Bản tin Biển Đông ngày 24/06/2019.
Các nhà lãnh đạo ASEAN cam kết kiềm chế ở Biển Đông
Tờ Philippine News Agency ngày 23/6, từ ngày 22 – 23/6, Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN đã diễn ra tại Băng Cốc, Thái Lan. Trong Tuyên bố tầm nhìn đối tác bền vững, các nhà Lãnh đạo ASEAN cam kết rằng điều quan trọng hiện nay là các nước cần hợp tác cùng nhau để triển khai một cách toàn diện và hiệu quả Tuyên bố về ứng xử của các bên ở Biển Đông năm 2002 (DOC) và sớm hoàn thành Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC); Cam kết duy trì khu vực ASEAN là khu vực hòa bình và an ninh, cam kết giải quyết tranh chấp bằng các biện pháp hòa bình như đối thoại.
Lãnh đạo 10 nước ASEAN tuyên bố việc “thực hiện tự kiềm chế trong các hoạt động ở Biển Đông và tránh các hành động làm phức tạp tình hình” là vô cùng quan trọng. Các nhà lãnh đạo cũng kêu gọi “theo đuổi việc giải quyết hòa bình các tranh chấp phù hợp với luật pháp quốc tế, đặc biệt là UNCLOS 1982, đồng thời tăng cường lòng tin lẫn nhau”.
Các nhà lãnh đạo ASEAN cũng cho rằng hợp tác trong lĩnh vực biển cần được tăng cường, dựa trên những hiệp định và quy định như UNCLOS 1982; tiếp tục thúc đẩy hòa bình và ổn định khu vực thông qua “các biện pháp xây dựng lòng tin như Bộ quy tắc về va chạm bất ngờ trên biển (CUES), Hướng dẫn về va chạm hàng không quân sự, Hướng dẫn về tương tác hàng hải và Cơ sở hạ tầng truyền thông ASEAN nhằm thúc đẩy đối thoại, tăng cường lòng tin lẫn nhau, giảm thiểu tính toán sai lầm và va chạm trên biển, trên không.”
Các nhà lãnh đạo cũng cam kết cùng nhau “hỗ trợ và thúc đẩy việc bảo tồn và sử dụng bền vững môi trường biển và ven biển ASEAN, bao gồm việc đảm bảo an ninh lương thực, tăng cường dinh dưỡng và thúc đẩy lợi ích cho tất cả người dân”.
Tàu sân bay Mỹ và chiến hạm Nhật tiếp tục tập trận ở Biển Đông
Ngày 23/6, Hạm đội 7 của Mỹ thông báo, trong vòng 10 ngày, tàu sân bay Mỹ USS Ronald Reagan và chiến hạm lớn nhất của Nhật Bản là tàu khu trục chở trực thăng JS Izumo đã diễn tập chung ở Biển Đông lần thứ 2 từ ngày 19 – 20/6 nhưng không nêu rõ địa điểm. Các tàu đã diễn tập thực hành các phương thức liên lạc, chiến thuật và trao đổi sĩ quan liên lạc nhằm giải quyết các ưu tiên an ninh hàng hải chung và tăng cường nỗ lực hợp tác trên biển. Các cuộc tập trận song phương duy trì và củng cố một lực lượng phát triển và hiện diện thường xuyên ở khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương. Thông qua hợp tác thành công hiện nay, tàu Ronald Reagan và các tàu của Lực lượng phòng vệ trên biển của Nhật Bản (JMSDF) đã mở đường cho những nỗ lực thành công trong tương lai.
Các nước Đông Nam Á đạt tiến triển trong việc xây dựng Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông
Báo Channel News Asia ngày 22/6 đưa tin tại cuộc họp các nhà lãnh đạo ASEAN tại Băng-cốc vừa qua, Ngoại trưởng Thái Lan cho biết các quốc gia Đông Nam Á đã đạt nhiều tiến triển trong việc xây dựng Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông và nhiều khả năng sẽ hoàn thành lần đọc đầu tiên vào cuối năm nay.
Người Phát ngôn Ngoại trưởng Thái Lan Busadee Santipitaks cho biết “một bản thảo duy nhất… đang được thảo luận và đàm phán giữa các nước ASEAN và Trung Quốc. Chúng tôi dự kiến lần đọc đầu tiên của bản thảo thứ nhất sẽ hoàn thành trong năm nay”.
Cựu Ngoại trưởng Indonesia Marty Natalegawa nói rằng: “thật phấn khởi khi thấy đối thoại giữa Trung Quốc và ASEAN về COC đạt tiến triển. Tuy nhiên, các mối lo ngại trên thực địa, chính xác hơn là trên biển, đang tiến triển nhanh hơn tiến triển của quá trình xây dựng COC, do vậy, có nguy cơ sẽ làm COC trở nên lỗi thời.”
Cựu Ngoại trưởng Thái Lan Kantathi Suphomongkhon cho biết COC cần phải có tính chất ràng buộc pháp lý, nếu không nó sẽ có nguy cơ không mang lại hiệu quả.
Người phát ngôn tổng thống Philippines Rodrigo Duterte hôm 22/6 thông tin thêm, tổng thống Duterte đã chấp nhận đề xuất của Trung Quốc cùng điều tra vụ tàu cá Trung Quốc được cho là đâm chìm và bỏ rơi 22 thuyền viên Philippines ở biển Đông.
Bên cạnh đó, báo The Star ngày 22/6 đưa tin Ngoại trưởng Malaysia Datuk Saifuddin Abdullah cho biết Malaysia đã hối thúc các nước thành viên ASEAN cùng nhau soạn thảo Bộ quy tắc ứng xử ở Biển Đông (COC). Ông cho biết lập trường của Malaysia về vấn đề Biển Đông là vấn đề này không nên được thỏa luận riêng giữa các nước có tuyên bố chủ quyền chồng lấn. Thay vào đó, thảo luận về việc lập COC tại Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 34 ở Bangkok nên do cả khối ASEAN tiến hành với Trung Quốc.
Ngày 22/6, sau khi kết thúc Cuộc họp Ngoại trưởng ASEAN (AMM), Ngoại trưởng Malaysia Datuk Saifuddin Abdullah phát biểu với báo chí Malaysia: “COC sẽ được thảo luận cuối năm nay và phải được thực hiện bởi ASEAN v ới tư cách là một khối. Malaysia nhấn mạnh điều này vì đã có một hoặc hai nước ASEAN tiến hành trao đổi riêng lẻ vấn đề này”.
Tổng thống Duterte cảm ơn tàu cá Việt Nam đã cứu mạng người dân Philippines
Tại Hội nghị Thượng đỉnh ASEAN lần thứ 34, Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte đã nhắc lại vụ va chạm tàu cá giữa Philippines và Trung Quốc ở Bãi Cỏ Rong, cảm ơn những thuyền viên Việt Nam đã cứu 22 thuyền viên Philippines bị bỏ lại giữa biển sau khi tàu cá ở họ bị đâm bởi một tàu cá Trung Quốc.
Người phát ngôn tổng thống Salvador Panelo cho biết: “Tổng thống Duterte đã nhân dịp này cảm ơn thuyền trưởng và các thuyền viên của tàu cá Việt Nam đã cứu mạng những người dân Philippines ở khu vực Bãi Cỏ Rong, khẳng định đây là hành động của lòng tốt và lòng trắc ẩn và sẽ luôn được đất nước cũng như người dân Philippines nhớ mãi.”
Trong trao đổi với Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Tổng thống Duterte đã bày tỏ cảm ơn chân thành tới thuyền trưởng và các thuyền viên Việt Nam.
Ông Duterte sau đó đã thảo luận vấn đề này với các nhà lãnh đạo ASEAN vào hôm 23/6/2019. Cũng trong cuộc gặp này, ông Duterte đã bày tỏ quan ngại và sự thất vọng về trì hoãn trong đàm phán COC. “Ngài Tổng thống giải thích rằng việc COC càng bị trì hoãn sẽ càng làm tăng khả năng xảy ra va chạm hàng hải cũng như khả năng các tính toán sai lầm có thể tiến triển ngoài tầm kiểm soát”.