Từ 20-21/6, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình thăm chính thức Triều Tiên theo lời mời của Nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un. Đây là chuyến thăm Triều Tiên đầu tiên của ông Tập Cận Bình kể từ khi lên cầm quyền và cũng là chuyến thăm đầu tiên của một nhà lãnh đạo Trung Quốc tới Bình Nhưỡng sau 14 năm.
Bối cảnh chuyến thăm
Chuyến thăm của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình tới Triều Tiên diễn ra trong bối cảnh cả Bắc Kinh và Bình Nhưỡng đều chịu những lệnh trừng phạt từ phía Washington. Theo đó, cuộc gặp thượng đỉnh giữa lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong Un và Tổng thống Mỹ Trump diễn ra hồi cuối tháng 2/2019 đã không đạt được những kết quả như mong muốn. Kể từ đó, các vòng đối thoại Mỹ-Triều đã đóng băng.
Trong khi đó, Trung Quốc lại đang bị kéo vào một cuộc chiến thương mại với Mỹ, và tình hình còn trở nên nghiêm trọng hơn khi chính phủ Mỹ cấm Tập đoàn viễn thông Huawei tự do làm ăn với các công ty của Mỹ. Tổng thống Trump tuyên bố rằng ông hy vọng sẽ có một cuộc gặp với ông Tập khi cả hai cùng tham gia hội nghị G20 diễn ra tại thành phố Osaka cuối tháng này, trong khi phía Trung Quốc luôn từ chối xác nhận sẽ có một cuộc gặp như vậy.
Ngoài ra, chuyến thăm theo kế hoạch của Chủ tịch Tập Cận Bình sẽ diễn ra một tuần trước thềm hội nghị thượng đỉnh G20, sẽ khai mạc vào ngày 28-29/6 tại Nhật Bản, nơi Chủ tịch Trung Quốc dự kiến họp với Tổng thống Mỹ Donald Trump để thảo luận về nhiều vấn đề giữa hai nước, trong đó có chiến tranh thương mại.
Chuyến thăm sẽ thúc đẩy quan hệ song phương
Phát biểu trong cuộc họp báo về chuyến thăm Triều Tiên của Chủ tịch Tập Cận Bình, Trưởng Ban Liên lạc Đối ngoại Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản Trung Quốc Tống Đào (17/6) cho biết, đây là lần đầu tiên một Tổng Bí thư, Chủ tịch nước Trung Quốc tới Triều Tiên trong vòng 14 năm qua. Sự kiện này cũng đánh dấu lần đầu tiên Chủ tịch Tập Cận Bình sang thăm Triều Tiên kể từ sau Đại hội Đảng Cộng sản Trung Quốc lần thứ 18 được tổ chức vào năm 2012. Chuyến thăm của Chủ tịch Tập Cận Bình diễn ra vào dịp Trung Quốc và Triều Tiên kỷ niệm 70 năm hai nước thiết lập các mối quan hệ song phương, là một sự kiện “vô cùng quan trọng” góp phần thúc đẩy mối quan hệ giữa Trung Quốc và Triều Tiên, dựa trên những thành tựu đã đạt được trong quá khứ. Ông Tống Đào nhấn mạnh, Trung Quốc và Triều Tiên là những láng giềng tốt của nhau và có mối quan hệ truyền thống tốt đẹp. Đảng Cộng sản Trung Quốc và chính phủ Trung Quốc luôn coi trọng các mối quan hệ với Triều Tiên. Ông Tống Đào cho biết, phía Triều Tiên đề cao tầm quan trọng đặc biệt của chuyến thăm sắp tới của Chủ tịch Tập Cận Bình và sẽ dành cho nhà lãnh đạo Trung Quốc sự tiếp đón trọng thị.
Chuyến thăm là dịp để lãnh đạo hai nước trao đổi quan điểm về các mối quan hệ song phương, tình hình bán đảo Triều Tiên, cùng tiến tới nhiều đồng thuận quan trọng, góp phần mở ra một chương mới trong quan hệ giữa Trung Quốc và Triều Tiên. Hai bên nhất trí quan điểm cho rằng, việc cùng bảo vệ, củng cố, phát triển các mối quan hệ song phương là mối quan tâm của nhân dân và hai nước Triều Tiên, Trung Quốc. Ngoài ra, Trung Quốc và Triều Tiên cũng thúc đẩy các nỗ lực đàm phán, hạ nhiệt căng thẳng trên bán đảo Triều Tiên, theo đuổi mục tiêu phi hạt nhân hóa, bảo đảm hòa bình, ổn định trên bán đảo Triều Tiên và giải quyết vấn đề Triều Tiên thông qua cơ chế đàm phán, tham vấn. Hai bên nhất trí tiếp tục duy trì đầy đủ các hoạt động trao đổi giữa hai đảng, tăng cường các hình thức tiếp xúc chiến lược và thúc đẩy niềm tin tưởng lẫn nhau dựa trên nền tảng bảo đảm các lợi ích chung.
Gắn kết đồng minh đối phó với Mỹ và phương Tây
Giới chuyên gia, học giả quốc tế nhận định Trung Quốc có thể cố gắng sử dụng Triều Tiên làm đòn bẩy trong các cuộc đàm phán với Mỹ về những vấn đề chính đang chờ xử lý. Hai nền kinh tế lớn nhất thế giới hiện đang trải qua một cuộc xung đột thương mại và bất đồng về quan điểm trên khu vực Biển Đông.
Chuyên gia John Delury, Đại học Yonsei ở Seoul nhận định ông Tập và ông Kim sẽ gặp nhau vào thời điểm cả hai đều đang trong thế đối đầu với Washington về thương mại và phi hạt nhân hóa. Trước khi chiến tranh thương mại Mỹ – Trung trở nên nên gay gắt trong năm qua, Trump đã nói rằng ông trông chờ vào sự giúp đỡ của ông Tập để khiến ông Kim từ bỏ chương trình hạt nhân và tên lửa. Trung Quốc là đồng minh duy nhất của Triều Tiên, chiếm 90% giao thương của Triều Tiên với thế giới bên ngoài. Chiến dịch gây sức ép lên Bình Nhưỡng có hiệu quả hay không phụ thuộc vào mức độ Bắc Kinh chấp hành các lệnh trừng phạt quốc tế với Triều Tiên. Ngoài ra, John Delury còn cho rằng chuyến thăm của ông Tập có thể là dấu hiệu cho thấy Trung Quốc ngày càng miễn cưỡng duy trì các lệnh trừng phạt với Triều Tiên trong khi Mỹ coi các lệnh trừng phạt là công cụ cốt lõi để gây áp lực tối đa với Bình Nhưỡng.
Giáo sư Jingdong Yuan chuyên gia về an ninh châu Á – Thái Bình Dương và chính sách đối ngoại của Trung Quốc tại Đại học Sydney cho rằng với chuyến thăm này, Trung Quốc muốn nhắc nhở Mỹ về ảnh hưởng của mình với Triều Tiên. Ngoài ra, thời điểm của chuyến thăm có thể khiến các quan chức ở Nhà Trắng lo ngại vì nó diễn ra ngay trước thềm Hội nghị thượng đỉnh G20 tại Nhật Bản, nơi Trump – Tập nhiều khả năng họp với nhau. Một số kỳ vọng cuộc gặp ở G20 có thể mở lối ra cho bế tắc đàm phán thương mại Mỹ – Trung từ tháng 5, khi hai bên tung tiếp các đòn áp thuế ăn miếng trả miếng. Trump sẽ quyết định có áp thuế thêm 325 tỷ USD với hàng hóa Trung Quốc hay không sau G20. Giáo sư Jingdong Yuan nhận định, chuyến thăm là một phần chiến lược tăng cường ngoại giao láng giềng của Trung Quốc trong bối cảnh chiến tranh thương mại Mỹ – Trung đang ngày càng căng thẳng.
Trong khi đó, Chính phủ Hàn Quốc hoan nghênh chuyến thăm của ông Tập như một dấu hiệu cho thấy quá trình đối thoại với Triều Tiên đang được nối lại. Người phát ngôn của Văn phòng Tổng thống Hàn Quốc Ko Min-jung cho rằng chuyến viếng thăm Triều Tiên của ông Tập Cận Bình sẽ xúc tiến “giải pháp hòa bình cho vấn đề bán đảo Triều Tiên”. Theo bà Ko Min-jung, chuyến thăm sẽ giúp khôi phục nhanh chóng tiến trình đàm phán phi hạt nhân hóa hoàn toàn và thiết lập hòa bình vĩnh viễn cho bán đảo Triều Tiên.