Đại sứ quán Australia tại Hà Nội cho biết, hai tàu thuộc Hải quân Hoàng gia Australia HMAS Canberra và HMAS Newcastle cùng thủy thủ đoàn hơn 800 người sẽ cập cảng Cam Ranh vào ngày 7/5.
Australia – Việt Nam tăng cường giao lưu, hợp tác hải quân
Theo Đại sứ quán Australia, tàu khu trục HMAS Canberra và HMAS Newcastle sẽ tới thăm cảng Cam Ranh vào ngày 7/5 tới, trong khuôn khổ hoạt động Nỗ lực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương 2019 (IPE19) của Lực lượng Quốc phòng Australia. Trong chuyến thăm Việt Nam 4 ngày, hai tàu của Hải quân Hoàng gia Australia sẽ neo đậu tại cảng quốc tế Cam Ranh và thực hiện các hoạt động giao lưu tại địa bàn thành phố Nha Trang và tỉnh Khánh Hòa. HMAS Canberra là tàu dock chở trực thăng lớp Canberra, tàu hải quân lớn nhất từng được đóng cho Hải quân Hoàng gia Australia trong khi đó HMAS Newcastle là tàu hộ vệ tên lửa.
Theo sứ quán Australia, IPE19 là một hoạt động thường niên nhằm thúc đẩy hợp tác quốc phòng trong khu vực của Australia. Hoạt động này cũng nhằm tăng cường cam kết của Australia hướng tới một khu vực an ninh và hòa bình cũng như xây dựng các quan hệ đối tác đa phương và song phương nhằm hỗ trợ cho mục tiêu này.
Được biết, trong những năm gần đây, nhiều tàu chiến thuộc lực lượng Hải quân Hoàng gia Australia đã tới thăm Việt Nam. Tháng 4/2018, 3 tàu hải quân hoàng gia Australia với hơn 560 thủy thủ đã cùng tới thăm Việt Nam nhân kỷ niệm 45 năm quan hệ ngoại giao giữa hai nước cũng như nhằm tăng cường quan hệ đối tác chiến lược mới được ký kết hơn 1 tháng trước đó. Trước đó vào năm 2016, chiến hạm HMAS Warramunga được trang bị tên lửa phòng không SeaSparrow cải tiến của Hải quân Australia cũng đã cập cảng quốc tế Cam Ranh trong một chuyến thăm kéo dài 3 ngày nhằm tăng cường quan hệ hữu nghị giữa quân đội và hải quân hai nước.
Quan hệ Australia – Việt Nam đang ngày càng phát triển
Kể từ khi thiết lập quan hệ ngoại giao năm 1973, Việt Nam và Australia đã xây dựng mối quan hệ vững chắc và thực chất trên cơ sở tôn trọng lẫn nhau và các lợi ích chung. Sự tương đồng về lợi ích an ninh, kinh tế cũng như giao lưu nhân dân ngày càng sâu sắc là cơ sở giúp hai nước tăng cường quan hệ và hợp tác.
Quan hệ Đối tác Toàn diện Việt Nam – Australia, thiết lập năm 2009 và được tăng cường năm 2015. Năm 2018 đánh dấu kỷ niệm 45 năm quan hệ ngoại giao giữa Việt Nam và Australia, hai nước quyết định nâng cấp quan hệ song phương lên tầm Đối tác Chiến lược.
Với việc thiết lập Đối tác Chiến lược, Việt Nam và Australia khẳng định cam kết làm sâu sắc quan hệ hai nước trên cơ sở tôn trọng Hiến chương Liên hợp quốc, luật pháp quốc tế và chủ quyền, độc lập, toàn vẹn lãnh thổ cũng như hệ thống chính trị của nhau. Hai bên sẽ tăng cường sự tin cậy và hiểu biết lẫn nhau nhằm làm sâu sắc quan hệ song phương, góp phần vào hòa bình, ổn định và thịnh vượng tại khu vực. Đặc biệt, hai bên cam kết cùng nỗ lực hợp tác nhằm duy trì một khu vực hòa bình, tự cường và bảo đảm các quy tắc, chuẩn mực đã tồn tại nhiều thập kỷ qua.
Trong 20-25 năm vừa qua, đã có nhiều quyết định trọng đại của hai quốc gia nhằm thúc đẩy mối quan hệ hai nước bằng những dấu mốc đáng ghi nhớ. Đó là việc Trung tâm nghiên cứu nông nghiệp quốc tế của Australia (ACIR) hoạt động tại Việt Nam, bước đầu tiên trong việc xây dựng quan hệ hợp tác với Việt Nam. Cách đây 20 năm hai nước bắt đầu chương trình hợp tác quốc phòng. Năm 2019, hai nước cũng kỷ niệm 20 năm thiết lập quan hệ hợp tác thực thi pháp luật.
Về quan hệ thương mại, trong vòng 10 năm qua, quan hệ Việt Nam – Australia có những dấu mốc quan trọng. Trước hết, hai nước đều là thành viên của Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO). Tháng 3/2018, Việt Nam và Australia cùng với 9 nước khác đã cùng ký kết Hiệp định đối tác tiến bộ và toàn diện xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), khẳng định sự gia tăng hội nhập của mình trong lĩnh vực thương mại thế giới. Hiện nay Việt Nam cũng là đối tác thương mại lớn thứ 7 của Australia.
Về an ninh hàng hải, hai nước đã có thời gian dài hợp tác. Đây là một phần quan trọng trong hợp tác an ninh của hai nước. Sau khi hai nước nâng cấp quan hệ lên Đối tác chiến lược, lĩnh vực hợp tác này sẽ được mở rộng hơn nữa.
Australia đang đóng góp tích cực nhằm đảm bảo hòa bình, ổn định ở Biển Đông
Tuy Australia không có tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông, song khu vực này có ý nghĩa sống còn đối với Australia, nhất là việc vận chuyển, trao đổi hàng hóa thương mại qua Biển Đông. Hiện hầu hết các tuyến đường thương mại của Australia đến khu vực Đông Bắc Á, Đông Á đều đi qua Biển Đông. Cựu Thủ tướng Australia Tony Abbott (10/2013) từng nhấn mạnh gần 60% thương mại của Australia đều thông qua Biển Đông. Chính vì vậy, việc hàng hóa, tàu thuyền tự do lưu thông không bị cản trở, kiểm soát ở Biển Đông là một trong những vấn đề được Australia đặc biệt quan tâm. Trong những năm gần đây, Australia đã đóng vai trò tích cực nhằm đảm bảo an toàn hàng hải và giao lưu kinh tế cho các tuyến đường thương mại của Australia qua vùng biển này.
Không những vậy, việc Trung Quốc chiếm đóng, cải tạo phi pháp và trên khai vũ khí trên các thực thể nhân tạo ở Trường Sa, nhất là một số loại tên lửa có khả năng vươn tới một bộ phận lãnh thổ Australia đã đe dọa trực tiếp môi trường hòa bình và ổn định của Australia. Tình hình an ninh khu vực Biển Đông cũng có tác động trực tiếp đến hoạt động giao thông hàng hải và vận chuyển hàng hóa, sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến vấn đề thương mại của Australia. Ngoài ra, khi tình hình an ninh khu vực trở nên căng thẳng sẽ kéo theo một cuộc chạy đua vũ trang trong khu vực. Khi đó, Australia là nước có lợi ích thiết thực ở Biển Đông sẽ bị kéo theo và ảnh hưởng đến chính sách quốc phòng, nhất là hoạt động của hải quân Australia.
Xuất phát từ lợi ích thiết thực của mình, Australia đang ngày càng tăng cường hiện diện và can thiệp vào vấn đề Biển Đông. Về quan điểm chính thức, Australia tuyên bố sẽ không ủng hộ hoặc liên minh, liên kết với bất kỳ nước nào trong các tranh chấp ở Biển Đông, khẳng định Australia giữ vai trò trung lập, nhưng kêu gọi các nước liên quan giải quyết tranh chấp thông qua các biện pháp hòa bình, tuân thủ luật pháp quốc tế, đảm bảo tự do hàng hải, hàng không trong khu vực không bị ảnh hưởng, lên án các hành động quân sự hóa trong khu vưc. Về mặt công khai, Australia bày tỏ thái độ trung lập trong vấn đề Biển Đông nhằm tránh gây căng thẳng trong quan hệ với Trung Quốc. Nhưng trên thực tế Australia vần ủng hộ cách tiếp cận của Mỹ trong vấn đề Biển Đông. Một mặt thông qua các kênh ngoại giao cùng các diễn đàn quốc tế để tạo áp lực yêu cầu Trung Quốc tuân thủ luật pháp quốc tế, chấm dứt các hành động phi pháp ở Biển Đông; mặt khác Australia tăng cường hiện diện quân sự trong khu vực, tích cực tham gia các hoạt động tuần tra đảm bảo tự do hàng hải, hàng không ở Biển Đông.
Thời gian qua, Australia tiếp tục tăng cường hiện diện ở Biển Đông, đưa ra nhiều tuyên bố chỉ trích hoạt động phi pháp của Trung Quốc trong khu vực, đồng thời thúc đẩy hợp tác, giao lưu với các nước liên quan nhằm đảm bảo hòa bình, ổn định ở Biển Đông, cụ thể:
(1) Australia (24/10/2018) đang triển khai thêm nhiều tàu chiến đến Biển Đông và hoạt động tại các căn cứ quân sự trên khắp Thái Bình Dương trong bối cảnh Australia đang gồng mình trước việc Bắc Kinh gia tăng sức mạnh ở khu vực. Theo các số liệu được một Ủy ban trong Thượng viện Australia công bố, Hải quân Australia đã chậm rãi tăng cường sự hiện diện tại Biển Đông trong vòng 5 năm qua. Tại buổi điều trần trước Thượng viện Australia, Chỉ huy Lực lượng Quốc phòng Angus Campbell cho biết, việc con số tăng lên không chỉ phản ánh thực tế Australia đang hiện diện nhiều hơn ở khu vực mà còn cho thấy nước này “tham gia nhiều hơn với các đối tác trong khu vực tại một vùng biển trung chuyển đến 1/3 lượng vận tải thế giới và là tuyến đường tự nhiên giữa Australia và các đối tác thương mại lớn”.
(2) Phát biểu bên lề Hội nghị của Viện các vấn đề quốc tế Australia tại Canberra, Ngoại trưởng Australia Marise Payne (15/10/2018) đã thể hiện lập trường thận trọng một cách rõ ràng về việc tiến hành các cuộc tuần tra trên biển ở Biển Đông sau khi Cố vấn an ninh quốc gia Mỹ John Bolton tuyên bố Mỹ và các đồng minh sẽ hành động nhiều hơn ở vùng biển tranh chấp này.
(3) Bộ trưởng Quốc phòng Australia Christopher Pyne (3/10/2018) đã bày tỏ lo ngại về những “thủ thuật hung hăng” của Trung Quốc ở Biển Đông sau khi tàu khu trục Lan Châu của Trung Quốc (30/9) áp sát tàu chiến của Mỹ. Ông Pyne cho biết Chính phủ Australia sẽ coi bất cứ việc sử dụng hành động đe dọa nào trong khu vực đều là “bất ổn và tiềm ẩn nguy hiểm”, khẳng định “Australia đã nhiều lần thể hiện lo ngại về việc quân sự hóa Biển Đông đang diễn ra và chúng tôi sẽ tiếp tục thúc giục các bên tranh chấp kiềm chế không tiến hành các hoạt động đơn phương có thể làm gia tăng căng thẳng ở khu vực”.
(4) Thủ tướng Australia Malcolm Turnbull (25/2/2018) khẳng định sẽ tiếp tục cho phép Hải quân Australia tham gia vào các hoạt động tự do hàng hải của Mỹ ở Biển Đông sau khi có sự ủng hộ của Tổng thống Mỹ Donald Trump. Trong khi đó, Thứ trưởng Ngoại giao và Thương mại Australia Frances Adamson cho biết an ninh hàng hải, bao gồm cả tự do hàng hải, là “cần thiết để bảo đảm cho các tuyến đường thương mại mà Australia phụ thuộc vào”. Theo bà Adamson, cạnh tranh Trung – Mỹ là không thể tránh khỏi, nhưng Australia cũng thấy có cơ hội để hợp tác, bởi “quan hệ giữa Trung Quốc và Mỹ đóng vai trò quan trọng nhất trong tương lai, và tình hình quan hệ đó sẽ tạo ra bức tranh chiến lược khu vực”.
(5) 3 quân chủng hải, lục, không quân của Australia (2-19/10) đã tham gia vào cuộc tập trận an ninh quốc tế kéo dài hai tuần ở Biển Đông. Cụ thể, quân đội các nước Australia, Singapore, Malaysia, New Zealand và Anh sẽ tham gia cuộc tập trận Bersama Lima 18 từ ngày. Tư lệnh quân đội Australia, Đội trưởng Nicholas Pratt, cho biết cuộc tập trận Bersama Lima bao gồm các nội dung huấn luyện thực địa, bắn đạn thật cũng như luyện tập chỉ huy để kiểm tra khả năng hoạt động của các lực lượng hải quân, lục quân và không quân Australia. Cuộc tập trận này cũng sẽ tăng cường hiểu biết của các quốc gia đối tác về chiến thuật và quy trình triển khai hoạt động, chứng minh giá trị vô giá trong việc xây dựng khả năng tương tác giữa quân đội các nước trong khu vực và các tình huống huấn luyện thực tế liên quan…