Sau chiến tranh Thế giới Thứ nhất, Đức, Ý, Nhật trở thành ba đế quốc lớn, liên minh thành trục Phát xít nhằm chia lại trật tự Thế giới.
Nhật Bản bằng việc đánh phủ đầu Mỹ ở Trân Châu Cảng, sau đó đánh chiếm Trung Quốc, Philippines, Đông Dương… Tư tưởng Phát xít muốn thôn tính và đứng đầu khu vực đã làm cho Nhật Bản từ một nước phát triển nhất châu Á thời đó trở thành nước thảm bại.
Nhưng ngay sau đó, Nhật Bản đã chủ trương phát triển hòa bình và dần dần trở lại vị thế đứng đầu châu Á về kinh tế. Từ chỗ là kẻ thù, Nhật Bản trở thành đối tác, người bạn tin cậy trong hợp tác kinh tế với tất cả các nước trong khu vực.
Còn Trung Quốc kể từ sau năm 1949, dù phải loay hoay trong phát triển kinh tế – xã hội, hàng triệu người chết đói, hàng triệu người chết vì cách mạng văn hóa nhưng họ vẫn tìm cách gây hấn với các nước láng giềng như Liên Xô, Ấn Độ, Myanmar…
Bước vào thời kỳ đổi mới phát triển, Trung Quốc thực hiện cải cách mở cửa bằng hàng chất lượng thấp, hàng nhái tung ra toàn cầu. Tệ hại hơn, Trung Quốc đánh cắp công nghệ, ép chuyển giao công nghệ trong khi các nước muốn hợp tác, giúp đỡ Trung Quốc phát triển. Họ thực hiện âm mưu bá chủ toàn cầu bằng chính sách “Một vành đai, một con đường” bẫy nợ nhiều nước. Lợi dụng việc đầu tư vào các nước kém phát triển để ép họ phụ thuộc Trung Quốc, điển hình là các nước Châu Phi.
Đối với các nước trong khu vực, nhiều nước vốn là đồng minh, là bạn bè nhưng Trung Quốc thực hiện những chính sách thâm độc. Trung Quốc xúi giục, hỗ trợ cho Khmer Đỏ gây hấn với Việt Nam. Khi Việt Nam không nghe họ chống Liên Xô, họ sẵn sàng đem quân xâm lược. Trắng trợn hơn họ tuyên bố chủ quyền ở Biển Hoa Đông, muốn chiếm đảo của Nhật Bản; đánh chiếm Hoàng Sa, Trường Sa của Việt Nam bằng những hành động dã man nhất; bao vây đảo do Philippines đang chiếm giữ; dùng tàu đâm chìm tàu cá các nước.
Có thể khẳng định Trung Quốc cùng với phát triển kinh tế, họ đang thực hiện chính sách hung hăng gây hấn với các nước trong khu vực bất chấp sự phản đối của cộng đồng quốc tế.
Nhật Bản mấy chục năm qua thực hiện chính sách biến thù thành bạn để trở thành một nước Nhật phồn thịnh và tin cậy.
Còn Trung Quốc mấy chục năm qua lại đang biến bạn thành thù, họ không chỉ là thù trong khu vực mà đang là thù của cả Thế giới.
Bài học từ Nhật Bản nhưng Trung Quốc không chịu học, thì tư tưởng bành trướng, bá quyền của họ chắc chắn sẽ chịu kết cục bi thảm trong thời gian không xa.