt động kinh tế; kêu gọi Trung Quốc và các nước ASEAN tuân theo tinh thần của tuyên bố chung về ứng xử Biển Đông (DOC) và tự kiềm chế. Mỹ sẽ có những phản ứng cứng rắn hơn và có những biện pháp kiềm chế Trung Quốc như tăng cường hiện diện quân sự trong khu vực Biển Đông, tiến hành tập trậ với các nước trong khu vực. Mỹ sẽ ủng hộ thiết lập cơ chế an ninh vùng để ngăn chặn hành động dùng vũ lực; tiếp tục đảm bảo sự hiện diện quân sự và tham gia gây ảnh hưởng đến các sự kiện xảy ra trong vùng; giữ vai trò người cân bằng lực lượng bên ngoài bằng cách hỗ trợ những nước khác yếu hơn trong khu vực làm đối trọng với sự gia tăng quyền lực của đối thủ tiềm năng ở khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Phát biểu tại Hồng Công hôm 19/11/2018, ông Patrick Murphy, quan chức thuộc bộ phận chuyên trách khu vực Đông Á và Thái Bình Dương của Bộ Ngoại giao Mỹ, khẳng định Washington muốn giữ quan hệ ngoại giao cấp cao với Bắc Kinh trên bình diện song phương và đa phương, nhưng “sẽ không nhượng bộ” về vấn đề Đài Loan và Biển Đông. Thông tin mới nhất cho biết quân đội Mỹ đã trao đổi với đối tác Nhật Bản về kế hoạch triển khai tên lửa đất đối hạm ở Okinawa, hòn đảo có vị trí chiến lược quan trọng bậc nhất trong năm nay 2019. Đây sẽ là lần đầu tiên Mỹ tập trận tên lửa tại Nhật Bản, với sự hiện diện của các bệ phóng tên lửa di động, vốn được coi là biện pháp đối phó với các cuộc tấn công tiềm tàng từ tên lửa đạn đạo đất đối biển của Trung Quốc.
Phản ứng từ Trung Quốc
Phía Trung Quốc tỏ ra lo lắng về việc ông Patrick Shanahan được giao Quyền Bộ Quốc phòng Mỹ. Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Lục Khảng hôm 03/01/2019 khẳng định Bắc Kinh coi trọng mối quan hệ hiện tại giữa Mỹ và Trung Quốc sau phát biểu của quyền Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Patrick Shanahan. Ông Lục Khảng cho biết thông tin về các bình luận được ông Shanahan đưa ra chưa được xác thực, đồng thời nêu rõ quan hệ quân sự trong tương lai của 2 nước sẽ do Bắc Kinh và Washington quyết định. “Chúng tôi tin rằng điều này có lợi cho việc thúc đẩy hòa bình và niềm tin lẫn nhau, tăng cường quan hệ giữa hai nước và góp phần vào hòa bình và ổn định thế giới”, ông Lục cho biết thêm. Cũng theo người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc, trong quá trình liên lạc, thông tin mà Bắc Kinh có được là Mỹ, cũng giống như Trung Quốc ưu tiên mối quan hệ giữa quân đội 2 nước và hy vọng 2 bên cùng nhau hợp tác để biến mối quan hệ này thành các yếu tố ổn định trong quan hệ Mỹ – Trung.
Trong khi đó, giới truyền thông Trung Quốc cũng tung ra những phản pháo kịch liệt phát biểu của Bộ trưởng Mỹ Patrick Shanahan nhắc nhở các quan chức Lầu Năm Góc cần phải nhớ đến “Trung Quốc, Trung Quốc, Trung Quốc” như một chính sách ưu tiên của Mỹ. Thời báo Hoàn Cầu hôm 03/01/2019 đăng xã luận cho rằng, phát biểu của quyền Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ phải ghi nhớ “Trung Quốc, Trung Quốc, Trung Quốc” cho thấy Mỹ sẽ đặc biệt nhấn mạnh Trung Quốc là mục tiêu ưu tiên hàng đầu trong chính sách của Mỹ. Tờ báo này nhấn mạnh năm 2018, thái độ cứng rắn của Mỹ đối với Trung Quốc tập trung vào cuộc chiến thương mại, trong năm nay 2019 chính quyền Washington có gây áp lực nhiều hơn lên Trung Quốc trong lĩnh vực quân sự hay không, là động thái cần được quan tâm. Xã luận chỉ ra, Mỹ có thể gia tăng các hành động khiêu khích quân sự đối với Trung Quốc, trong đó khu vực va chạm tiềm tàng trước tiên là eo biển Đài Loan và Biển Đông. Trung Quốc cần phải làm là kiên trì nguyên tắc, phải có phản ứng nhất định khi gặp phải những hành động khiêu khích mới của Mỹ. Trung Quốc có đầy đủ năng lực để khiến cho Mỹ một khi “xâm phạm Trung Quốc” sẽ phải trả một cái giá không thể đong đếm được, qua đó gây cho Mỹ một môi đe dọa cực lớn. Khi quyền Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Patrick Shanahan kêu gọi phải ghi nhớ “Trung Quốc, Trung Quốc, Trung Quốc”, chúng ta cần phải đáp trả bằng cách đẩy mạnh việc xây dựng năng lực răn đe đối với Mỹ. Đồng thời cũng phải giỏi sử dụng các biện pháp răn đe. Tờ báo cũng cho biết năm 2019 là kỷ niệm 70 năm thành lập nước Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa, người dân mong muốn và kỳ vọng các vũ khí mới mang tính răn đe của Trung Quốc, điển hình là tên lửa đạn đạo xuyên lục địa DF-41 sẽ được trình làng, để gia tăng sự cảnh tỉnh mới cho bất cứ kẻ nào muốn gây sức ép đối với sức mạnh của Trung Quốc. Ngoài ra, Trung Quốc cần phải triển khai một loạt các cuộc tập trận thực chiến trên biển, trong đó chú trọng việc huấn luyện diễn tập các khoa mục tác chiến của hàng không mẫu hạm.